górnicy

Nie wiem, czy zdajecie sobie sprawę, ale jak mówimy o przyszłości polskiego górnictwa, to w pierwszej kolejności mówimy o górniczych miejscach pracy. Głównie w ich obronie spisano przecież umowę społeczną, w której mowa przecież jest też o gwarancjach zatrudnienia i jednorazowych odprawach, dla tych, którzy jednak zdecydują się odejść. Ale jedno z miast na Górnym Śląsku pokazuje, że można jednak inaczej. Inni samorządowcy też pójdą w ślady Bytomia?

Po latach zwlekania rządzący w końcu zaczynają mówić prawdę górnikom o ich umowie społecznej, w realizację której w wersji pierwotnej wierzą jeszcze chyba tylko związkowcy. Dokument postanowili prześwietlić analitycy z Forum Energii, do tego wszystkiego dołożyli prognozy dotyczące wydobycia, jak i cen polskiego węgla. Wnioski? Najlepiej naszą dekarbonizację rozpisać od nowa.

Po pokazaniu ambitnego scenariusza Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 roku (KPEiK), czas przyszedł na spotkanie przedstawicieli rządu z górniczymi związkowcami. Tym razem miło już nie było. Górnicy nie ukrywają, że czują się dokładnie tak samo, jak rok temu, kiedy ówczesny wicepremier Jacek Sasin wmawiał im, że umowa społeczna jest jak najbardziej realizowana. I teraz inny rząd robi to samo.

Bruksela miała wstępnie zaakceptować reformę rynku mocy, co ma wydłużyć o parę lat życie najstarszych w Polsce bloków węglowych o mocy 200 MW. Co jednak stanie się po tej wyznaczonej właśnie granicy czasowej? Maciej Bando, pełnomocnik rządu ds. infrastruktury energetycznej, nie ma cienia wątpliwości: energia z węgla jeszcze długo będzie stanowiła istotną rolę w naszym miksie energetycznym.

Redukcja zatrudnienia będzie zdecydowanie jednym z najtrudniejszych elementów naszej transformacji energetycznej. Dlatego dla górników fedrowanie do 2049 r. zgodnie z pierwotnymi zapisami umowy społecznej jest tak ważne, bo w ten sposób chcą chronić swoje miejsca pracy. Ale najnowszy raport Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) i Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) wskazuje, że ten strach nie ma żadnego uzasadnienia. – To miejsca pracy z lepszym miesięcznym uposażeniem – zwracają uwagę eksperci

Za chwilę powinna się rozstrzygnąć kwestia umowy społecznej. Dokument podpisany w maju 2021 r. przez rząd i górników to dla związkowców ze Śląska świętość. I trudno się dziwić, gwarantuje produkcję węgla i miejsca pracy w górnictwie jeszcze przez 25 lat. Ale dla rządu Donalda Tuska to zbyt długo. Tylko jeszcze nie wiadomo, kto i jak ma to górnikom powiedzieć.

Polskie kopalnie stają się coraz bardziej niebezpieczne? Pamiętacie, jak w marcu na terenie KWK Bobrek-Piekary doszło do tragicznego wypadku? Potem Wyższy Urząd Górniczy zakazał tam dalszej produkcji węgla i Węglokoks Kraj musi tę kopalnię zamknąć. Za chwilę ten sam los może spotkać ruch Rydułtowy w KWK ROW, należący do Polskiej Grupy Górniczej. Decyzja w tej sprawie ma zapaść do końca roku.

Do tej pory sam wielokrotnie wieszałem psy na obecnym rządzie za brak jednoznacznej strategii energetycznej. Koronnym dowodem była mnie była między innymi przedłużająca się ciągle nowelizacja ustawy wiatrakowej i uparte obiecywanie górnikom przez Ministerstwo Przemysłu dochowanie umowy społecznej w pierwotnej wersji i wydobywanie węgla jeszcze przez 25 lat. Ale teraz biję się w piersi, bo wychodzi na to, że władza ma plan i nie będzie bała się go pokazać. Jestem przekonany, że ten bardzo nie spodoba się górnikom. O sprawie napisał Bloomberg.

Rząd Donalda Tuska ma szansę na nowe otwarcie w energetyce i ustalenie daty odejścia od węgla. Ale na żadną rewolucję raczej nie liczmy. Raczej skończy się jak zawsze, czyli władza struchleje przed żądaniami górników, którzy chcą produkować węgiel jeszcze przez ćwierć wieku. Już drugi resort obiecuje to górniczej braci i przekonuje, że umowa społeczna cały czas jest w grze.

9 mld zł z budżetu państwa to za mało? Górnicy protestują przed Ministerstwem Aktywów Państwowych. Nie mają czego szukać w Warszawie? Zdaniem ekspertów w przyszłej dekadzie potrzebować będziemy góra 2–3 kopalń, a po 2040 r. najwyżej jedną lub dwie, nie więcej. Dlatego trzeba usiąść z pracownikami spółek wydobywczych do stołu i rozmawiać o zbliżającej się coraz większymi krokami transformacji energetycznej. Zamiast tego rząd cały czas puszcza oczko do górników i przekonuje ich, że będą fedrować jeszcze przez ćwierć wieku - do 2049 r.

Deficyt budżetowy puchnie, bo rosną cały czas wydatki socjalne. W takim anturażu produkujemy coraz mniej węgla, zachowując dotychczasowy poziom zatrudnienia w branży wydobywczej. Górnicy jednak nie mają żadnych powodów do zmartwień. W kolejnym budżecie państwa na 2025 r. znowu zadbano, żeby im żaden włos z głowy nie spadł. A pewnie nie raz w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy będzie też mowa o podwyżkach ich pensji.

Polskie górnictwo to kraina absurdu. Już z miesiąca na miesiąc produkcja spada poniżej 4 mln t węgla, co w niczym nie przeszkadza górnikom być jedną z najlepiej opłacanych profesji w kraju. Innym przykładem jest Polska Grupa Górnicza (PGG), która już na głos mówi o przeroście zatrudnienia. Ale to w niczym nie przeszkadza spółce, żeby płacić za wykształcenie nowych górników i obiecywać im w przyszłości pracę.

Polska Grupa Górnicza (PGG) mówi wprost o przeroście zatrudnienia i oficjalnie zapowiada zwolnienia grupowe. Ale jak ktoś myśli, że zbyt duża liczba pracowników to rak całej branży wydobywczej w Polsce, to się myli. Pozostałe spółki górnicze nie planują żadnej restrukturyzacji zatrudnienia. I podkreślają, że ich polityka kadrowa odpowiada długoterminowym planom produkcyjnym.

Umowę społeczną górnicy z rządem podpisali w maju 2021 r. Miała być z jednej strony osią czasową dla naszego górnictwa, a z drugiej gwarantować górnikom byt na następne lata. Dokument jednak, do czego zobligowali się sami sygnatariusze, cały czas nie jest notyfikowany przez Komisję Europejską. Tymczasem można mieć wrażenie, że branża wydobywcza zaczęła się powoli zwijać. PGG już ogłosiła zwolnienia grupowe. Nic dziwnego, że górnicy chcą wiedzieć, na czym stoją.

Wychodzi na to, że nie udał się fortel Donaldowi Tuskowi, który myślał, że jak ulokuje w Katowicach Ministerstwo Przemysłu, to górnicy nie będą w Warszawie zawracać mu głowy. Ale po tym, jak gruchnęła wiadomość o zwolnieniach grupowych, przeprowadzonych w PGG, już wiadomo, że z tak zastawionej pułapki nic nie wyszło. Wściekli górnicy już zwołują się w social mediach do szturmy na stolicę.

Pod koniec 2023 r. coraz głośniej mówiło się o tym, że PGG będzie miała naprawdę sporą lukę w przychodach, wycenianą nawet na 5,5 mld zł. I jak tych pieniędzy nie dostanie, to starci płynność finansową. Teraz z lektury wyników finansowych spółki wynika, że zysk jest jednak dodatni. Niestety, nie da się ukryć tego, że PGG z roku na rok produkuje coraz mniej węgla przy zatrudnieniu na tym samym, a nawet rosnącym poziomie. I głównie dlatego do górniczej spółki muszą dopłacać podatnicy.

Do tej pory nasza strategia energetyczna sprowadzała się jedynie tak po prawdzie do harmonogramu zawartego w podpisanej w maju 2021 r. umowy społecznej między rządem a górnikami. Wedle tego dokumentu jeszcze przez 25 lat mieliśmy wydobywać z ziemi czarne złoto. Ale najnowsza wersja Krajowego Planu dla Energii i Klimatu wywraca te ustalenia do góry nogami. Na koniec tej dekady zużycia węgla w Polsce ma spaść bowiem o połowę. Słyszycie już może wycie syren w Warszawie i czujesz swąd palonych opon? Szykujcie się.

Coraz częściej i głośniej mówi się o programie dobrowolnych odejść z PGG. Nowe władze spółki potrzebowały ledwo kilku miesięcy, żeby zrozumieć, że bez poważnej restrukturyzacji zatrudnienia nie uda im się związać końca z końcem. Nawet jak do tej górniczej kasy bez dna państwo co chwilę będzie dosypywać pieniądze podatników. Szybko też ruszyła giełda w sprawie wysokości odprawy. Pojawił się pomysł, że by o tym zdecydowali sami górnicy.

Polskie górnictwo musi się zmienić albo czeka je szybki i smutny los. Mamy przerost zatrudnienia, a także coraz gorsze wydobycie i sprzedaż węgla. Ministerstwo Przemysłu dalej robi dobrą minę do złej gry, ale nowe zarządy spółek węglowych już doskonale wiedzą, że zbyt długo tak nie pociągną. Nic więc dziwnego, że Leszek Pietraszek, szef PGG, zaczął coraz głośniej mówić o dobrowolnych odejściach. Po tych słowach związkowcy już zaczęli liczyć pieniądze.

Mijają kolejne tygodnie, a rząd nie potrafi dojść do porozumienia, co zrobić z nowymi normami jakości paliw stałych, w tym węgla. Ministerstwo Przemysłu występuje w roli adwokata górników i przekonuje, że przez te regulacje trzeba będzie zamykać szybciej niektóre kopalnie, a sam węgiel będzie jeszcze droższy. Argumenty o demolującym zdrowiu i życiu Polaków smogu są cały czas bagatelizowane. Kilkadziesiąt tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie, kto by się tym przejmował?