górnicy

Kryzys energetyczny dociska Polaków do ściany, a inflacja dodatkowo drenuje ich portfele. Trudno, żebyśmy na lewo i prawo tryskali dobrym nastrojem. Tyle że to wcale nie oznacza, że trzeba od razu manifestować gdzie popadnie niezadowolenie. Dlatego od rządu do centrali Solidarności musiał pójść jasny sygnał: weźcie się nie wygłupiajcie i odwołajcie Marsz Godności. I tak też się stało. Co na to górnicy?

Już wiadomo, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) nie powstanie zgodnie z pierwotnymi planami do końca tego roku. Jak już, to należy jej się spodziewać w pierwszych tygodniach 2023 r. Ale widać jak na dłoni, jakie to będzie trudne zadanie, w którym nie da się wszystkich zadowolić. Jako pierwsi swoją dezaprobatę oficjalnie wyrazili górnicy z Tauron Wydobycie, którzy za przejście bezpośrednio pod skrzydła Skarbu Państwa chcą dodatkowej kasy w postaci 10 tys. zł. Rząd oferuje dziesięć, ale gwarancji lat zatrudnienia. Jak górnicy zareagują na propozycje, w której nie ma w ogóle mowy o pieniądzach?

Coraz głośniejsze górnicze pomrukiwania dotarły w końcu do Warszawy. Trudno inaczej wytłumaczyć nagły, węglowy zwrot, w którym szef partii rządzącej nie wyklucza budowaniu w przyszłości nowych kopalni, a wicepremier Jacek Sasin na śląskiej karczmie piwnej kadzi górnikom i mówi, że bez nich nie byłoby polskiego bezpieczeństwa energetycznego. Takie czarowanie potrwa co najmniej do Barbórki. Fot. wzz.org.pl

Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) ma powstać na początku roku i posprząta aktywa węglowe po spółkach energetycznych. Pod jej skrzydła mają trafić też górnicy. Ale to może okazać się wyjątkowo trudnym i przy okazji kosztownym rozwiązaniem. Związkowcy z Tauron Wydobycie chcą bowiem konkretnej kasy za przejście pod bezpośrednie skrzydła Skarbu Państwa. Jak rząd im ulegnie i zapłaci, to stworzy się niebezpieczny precedens.

Było wyrównanie inflacyjne i zapowiedź zwiększenia krajowego wydobycia węgla, co sugeruje więcej pracy na kopalniach. Nawet o umowie społecznej rząd nie wspomina od miesięcy ani słowem, żeby tylko górników nie drażnić. Awantura z nimi w środku kryzysu energetycznego z pewnością Zjednoczonej Prawicy się nie przysłuży. Ale wszystko wskazuje na to, że nie uda się jednak zagwarantować spokoju. Górnicy chcą wiedzieć konkretnie, na czym stoją. W przyszłym tygodniu wykrzyczą to w Warszawie.

Do tej pory rząd opowiadał górnikom to, co chcieli usłyszeć, ale robił swoje, bo doskonale widział, że przed nami koniec epoki węgla. To była podwójna gra. Ale ostatnio nagle zmienił retorykę i zaczął głośno mówić, co naprawdę myśli. I górnicy się wściekli. Tak bardzo, że zaczęli palcem wytykać wszystkie węglowe manipulacje Jarosława Kaczyńskiego i zagrozili, że pójdą na wojnę i to na całego, załatwiając PiS przegranie wyborów. Cóż, kiedyś to musiało się stać.

Polskie kopalnie podniosły nawet dwa-trzy razy cenę węgla dla energetyki zawodowej oraz ciepłowni i zaczęły na obecnym kryzysie energetycznym po prostu nieźle zarabiać. Na tyle, że w Polskiej Grupie Górniczej zdecydowano, że posiłki regeneracyjne (tzw. flapsy) nie będą już wyłącznie przeznaczone tylko dla pracowników dołowych i wybranych z powierzchni, tylko dla wszystkich zatrudnionych w spółce. Tymczasem w Tauronie górnicy z przejętych przez Skarb Państwo kopalni chcą od rządu gwarancji zatrudnienia. I można już raczej z góry zakładać, że swoje wywalczą.

W polskim górnictwie tak fatalna sytuacja nie panowała od lat. I nie chodzi tylko o cenę węgla i jego dostęp, na kilka tygodni przed startem kolejnego sezonu grzewczego. Przecież górnicy podpisali z rządem umowę społeczną, która miała być fundamentem naszej transformacji energetycznej. Ale teraz wychodzi na jaw, że o ewentualnej modyfikacji dokumentu obie strony mówią zupełnie innymi językami. Rząd najwyraźniej nie dostrzega powagi sytuacji i chce związkowców górniczych rozgrywać jak wszystkich innych. To przepis na katastrofę.

Jeżeli w Ministerstwie Aktywów Państwowych myślą, że wyrównanie inflacyjne dla górników PGG kończy protesty, to są w błędzie. Górnicy do końca lipca czekają jeszcze na konkrety w sprawie umowy społecznej.

Rząd wybrał najgorzej, jak mógł. Do Katowic na rozmowy ze związkowcami nie wysłał wicepremiera i szefa aktywów państwowych Jacka Sasina, lecz tylko jednego z jego zastępców – Piotra Pyzika. Co gorsza, ten postanowił wyjątkowej sztuki: być w dwóch miejscach jednocześnie, czyli i przy okupacji siedziby PGG, i przy okupacji Tauronu. W efekcie nie udało się żadnej z tych srok złapać za ogon. Górnicy są wściekli i chcą rozszerzyć protest.

Najpierw były miesiące wzajemnego przeciągania liny. Rząd i górnicy przy jednym stole darli szaty m.in. za jednorazowe odprawy i gwarancje zatrudnienia, a potem o terminy zamykania poszczególnych kopalń. W końcu złożono podpisy, co miało otwierać drogę do notyfikacji tych zapisów w Komisji Europejskiej. Ale od tego czasu minął rok z okładem i po zgodnej atmosferze nie ma ani śladu. Teraz związkowcy są wściekli na rząd, któremu zarzucają bezczynność.

Nagabywany przez górników od co najmniej kilku dni wicepremier i szef aktywów państwowych Jacek Sasin na rozmowy do Katowic ze związkowcami jednak nie przyjedzie, ale przedstawiciele resortu przekonują, że cały czas trwa jednak dialog ze stroną społeczną. Górnicy, którzy zdecydowali się na okupację siedziby PGG, słuchają tych słów z niedowierzaniem. I czekają na konkrety. Bo jak nie to zaostrzą swój protest. Niespodziewanie do górników z PGG dołączyli związkowcy z Tauronu, którzy też rozpoczęli okupację siedziby swojej firmy.

Rząd mocno ryzykuje, bagatelizując żądania górników z PGG. Ci powoli tracą cierpliwość i ostrzegają, że tym razem nie dadzą się zbyć. Dają czas na podjęcie rozmów do najbliższego poniedziałku (11.07). Potem ma zrobić się gorąco. Na domiar złego swoje żądania właśnie pokazali pracownicy Spółki Restrukturyzacji Kopalń. I to jakie!

Jeżeli górnicy rzeczywiście przez następne miesiące mają fedrować ponad plan, żeby chociaż trochę zasypać dziurę po węglu z Rosji, to rząd nie może ich ignorować. Po ostatnim apelu do wicepremiera Jacka Sasina czas też najwyższy, żeby Ministerstwo Aktywów Państwowych wyszło z cienia resortu klimatu i środowiska. Bo chyba strajk na kopalniach w dobie obecnego kryzysu energetycznego mógłby być ciosem nokautującym gabinet Mateusza Morawieckiego.

Większość central związkowych działających w Polskiej Grupie Górniczej chce pilnego spotkania z zarządem spółki i reprezentantem właściciela, czyli Skarbu Państwa. Uważają, że zwiększone wydobycie węgla – z jakim mamy od tygodni do czynienia – nie dość, że jest sprzeczne z wynegocjowaną umową społeczną, to jeszcze dodatkowo jest doskonałą receptą na zapaść całej branży. Zdaniem górników to też naruszenie polskiego prawa.

Górnicy z Polskiej Grupy Górniczej (PGG) doszli do wniosku, że skoro węgiel jest teraz tak drogi, a państwo zamierza dopłacać ich spółce do sprzedawanego węgla, to znaczy że sytuacja finansowa aż tak zła wcale nie jest, można więc wyciągać rękę po pieniądze. I właśnie zarząd PGG otrzymał pismo w sprawie podwyżek pensji i większego deputatu węglowego.

Znowu nerwowo w polskim górnictwie. Pracownicy Polskiej Grupy Górniczej chcą rozmawiać z zarządem o podwyżkach pensji. Planują też dowiedzieć się, jak ma wyglądać sprzedaż węgla. Na razie wiadomo tylko tyle, że na ustawę gwarantującą cenę surowca na poziomie z zeszłego roku, czyli 996 zł za tonę, przyjdzie nam poczekać co najmniej do sierpnia. Tymczasem w portach ARA węgiel znowu wyraźnie drożeje. Skrzętnie korzystają na tym polscy pośrednicy, którzy oferty wystawiają nawet na platformach sprzedażowych, jak Allegro i OLX.

Po roku hibernacji w Ministerstwie Rozwoju i Technologii wraca sprawa nowelizacji zasady 10H. Teraz zmiany w ustawie pilotuje resort klimatu i środowiska. Głównym ich założeniem jest przekazanie większych kompetencji samorządom. To krok w dobrą stronę, ale nie rozwiązanie idealne – uważa Piotr Czopek, dyrektor ds. regulacji w Polskim Stowarzyszeniu Energetyki Wiatrowej (PSEW).

Górnicy postanowili wbić nóż w serce rządu. I chociaż poszczególni ministrowie od kilku dni powtarzają jak mantrę, że nie ma co panikować, bo węgla za kilka miesięcy w Polsce nikomu nie będzie brakować, to związkowcy mają do powiedzenia społeczeństwu zupełnie coś odwrotnego. I przy okazji wystawiają ekipie premiera Mateusza Morawieckiego bardzo negatywną ocenę. Bo rząd, ich zdaniem, w zderzeniu z kryzysem węglowym jest bezradny.

Górnicy stawiają sprawę jasno: zwiększenie rodzimego wydobycia węgla jest możliwe, ale w perspektywie co najmniej kilku lat. I samo się to nie stanie. Trzeba odpowiednich nakładów inwestycyjnych. Dobrze byłoby zadbać też o samych górników. Nie tylko o ich zarobki, ale również ich poziom zatrudnienia. Odpowiedź na te postulaty Polskiej Grupy Górniczej (PGG) i rządu będzie znacząca. Zdecyduje o tym, czy dekarbonizacja w Polsce jeszcze w ogóle ma jakiś sens.