górnicy

Chociaż przy okazji zbliżających się wyborów parlamentarnych z niejednych ust politycznych słyszymy, że polska transformacja energetyczna musi zakładać zachowanie węgla, to dane z ostatnich miesięcy jednoznacznie wskazują, że tego węgla u nas jest po prostu coraz mniej. Z zeszłorocznych zapowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie zwiększenia wydobycia przez polskie kopalnie pozostało już tylko kiepskie wspomnienie.

To już ograny schemat: górnicy zdają sobie sprawę z tego, że przed wyborami mogą mocniej naciągnąć linę, bo wiedzą, że rząd w strachu przed licznymi i głośnymi manifestacjami w stolicy pójdzie na spore ustępstwa. Dlatego przedstawiciele Sierpnia 80 postanowili zaatakować Wojciecha Dąbrowskiego, prezesa PGE. Powód? Nowa strategia spółki, w której węgiel do 2030 r. przestaje być wykorzystywany do produkcji energii, to dla górników to zdrada i złamanie umowy społecznej.

Postawiono kolejny krok w kierunku przejęcia Lubelskiego Węgla Bogdanka przez Skarb Państwa. Zakończyło się spotkanie w sprawie pierwszych negocjacji dotyczących Pakietu Pracowniczego. Obie strony są zadowolone z podjętych ustaleń i chwalą przyjazną atmosferę rozmów. Tylko że zaraz może okazać się, że górnicy z innych kopalni pozazdroszczą kolegom z Bogdanki.

Już ponad dwa lata mijają od podpisania umowy społecznej między górnikami a rządem. Przez ten czas dokument miała ratyfikować Komisja Europejska, ale tak się jeszcze nie stało. W zamian rząd puszcza przedwyborcze oczko do górników i twierdzi, że wszystko jest w należytym porządku. Tyle że jest już po spotkaniu dotyczącym przyszłości kopalni Staszic-Wujek. I tamte ustalenia do pierwotnego harmonogramu zamykania polskich kopalń mają się jak pięść do nosa. Bo wychodzi na to, że zakłady wydobywcze będziemy likwidować jednak wcześniej, niż to jeszcze niedawno planowaliśmy.

Na rynku węgla w Polsce posucha. W tym roku kopalniom udało się tylko dwa razy (w styczniu i lutym) pochwalić się wyższą sprzedażą od wydobycia. Równolegle rosną w siłę instalacje OZE. A wysokie ceny przydusiły jednocześnie popyt. Efekt jest więc łatwy do przewidzenia: w Polsce coraz mniej produkujemy energii z węgla.

Na razie siedem instytucji, w tym jeden samorząd terytorialny, podpisało umowę dotyczącą powołania do życia Śląskiego Klastra Energii. Sygnatariuszom gratulował m.in. prof. Jerzy Buzek, szef unijnej Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii. Partnerem strategicznym projektu jest Instytut Technologii Paliwa i Energii w Zabrzu.

Najpierw było pismo związkowców do rządu, w którym górnicy przestrzegali przed powtórką z 2020 r., kiedy energetyka zaczęła sięgać po importowany węgiel zamiast po ten krajowy. W efekcie spadło wydobycie i kopalnie dostały mocno po kieszeni. I teraz możemy mieć do czynienia z bardzo podobną sytuacją. Co na to rząd? Twierdzi, że jeszcze nic straconego, bo cały czas trwają rozmowy z zarządami spółek węglowych i energetycznych. Jednak górnicy nie zamierzają czekać na rozstrzygnięcie w nieskończoność.

Pamiętacie umowę społeczną rządu z górnikami? Ten dokument miał być fundamentem naszej transformacji energetycznej i po trudnych negocjacjach podpisano go w maju 2021 r. Jest w nim też mowa o dopłatach z budżetu, na co musi zgodzić się Komisja Europejska, która musi umowę notyfikować. Ale do teraz to się nie stało i coraz bardziej wątpliwe jest, czy w tym roku cokolwiek się w tej kwestii zmieni.

Z jednej strony rząd nawija makaron na uszy górnikom i ciągle obiecuje im notyfikację umowy społecznej przez Komisję Europejską. Z drugiej strony zarówno w Polityce Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040), jak i w Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK) zakłada stopniowe odchodzenia od węgla. Co na to związkowcy? Już biją na alarm, bo rodzima energetyka, tak jak miało to miejsce dwa lata temu, znowu nie chce polskiego węgla. I przez to kopalniane zwały mają być już w 60 proc. wypełnione.

Zazwyczaj cisza wita i cisza też żegna ratowników górniczych. Za każdym razem powtarzają, że idą po żywych. Dawniej byli legendą, której każdy schodził z drogi. Ale okazuje się, że jesteśmy już w zgoła odmiennych czasach. Nie dość, że młodych ratowników jest z roku na rok coraz mniej, to w dodatku spółki górnicze traktują ich coraz bardziej per noga. Dobrze to widać przy okazji podpisywania porozumień płacowych i porównywania ich pensji do zarobków górników. Za każdym razem, z dużą dozą prawdopodobieństwa, ratowników górniczych najlepiej szukać na dole tych zestawień, z najmniejszą podwyżką. O ile takie porozumienia podpisali, z czym różnie bywa.

Ponad rok temu górnicy ostrzegali, że opału w Polsce będzie jak kot napłakał na starcie sezonu grzewczego, a dodatkowo będzie on bardzo drogi. Nikt wtedy ich za bardzo nie słuchał, chociaż parę miesięcy później okazało się, że mieli rację. I teraz znowu biją na alarm. Piszą list do premiera Mateusza Morawieckiego i innych ministrów, w którym proszę o pilne spotkanie. Chcą rozmawiać w pierwszej kolejności o nieodbieraniu polskiego, zakontraktowanego węgla przez spółki energetyczne, przez co boją się o swoje miejsca pracy.

Rząd nie chce denerwować górników w roku wyborczym, dlatego tym razem pogrzeb ekogroszku ma być zorganizowany po cichu, bez zbędnych fajerwerków. W tym właśnie kierunku idzie projekt nowego rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska, które likwiduje nazwę ekogroszek i zastępuje ją groszkiem plus. A z kolei zamiast ekomiału ma być miał plus. Ekolodzy nie kryją zadowolenia z takiego obrotu sprawy i podkreślają, że o te zmiany zabiegają od lat. A górnicy? Chyba o niczym jeszcze nie wiedzą.

Wysoka temperatura, ciemność, pył, zagrożenie dla zdrowia i życia. Warunki pracy górników głębinowych są nie do pozazdroszczenia, ale ostatnia zmiany regulaminu pracy w kopalni KGHM Polkowice-Sieroszowice może zaskoczyć. Właśnie wykreślono z niego zapis o zerowym stężeniu alkoholu przychodzących do pracy.

Jeszcze w połowie lutego br. w JSW drżeli na myśl, że węgiel koksowy jednak nie znajdzie się na unijnej liście surowców krytycznych i przed spółką zaczną się bardzo trudne czasy. Potem tygodniami ostrzegano, że przygotowywane w Brukseli rozporządzenie metanowe też zrobi JSW sporą krzywdę, liczoną nawet w miliardach złotych. Ale potem pokazano rekordowe wyniki za 2022 r. A że przy okazji węgiel ciągle jest bardzo drogi, to górnicy z JSW odcinają kupony. Za chwilę zostanie im wypłacony deputat węglowy - przeszło 11 tys. zł na rękę.

Polskie górnictwo obłowiło się na kryzysie energetycznym. Zeszły rok zamknęło z zyskiem na poziomie ponad 9,7 mld zł, a jeszcze w 2021 r. to była strata w wysokości 3,2 mld zł. Doskonale zdają sobie z tego sprawę górnicy, którzy w roku wyborczym skutecznie tyrpią władzę w sprawie podwyżek pensji. A że dalej nie ma żadnych przeciwskazań do tego, żeby polskiego węgla nie sprzedawać aż tak drogo, to warto też naciskać w sprawie wartości flapsów, czyli posiłków regeneracyjnych.

Praca pod ziemią to z pewnością jeden z najtrudniejszych pomysłów na zarabianie pieniędzy. Jest ich jednak w tej branży wyjątkowo dużo. Przedstawiciele innych zawodów mogą tylko patrzeć i obgryzać paznokcie z zazdrości. Teraz mają ku temu kolejny powód. Górnicy z Polskiej Grupy Górniczej właśnie porozumieli się z szefostwem spółki w sprawie wzrostu stawki zasadniczej oraz wypłaty dodatkowej jednorazówki. W sumie górnicze uposażenia przez pięć ostatnich lat podskoczyły o prawie 100 proc.

Związkowcy czekają w Katowicach na premiera Mateusza Morawieckiego i minister klimatu i środowiska Annę Moskwę. Chcą rozmawiać o rozporządzeniu metanowym, które – ich zdaniem – zagraża polskiemu górnictwu. Ale tym razem na ładne słowa nie dadzą się nabrać. Chcą konkretów i wyjaśnienia, dlaczego rządowi negocjatorzy wcześniej mówili, że wszystko jest pod kontrolą, a ewentualne kary metanowe nie zrobią żadnej różnicy.

Tego można było się spodziewać. Na jakieś pół roku przed wyborami parlamentarnymi wszystkie partie jak jeden mąż wpadają w pojednawczy ton z górnikami. I jak tylko mogą, pokazują, że nie kto inny, jak właśnie oni mają cały Górny Śląsk dawno w sercu i nie dadzą wyrządzić temu regionowi żadnej krzywdy. Teraz najlepszą okazją do tych peanów jest projekt unijnego rozporządzenie metanowego. A co ze zmianami klimatu? Proszę nie żartować, prima aprilis dopiero za parę dni.

Unijne rozporządzenie metanowe irytuje polskich górników, którzy w unijnych regulacjach dopatrują się grabarza działających w naszym kraju kopalni. Swoje niezadowolenie najpierw wykrzyczą przed siedzibą Ministerstwa Klimatu i Środowiska, a potem będą o tym debatować w Katowicach. Tymczasem eksperci Fundacji Instrat wykazują, że przygotowywane przepisy metanowe to bardziej szansa na modernizację kopalni w Polsce, a nie na ich gwałtowne zamknięcie.

JSW ma ostatnio bardzo dobrą passę. Najpierw Komisja Europejska wpisała węgiel koksowy w katalog surowców krytycznych dla UE. Teraz spółka pokazała swoje rekordowe wyniki finansowe za 2022 r. I to od razu widać w wartościach udziałów JSW. Ale to też może rozochocić zatrudnionych tutaj górników. Już ponad miesiąc temu, właśnie na podstawie jeszcze niepełnych, ale i tak bardzo dobrych, wyników finansowych JSW, domagali się wyższych pensji. I wtedy, wspierani przez Ministerstwo Aktywów Państwowych, dopięli swego.