górnicy

Marzena Czarnecka, minister przemysłu, od początku swojego urzędowania podkreślała, że kwestia domknięcia sprawy umowy społecznej jest dla jej resortu priorytetem. Bez notyfikacji tego dokumentu przez Komisję Europejską polska transformacja energetyczna nie wystartuje. Nic więc dziwnego, że zaplanowano już pierwsze rozmowy z unijnymi komisarzami na ten temat.

Jeszcze parę lat temu przed kryzysem energetycznym zdecydowanie największym wrogiem polskich górników był zawyżony import. Związkowców najbardziej drażnił węgiel sprowadzany z Rosji. Dzisiaj może wydawać się, że tematu nie ma, zwłaszcza po tym, jak wprowadziliśmy embargo. Ale najnowsze opracowanie Fundacji Instrat pokazuje coś zgoła odwrotnego.

Krajowy Sekretariat Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność” pisze do premiera Donalda Tuska i do minister przemysłu oraz szefa resortu aktywów państwowych. Wskazuje, że trzy spółki węglowe, czyli Polska Grupa Górnicza (PGG), Tauron Wydobycie i Węglokoks Kraj mają kłopoty finansowa przez decyzję gabinetu Mateusza Morawieckiego. I teraz te problemy górnictwa zaczynają też dotyczyć hutnictwa. Tymczasem wychodzi na to, że z węgla i gazu energii w Polsce jest coraz mniej, bo wyraźnie w siłę rosną OZE.

Kończy się kolejny Szczyt Klimatyczny ONZ. Prawdopodobnie w końcowym porozumieniu COP28 znowu zabraknie zapisów o wycofywaniu się z paliw kopalnych, a będzie jedynie o podejmowaniu stosowanych działań do tego zmierzających. Tymczasem Polska podpisała deklarację, która będzie dotyczyć w dłuższej perspektywie naszych portfeli, a także rynku pracy. Górnicy z tego powodu pewnie nie będą zbyt szczęśliwi.

Polskie górnictwo jest w fatalnej sytuacji. Produkcja węgla szoruje po dnie. A przy okazji na branżę wydobywczą coraz bardziej krzywym okiem patrzą ubezpieczyciele. W Sejmie procedowana jest już nowelizacja ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, ale jej los nie jest wcale przesądzony. A górnicy? Z Polskiej Grupy Górniczej (PGG) wnioskują o wzrost wskaźnika wynagrodzeń na 2024 r.

Agencja Rozwoju Przemysłu Oddział Katowice opublikowała „Wyniki techniczno-ekonomicznych działalności oraz inwestycje w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w okresie styczeń-wrzesień 2023 r.” Sytuacja finansowa pozostawia bardzo wiele do życzenia. Zdaniem związkowców główną przyczyną są zmniejszone zamówienia ze strony energetyki.

W zeszłoroczne wakacje letnie premier Mateusz Morawiecki, chcąc uspokoić nastroje po wejściu w życie embarga na rosyjski opał, obiecał szybkie zwiększenie rodzimego wydobycia. Teraz, po blisko półtora roku, widać jak bardzo szef rządu minął się wtedy z prawdą. Produkcja jest na dnie, rosną zapasy przy kopalniach, a import węgla bije rekordy. Co gorsza, zdaniem Tomasza Rogali, szefa PGG, mniejsze wydobycie krajowe nie przekłada się wcale na mniejsze zużycie węgla i większe zastosowanie OZE.

W 2022 r. pobiliśmy importowy rekord i w sumie z zagranicy sprowadziliśmy 20,2 mln ton węgla. Tylko od stycznia do lipca br. zaimportowaliśmy już 12,5 mln ton. Dawniej takie liczby wprawiały w osłupienie górników, którzy natychmiast straszyli blokadą granic i manifami w Warszawie. Teraz o żadnym górniczym proteście nie usłyszycie. O tym, czy import węgla rzeczywiście jest kulą u nogi polskiego górnictwa rozmawiam z Sławomirem Wołyńcem, szefem V-PROJECT S.A., spółki będącej jednym z dostawców wysokojakościowego węgla kamiennego dla polskiej energetyki zawodowej – dla elektrowni, elektrociepłowni i ciepłowni.

Przeciąganie oddania władzy przez Zjednoczoną Prawicę to nie tylko zyskanie czasu na posprzątanie co większych bałaganów w poszczególnych ministerstwach. Te dodatkowe tygodnie to również niezbędne paliwo do budowania nowej legendy, nowego podziału. Wszak główną, jak nie jedyną ostatnio pożywką PiS była polaryzacja. Przecież za chwilę, w kwietniu 2024 r. wybory samorządowe, a w czerwcu – do Parlamentu Europejskiego. Trzeba więc liczyć szable i mobilizować elektorat. A pierwszymi fundamentami pod tę nową opowieść ma być cena energii. Niestety.

Rząd premiera Mateusza Morawieckiego zrobił górników w balona. Z jednej strony obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia, na czym miało zyskać w pierwszej kolejności nasze bezpieczeństwo energetyczne, a z drugiej świadomie zwiększał import węgla, który w 2022 r. okazał się na rekordowym poziomie. Zagraniczny opał dosłownie nas zasypał i elektrownie muszą go palić, bo też przy okazji jest wyraźniej tańszy. W efekcie nie odbierają polskiego węgla i puchną zapasy przy kopalniach.

Jak nowy rząd potraktuje podpisaną już z górnikami umowę społeczną? Dla niektórych ten dokument od początku tak pasuje do rzeczywistości i polityki klimatycznej UE, jak pięść do nosa. Ale Bogusław Hutek, szef górniczej „Solidarności”, przekonuje, że wszystkie zapisy powinny pozostać bez żadnych zmian. No chyba że te dotyczące okresu funkcjonowania poszczególnych kopalń. Zdaniem Hutka w niektórych przypadkach powinny być wydłużone.

Górniczy związkowcy z JSW przekonują, że wynik październikowych wyborów parlamentarnych nie miał żadnego wpływu na ich decyzję o podwyżkach pensji. Twierdzą, że tak samo było rok temu i dwa lata temu, kiedy nikt do wyborczych urn nie chodził. Czego chcą? Wiadomo, wyższych wynagrodzeń i wskazują przy tym na zwyżkową wartość akcji swojej spółki. Jedno jest pewne: to nie będą łatwe negocjacje płacowe dla zarządu JSW.

Miała być notyfikacja umowy społecznej przez Komisję Europejską i skupywanie przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) aktywów węglowych od spółek wydobywczych. Do tego szef rządu obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia. Zamiast tego mamy Polską Grupę Górniczą (PGG) na granicy utraty płynności finansowej, rekordowe zapasy przy kopalniach i pretensje związkowców do ministra aktywów państwowych Jacka Sasina w sprawie zerwania zapisów umowy społecznej.

Górnicy drżą, że nowy rząd zjednoczonej opozycji wywróci dotychczasowy stolik do góry nogami i zacznie całą transformację energetyczną układać od nowa. Jest się o co i o kogo bić, bo przecież w polskim górnictwie węgla kamiennego cały czas zatrudnionych jest prawie 76 tys. ludzi. Czy w takim razie zamykanie kopalń, przed czym koniec końców nie uciekniemy, oznacza utratę tych tysięcy miejsc pracy? Tak się wcale nie musi stać, a z pomocą może przyjść energetyka wiatrowa.

Bogusław Hutek, przewodniczący Krajowej Sekcji Górnictwa Węgla Kamiennego NSZZ „Solidarność”, w rozmowie z wnp.pl wyraża strach o dalsze losy górnictwa. I martwi go to, co się stanie z umową społeczną, podpisana już ponad dwa lata temu. Czytam te słowa już któryś raz z rzędu i nie potrafię się zdecydować: śmiać się czy płakać? Bo szef górniczej Solidarności przy tej okazji wykazuje się sporą amnezją. Nie pamięta, że ta umowa i tak na razie nie jest ważna, a do tej pory de facto każdy rząd po 1989 r. bronił górników i ich spółek często wbrew logice. Ten strach ma wiec ciut za duże oczy.

W pandemii i podczas pracy zdalnej wyraźnie spadła liczba wypadków, do których doszło w miejscu pracy. Niestety po powrocie pracowników z home office widać, jak z roku na rok jest coraz więcej nieszczęść w pracy. Najwięcej niefortunnych zdarzeń notuje się wśród górników, jednak to nie na Śląsku jest najgorzej. Z kolei najmniej wypadków jest wśród informatyków.

Aż podskoczyłem, jak usłyszałem, że Polska - mimo oficjalnie wprowadzonego w życie embarga - dalej sprowadza węgiel z Rosji. No to teraz się zacznie, pomyślałem i już miałem przed oczami palenie opon przez górników na warszawskich ulicach, co zazwyczaj zmusza rząd do działania. Ale potem nagle przyszło otrzeźwienie. Teraz przecież nawet rosyjski węgiel nie zdenerwuje górników. I dlatego związkowcy na razie żadnego alarmu nie wszczynają. Bo już tak mają na kilka tygodni przed wyborami.

Jeszcze we wrześniu mają wystartować negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu unijnego aktu w sprawie surowców krytycznych. Wszystko wskazuje na to, że uda się umieścić na tej liście też węgiel koksowy. Z tego względu ten w ostatnim czasie z tygodnia na tydzień tylko drożeje. To z kolei bardzo cieszy spółkę JSW, która też na tym zyskuje. Jedynym jej zmartwienie są górnicy, którzy przypominają, że ustalono z nimi wypłatę specjalnej nagrody, której cały czas nie ma na ich kontach.

Chociaż Jarosław Kaczyński, prezes Prawa i Sprawiedliwości twierdzi, że transformacja energetyczna w Polsce musi uwzględniać zachowanie węgla, to nastroje wśród górników są obecnie raczej dosyć mizerne. Najbardziej irytuje ich importowany węgiel i okoliczności powoływania do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Związkowcy reprezentujący Tauron twierdzą, że nikt na tym nie panuje.

Już się wydawało, że tylko pracownicy Poczty Polskiej stawiają rząd pod ścianą i w gorącym okresie przedwyborczym żądają podwyżek wypłat. A u górników panował spokój. Jakieś pomrukiwania w sprawie importowanego węgla i Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), która prawdopodobnie nie powstanie, ale też bez przesady. Można było przypuszczać, że nakręcanie makaronu na uszy w sprawie cały czas nienotyfikowanej umowy społecznej przyniosło skutek i górnicza brać jest teraz wyjątkowo spokojna. I wtedy na białym koniu wjechały żądania górników z JSW.