miks energetyczny

AleaSoft Energy Forecasting wylicza, że w drugim tygodniu lipca średnia cena energii elektrycznej wzrosła na wszystkich głównych rynkach europejskich. Powód: zwiększony popyt – chłodzimy się, bo lato tego roku na całym kontynencie jest wyjątkowo upalne. Przy okazji dwa kraje pobiły rekordy dziennej produkcji energii słonecznej. U nas też coraz wyraźniej zaznacza się podobna tendencja: paliwa emisyjne robią coraz więcej miejsca bezemisyjnym.

Tu wcale nie chodzi o sympatię czy antypatię do górniczej braci, tylko o suche fakty. A te - czy to się komuś podoba czy nie - są coraz gorsze dla polskiego sektora wydobywczego. Związkowcy mogą wrzeszczeć wniebogłosy, ale smutnej prawdy nie zmienią: w Polsce z miesiąca na miesiąc zużywamy coraz mniej węgla. Przegląd Węglowy od Fundacji Instrat za maj 2024 r. podaje twarde dane, z którymi nie da się dyskutować.

Sprzedaż aktywów węglowych, powołanie do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego, która je odkupi i czterech pełnomocników premiera ds. górnictwa. Do tego wstrzymanie nowych norm jakości paliw stałych, dopuszczenie do sprzedaży węgla brunatnego i traktowanie kasy programu Czyste Powietrze, jak partyjnego funduszu. Tak w dużym skrócie wyglądała polityka energetyczno-klimatyczna rządu Mateusza Morawieckiego. Nadzieje na to, że następcy z drużyny Tuska pójdą inną, racjonalną w końcu drogą zaczęły umierać przy okazji nowelizacji ustawy wiatrakowej, która do tej pory nie miała miejsca. Już wtedy było jasne, że rząd Tuska też nie ma żadnej strategii energetycznej. Właśnie jest na to kolejny dowód. 

Kiedy już wydaje się, że wyniki polskiego górnictwa naprawdę nie mogą być gorsze, to sektor wydobywczy kolejny raz nas zaskakuje i z uporem maniaka przebija dno. To znamienne, że węgiel i w ogóle paliwa emisyjne kurczą się szósty miesiąc z rzędu i to akurat wtedy, kiedy górnicy grożą strajkami w obronie najgorszego i najbardziej zanieczyszczonego węgla. Chyba czują, że zbliża się ich koniec.

Co nas różni od Portugalczyków? Nie tylko 39-letni Cristiano Ronaldo i dostęp do Oceanu Atlantyckiego. Okazuje się, że mamy fundamentalne inne podejście do elektryfikacji gospodarki. Mieszkańcy południowo-zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego od lat mają plan zazielenienia miksu energetycznego, który na dodatek śmią realizować. A my? Patrzymy, jak kolejny rząd nawija makaron na uszy górników, a potem zerkamy na coraz wyższe rachunki za prąd i ciepło. I dalej nie widzimy związku. Wiecie już, ile będziecie płacić pod lipcowych podwyżkach?

W Polsce większość robiła kółko na czole, gdy usłyszeli, że Niemcy najpierw postawili krzyżyk na kopalnie węgla, a potem to samo zrobili z elektrowniami jądrowymi. Jednocześnie nasi zachodni sąsiedzi zarzekali się, że zaczynają na serio walkę z uzależnieniem od gazu. Teraz wychodzi na to, że my mieliśmy ubaw, a Niemcy doskonale widzieli, co robią. Ich miks energetyczny zmienił się nie do poznania.

Ember dowodzi, że Unia Europejska ma obecnie najczystszy miks energetyczny na świecie. Od ogłoszenia Zielonego Ładu przez Brukselę w styczniu 2020 r. przeszedł nieprawdopodobną metamorfozę. I pewnie myślicie, że węglowa Polska do tego raczej się nie przyczyniła. Mylicie się, my też mamy swój udział w coraz bardziej zielonej energetycznie Europy.

Kolejny miesiąc funkcjonuje nowe Ministerstwo Przemysłu, fotele prezesów spółek wydobywczych i energetycznych już obsadzono nowymi ludźmi. A z węglem jak było źle, tak dalej jest kiepsko. Podane przez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP) wyniki za kwiecień nie pozostawiają żadnych złudzeń. Produkcja i sprzedaż szorują po dnie. Na przykopalnianych zwałach ostatni raz tak dużo węgla było trzy lata temu. Powinno być tanio, prawda? Otóż nie, przy cały czas rosnącej liczbie górników i słabnącej sprzedaży polski węgiel nigdy nie będzie tani dla tych, którzy będą jeszcze chcieli go kupować.

Miesięcznik Forum Energii za maj 2024 r. nie pozostawia żadnych wątpliwości. Rośnie generacja energii odnawialnej z paneli fotowoltaicznych i z wiatraków. W efekcie OZE znalazły się na rekordowym, nigdy wcześniej niespotykanym poziomie. A co z paliwami kopalnymi? Zero niespodzianki: miesiąc za miesiącem idą coraz bardziej w odstawkę.

Jest nowy Przegląd Węglowy za marzec 2024 r. od Fundacji Instrat. Kolejny miesiąc widać jak na dłoni, że systematycznie ubywa węgla w naszym miksie energetycznym. Niepokojące dane dotyczą także wydobycia, które znowu szura po dnie. Za to szósty miesiąc z rzędu spadła cena węgla dla energetyki zawodowej.

Za niedługo nasza energetyka zawodowa ma ściąć swoje zapotrzebowanie węglowe do 10 mln t na rok. No chyba że atom opóźni się niemiłosiernie i tego czarnego złota będziemy potrzebowali prawie dwa razy więcej. Ale jak wszystko pójdzie zgodnie z planem, to w najbliższej dekadzie czeka nas bezprecedensowy odwrót od węgla, którego będziemy potrzebowali nawet cztery razy mniej. Myślicie pewnie, że to kolejny scenariusz od aktywistów klimatycznych? Wcale nie, takie prognozy mają Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE).

Zaraz po tym, jak rząd Zjednoczonej Prawicy pokazał swoje atomowe plany, które wskazywały, że budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej ruszy w 2026 r., nie brakowało ekspertów, którzy twierdzili, że to raczej bardziej pobożne życzenia niż harmonogram, który faktycznie będzie realizowany. Potwierdzeniem tych opinii było zagraniczne doświadczenie. Teraz nasze atomowe opóźnienie jest już przesądzone. O jego skali rząd ma informować do pół roku.

Polska jeszcze nie ustanowiła oficjalnej daty odejścia od węgla, ale widać jak na dłoni, że w sumie paliwa kopalne mają w naszym miksie energetycznym z miesiąca na miesiąc coraz mniej do powodzenia. Równolegle rosną moce elektrowni słonecznych i wiatrowych, które biją kolejne rekordy. Forum Energii przekonuje: polskie OZE jeszcze nigdy nie były tak silne.

Patrząc tylko i wyłącznie na poczynania poprzedniego, czy obecnego rządu można mieć spore wątpliwości, czy transformacja energetyczna w Polsce w ogóle wystartowała. Efektem spolegliwości wobec górników jest cały czas obiecywanie im notyfikacji przed Komisją Europejską umowy społecznej, która zakłada produkcję węgla jeszcze przez ćwierć wieku do 2049 r. Na szczęście część zmian zachodzi oddolnie.

Ekolodzy mają problem z Rybnikiem. Chwalą postępy, jeżeli chodzi o zdecydowaną poprawę jakości powietrza, ale ganią za inwestycję PGE związana z budową tutaj największego w Polsce bloku gazowo-parowego. Spółka tłumaczy, że w ten sposób zastąpi cztery wyłączane z eksploatacji bloki węglowe. Dla aktywistów klimatycznych to jednak najlepszy przepis na katastrofę klimatyczną.

Analizując co miesięczne wyniki polskiego górnictwa od pewnego czasu można mieć nieodparte wrażenie, że Polska systematycznie realizuje strategię odchodzenia od węgla i w ogóle od paliw kopalnych. A moce OZE puchną w takim tempie, że trzeba je już regularnie ścinać. Tylko szkoda, że to bzdura na resorach. Bo może i produkcja czarnego złota rzeczywiście szura po dnie, ale za to gaz ziemny coraz bardziej rozpycha się w naszym miksie energetycznym łokciami.

W biznesie nie ma sentymentów. Jak zdarza się tak, że z różnych powodów produkcja spada, to trzeba szukać oszczędności, najczęściej wiadomo: w ludziach. Być może będą nowe etaty, ale dopiero jak się sytuacja poprawi. I ta zasada obowiązuje wszędzie, z jednym wyjątkiem. Jest nim polskie górnictwo, które przypomina rozpędzony samochód w kierunku ściany, w którym kierowca - zamiast szybko reagować - zajada się chipsami.

Do takiej sytuacji nie doszło nigdy wcześniej. Tylko w marcu byliśmy świadkami największych ograniczeń produkcji energii elektrycznej z jednostek OZE w historii. Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE), operator systemu przesyłowego, koncentrują się głównie na przyczynie bilansowej (zbyt dużo energii w stosunku do zużycia), ale niezależni eksperci wskazują też inny powód.

Znowu po kątach muszą chować się ci, którzy bardzo lubią porównywać systemy energetyczne Polski i Niemiec, rzecz jasna w tych rzadkich chwilach, kiedy im to pasuje. Teraz wychodzi na to, że Berlin swojego zdania na temat węgla jednak nie zmienia i zamyka elektrownie zasilane czarnym złotem. W sumie z mapy Niemiec zniknie 15 takich obiektów. Ale to nie jest jedynie kwestia naszych zachodnich sąsiadów. Cała Unia Europejska wyraźnie coraz bardziej idzie w OZE, zwiększając dystans do węglowej Polski.

Ubiegły rok dobitnie wszystkim pokazał, że Polska jest w trakcie rozwodu z węglem, tylko politycy uparcie nie próbują stworzyć złudzenie, że jest wręcz się odwrotnie. Ale liczby nie kłamią. I teraz mamy dwa wyjścia. Albo się w ten trend państwo w końcu aktywnie czynnie włączy, albo będzie z nim dalej walczyć ze szkodą dla wszystkich Polaków i naszych portfeli.