cena gazu

Pomimo kolejnych zastrzyków gotówki z budżetu państwa, w ostatnich latach polskie górnictwo raczej wyłącznie liczyło straty. Wyglądało to na równię pochyłą, a lada moment zamykane miały być pierwsze kopalnie zgodnie z harmonogramem umowy społecznej. Potem przyszedł kryzys energetyczny i wszystko zmieniło się nie do poznania.

Wzrost cen gazu, który trwa od kwartałów, a jego znaczące przyspieszenie obserwujemy od dwóch miesięcy powoduje realne problemy gospodarcze w UE. Wycenę tego surowca w najbliższym czasie może podnieść dalsze obniżanie przepływów ze strony Rosji i konkurencja cenowa na rynku LNG z państwami azjatyckimi, a także czynniki pogodowe. Niewykluczone, że presja ze strony Rosji za jakiś czas ulegnie zmniejszeniu, a Gazprom będzie skłonny zwiększyć przepływy do krajów UE – uważa Krzysztof Mazurski, ekspert firmy Energy Solution, zajmującej się doradztwem w zakresie energii elektrycznej i gazu ziemnego.

Kraje Unii Europejskiej mają świadomość, że nadchodząca zima 2022/2023 będzie ekstremalnie ciężka. Kilkanaście państw wspólnoty zrezygnowało z dostaw rosyjskiego gazu, od stycznia 2023 r. wchodzi embargo na ropę. Zachód szykuje się na wielkie oszczędzanie, obniża temperatury w urzędach, zabrania oświetlania budynków, uderza w prywatne samoloty. A Polska? Nad Wisłą ceny surowców też szybują, ale planów redukcji zużycia ani widu ani słychu.

Taryfy gazowe jeszcze do końca roku zostaną na obecnych poziomach. To efekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych. Ale ten parasol ma być rozpostarty nad nami tylko do końca grudnia. Potem – patrząc na wyliczenia Niemców – strach się bać. Bo wychodzi na to, że najbardziej uzależnieni od gazu, którzy tym surowcem ogrzewają swoje domy, muszą szykować się na rachunki nie z tej ziemi.

No i stało się – idziemy w stronę regulowanych cen i to w dodatku różnych dla każdego. Mowa o cenach gazu, bo już zaczynają się problemy i rząd najwyraźniej obawia się, że niektóre firmy z powodu jego wysokich cen mogą przestać produkować i zaczną padać jak muchy. I o ile brak piwa w sklepach to jeszcze nie dramat, o tyle już brak chleba, mleka i mięsa – owszem.

Wydawać by się mogło, że obecny kryzys energetyczny bije, gdzie popadnie i nie ma takich obszarów, w których wbrew wszystkim i wszystkiemu można liczyć zyski. Okazuje się jednak, że to nie jest prawda. Amerykańska branża producentów gazu łupkowego nie dość, że odnotowuje właśnie rekordowy pod względem zysków rok, to jeszcze w dodatku ma prostą drogę do tego, żeby wreszcie wyjść z długów.

Jakiś rok temu Gazprom zaczął już manipulować tranzytem gazu przez Nord Stream 1. Teraz Rosjanie postanowili znowu Europę przyprzeć do ściany i zapowiadają kolejne przerwy w dostawie gazu. I to wcale nie jest zła wola Moskwy, tylko konieczne do przeprowadzenia prace konserwatorskie - tak przynajmniej utrzymują Rosjanie. W odpowiedzi już bardzo drogi węgiel i gaz postanowiły kontynuować swój cenowy marsz w górę. Ten zryw dotyczy też cen emisji CO2.

Nasi zachodni sąsiedzi starają się działać z wyprzedzeniem. Już zadbali o odpowiednie dostawy gazu z Norwegii, awaryjnie uruchamiają też elektrownie węglowe i myślą o reaktywacji atomu. Teraz przyszedł czas na działania mające na celu złagodzić nowe taryfy gazowe, które zaczną obowiązywać od października. W tym celu Berlin zmniejszy podatek VAT od sprzedaży gazu.

Dopłata do węgla niewiele nam pomoże. To będzie wyjątkowo droga zima, bo ceny węgla i gazu cały czas idą w górę. Minister klimatu i środowiska Anna Moskwa uważa, że pomoc dla ogrzewających domy czymś innym niż węglem będzie mogła ruszyć już we wrześniu. Rynek nic sobie nie robi z tych zapowiedzi. Cena węgla, po jakiej w danym miesiącu był fakturowany z polskich kopalni w sprzedaży do energetyki zawodowej (tzw. loco kopalnia) jeszcze nigdy nie była tak wysoka.

Kryzys energetyczny nabiera tempa. Gaz traktowany jest jako surowiec deficytowy. Poszczególne kraje mają tak naprawdę trzy wyjścia. Albo mogą kupować coraz droższy gaz, co musi mieć prędzej czy później odbicie w rachunkach za energię, albo muszą przerzucić się z powrotem na olej opałowy i węgiel. Trzecim rozwiązaniem jest świadome skazywanie się na serię blackoutów. Atmosfera jest coraz bardziej napięta, co doskonale widać w giełdowych cenach.

Z cenami energii jest jak ze stopami procentowymi – mają być wysokie, żeby ludzi zabolało i zaczęli w końcu oszczędzać. Jak zaboli wystarczająco, w ciągu 2-3 lat moglibyśmy mniejszych zużycie paliw kopalnych tak, że wcale nie musielibyśmy panicznie biegać po świecie, szukając, jak zastąpić dostawy z Rosji. I zrobilibyśmy milowy krok w transformacji energetycznej. Tylko że rząd nam w tym przeszkadza, sypiąc pieniądze na lewo i prawo, również bogatym.

Weszło w życie unijne embargo na zakup, import i transport rosyjskim węglem na terenie UE. Takie same regulacje zaczęły też obowiązywać w Wielkiej Brytanii. Mimo że wszyscy się tego spodziewali, to i tak nie udało się uspokoić giełdowych zawirowań. Wyraźnie rośnie nie tylko cena węgla. Rekordowo drogi jest również gaz.

Jak już mogło się wydawać, że obecnym kryzysem energetycznym rządzą jednak jakieś racjonalne prawa i kiedy cena gazu zaczęła wreszcie spadać wraz z coraz większym wypełnieniem unijnych magazynów, to nadeszła wieść o wstrzymaniu też dostaw ropy z Rosji. Co gorsza: właśnie w życie weszło unijne embargo na dostawy i transport przez terytorium UE rosyjskiego węgla. To budzi spore obawy, co dobrze widach w wartościach długoterminowych kontraktów energetycznych.

Władimir Putin chce odpowiedzieć Zachodowi za sankcje kryzysem energetycznym i przed niczym się nie cofnie. Dlatego Gazprom już teraz wymyśla kolejne kłopoty techniczne, które mają tłumaczyć dalsze ograniczenia dostaw gazu. Jak zwykle praktyczni Niemcy nie zamierzają czekać z założonymi rękami na dalszy rozwój wypadków. I po tym, jak nasi zachodni sąsiedzi najpierw przeprosili się z węglem, teraz powoli zmieniają nastawienie też do energetyki jądrowej.

Ceny gazu ziemnego gwałtownie rosną. Z tego powodu krematoria w Niemczech muszą zmniejszyć zużycie energii. Problem jest znaczący, bo ostatnią wolą zdecydowanej większości Niemców jest spopielenie ich zwłok. Tymczasem w Polsce już teraz widać, że drożyzna wymusiła zmiany na cmentarzach. Popularne stają się nagrobki w stylu amerykańskim, bo zwyczajnie są tańsze od marmurowych płyt.

Prąd w ciągu roku podrożał nam w Polsce ledwo o 5 proc., a średnio w całej UE o 30 proc., a w takiej Estonii to nawet o 130 proc. Gaz? Owszem, za niego płacimy już prawie o połowę więcej niż rok temu, ale Estonia płaci o 210 proc. więcej, a Bułgaria o 100 proc. Tylko ten nieszczęsny węgiel. To niby nasze czarne złoto, prezydent Duda niedawno opowiadał, że mamy go na 200 lat, a okazuje się, że to z nim mamy największy problem i to właśnie u nas drożeje najszybciej, jest o 150 proc. droższy niż rok temu, a w tym czasie w Niemczech podrożał jedynie o 18 proc.

Jak w kolejnych miesiącach będą wyglądać dostawy gazu z Rosji? Tego dzisiaj nikt nie wie. Dlatego coraz więcej krajów decyduje się na podpisywanie porozumień solidarnościowych. Czesi właśnie podpisali taką umowę z Niemcami, które wcześniej dogadały się z Austrią i Danią, a przygotowują się do sojuszu z Szwajcarią. Politycy w Warszawie za to dalej ochoczo podsycają niemieckie resentymenty i bredzą o spisku wymierzonym w Polskę.

Energetyczny plan awaryjny UE opiera się na bardzo prostej zasadzie: trzeba jak tylko się da oszczędzać gaz i gromadzić jego zapasy na zimę. Bruksela ostrzega, że brak cięć może oznaczać ogromne kłopoty zimą. Tak się stanie, jeśli Gazprom spełni groźby i po 21 lipca dostaw gazu przez Nord Stream 1 nie wznowi. Sprawdzamy, jak teraz mają się magazyny gazu w poszczególnych krajach i kto już prosi się o nie lada problemy za kilka miesięcy.

Kreml nie kryje się ze swoją taktyką i straszy Europę katastrofalnymi cenami energii dla gospodarstw domowych. Nic więc dziwnego, że włodarze poszczególnych państw UE zaczynają na głos mówić o możliwym całkowitym zakręceniu kurka z gazem z Rosji. Można się spodziewać, że w odpowiedzi cena surowca znowu zacznie wyraźnie rosnąć. Podobnie będzie z węglem, który w takiej sytuacji ma stanowić o bezpieczeństwie energetycznym.

W czasie kiedy unijni przywódcy kłócą się z aktywistami klimatycznymi w sprawie ostatecznego kształtu taksonomii UE i tego, czy jedno z paliw kopalnych, czyli gaz ziemny, rzeczywiście jest zrównoważonym i zielonym źródłem energii, czy może tak nakazuje definiować je polityka międzynarodowa - na holenderskiej giełdzie surowcowej znowu jesteśmy świadkami pochodu w górę. Cena gazu tym samym zbliża się do rekordowych poziomów, a wartość kontraktów na przyszłe miesiące przeraża. To bardzo źle wróży dla naszych rachunków.