cena gazu

Zastanawialiście się, jak to możliwe, że za gaz płacimy gigantyczne rachunki, kolejne firmy z powodu tych rachunków upadają, a przecież na giełdach gaz kosztuje mniej niż przed wybuchem wojny? Jak to możliwe, że dziś na giełdach cena spadła do 350 zł/MWh, a PGNiG sprzedaje go za 649,92 zł/MWh a odbiorcom biznesowym nawet za 800 zł/MWh?

Widzieliście cenę gazu? To tak jakbyśmy użyli wehikułu czasu i cofnęli się do grudnia 2021 r. O wywołanej przez Rosję wojnie na Ukrainie nikt wtedy (przynajmniej na głos) nie myśli. Gazprom, owszem, już manipuluje z dostawami gazu, ale jeszcze nie na taką skalę jak za kilka miesięcy. Skoro jest tak dobrze, to w takim razie może już najwyższy czas, żeby pożegnać raz na zawsze kryzys energetyczny? Być może jest na to jeszcze za wcześnie, zwłaszcza patrząc na plany polskiego rządu.

Stary Kontynent na razie z napędzanego przez Rosję kryzysu energetycznego wychodzi obronną ręką. Tak przynajmniej uważają analitycy z Goldman Sachs. Chwalą kraje unijne za wypełnienie magazynów gazu. Ale też przyznają, że ogromne koło ratunkowe w tej sytuacji rzuciła Europie pogoda. Dzięki temu cena gazu coraz częściej jest na poziomach spotykanych ostatnio przed wojną w Ukrainie.

Wszystko sprzysięgło się przeciwko Władimirowi Putinowi. Zima wcale nie skuła mrozem Europy, a Bruksela wcześniej też zadbała o stosowne wypełnienie swoich magazynów gazu. Do tego wszystkiego spadło też zużycie energetyczne i jesteśmy również świadkami rekordowych dostaw surowca ze Stanów Zjednoczonych. A za miesiąc z kawałkiem zacznie obowiązywać limit cen gazu. W efekcie wykresy giełdowe nagle nam przypomniały jak to było przed rosyjską agresją na Ukrainę.

Jest unijne porozumienie w sprawie limitu gazu, chociaż Węgrzy do końca się temu sprzeciwiali. Podczas trudnych negocjacji udało się wypracować kompromis: gaz z Rosji ma być sprzedawany nie drożej niż 180 euro za 1 MWh. Moskwa odpowiada, że to decyzja nie do przyjęcia i zapowiada rychłą reakcję. Bez zwłoki reaguje na to porozumienie giełda. Ostatni raz tak tanio było przez chwilę na początku listopada, a potem dopiero w połowie czerwca.

Niedawno okazało się, że rząd ściemnia, mówiąc, że to Unia Europejska każe nam podnieść VAT na gaz z 0 do 23 proc. A teraz rząd sam się do tego przyznał, że owszem, może podnieść tę stawkę jedynie do 5 proc., ale jeszcze się zastanowi, czy to zrobi, czy huknie z grubej rury stawką 23 proc. Jak będziecie naciskać, to może pójdzie wam na rękę. Trzymam kciuki, żeby huknął. Fot. Krystian Maj/KPRM

Zamrożone ceny gazu w przyszłym roku przeszły drugi raz przez sejm i już teraz czekają tylko na podpis prezydenta. Dla gospodarstw domowych przygotowany jest dodatek gazowy, który ma być formą refundacji wyższego VAT-u. Barierą jednak będzie dochód przeliczany na jednego członka rodziny. Bez wsparcia za to zostali mali i średni przedsiębiorcy. Pozbawieni tarczy gazowej piekarze już teraz radzą łapać się za kieszenie, planując spacer po pieczywo.

Może się wydawać, że Europa ma kryzys energetyczny w garści. Z czasowym wyprzedzeniem udało się na odpowiednim poziomie wypełnić unijne magazyny, a cena surowca też wydaje się mieć największe zrywy już za sobą. Niepokoją trochę rozbieżności w sprawie limitu cenowego dla gazu z Rosji, ale to typowe polityczne przeciąganie liny. Tyle że nadmierny spokój odradza Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA). Jej zdaniem o ile teraz jest w miarę stabilnie, to przyszły rok może okazać się energetyczny rollercoasterem.

Piotr Woźniak, były prezes PGNiG, już we wrześniu ostrzegał, że magazyny gazu w Polsce stanowią od zawsze normalne źródło dostaw. Przez to na wiosnę widać w nich dno i trzeba je znowu napełniać. I właśnie jesteśmy świadkami takiego zjawiska. I jak się okazuje, ta sytuacja nie dotyczy wyłącznie naszego kraju. Z magazynów gazu zaczęła w grudniu czerpać cała Europa. Widać to już po giełdowych cenach surowca.

Putin chciał w kilkanaście dni zająć Ukrainę, a w Kijowie umieścić swojego protegowanego. To miał być pierwszy krok w kierunku odbudowania ZSRR, o czym rosyjskie dyktator ponoć od lat marzy. Ale coraz więcej ekspertów uważa, że Rosja jest już na skraju zapaści gospodarczej, co może skutkować nawet rozbiciem tego potężnego kraju na kilkanaście mniejszych. Embargo na ropę z Rosji i limit cenowy robią swoje. A za chwilę mogą dojść jeszcze podobne mechanizmy dotyczące samego gazu.

To ściema miesiąca! Rząd mówi Polakom, że musi rozbroić tarczę antyinflacyjną, bo żąda od nas tego Unia. Obniżony VAT na żywność jeszcze dla nas jakoś obroni, ale VAT na gaz już nie. I tak oto od stycznia gaz w Polsce ma być droższy o 23 proc. VAT, a wcale nie musi. Okazuje się, że Komisja Europejska, owszem, zakazuje zupełnej rezygnacji z VAT na gaz, ale już spokojnie moglibyśmy podnieść stawkę ledwo do 5 proc. zamiast do 23 proc. i nikt by się nie czepiał.

Na początku tygodnia cała Europa patrzyła na Polskę z zazdrością. Jesteśmy największym producentem węgla w UE i przy okazji zatrudniamy też najwięcej górników. Bruksela również od ponad sześciu lat narzeka na blokowanie lądowych wiatraków zasadą 10H. A i tak mimo to nad Wisłą bywa najtańsza energia w Europie. W porównaniu z niektórymi jesteśmy prawie dwa razy tańsi.

Na Polskę gazowy szantaż Rosji już nie zadziała. A wszystko dlatego, że z ponad miesięcznym wyprzedzeniem gazociąg Baltic Pipe osiągnął pełną przepustowość, co będzie dla nas kluczowe w przyszłym roku w kwestii zabezpieczenia energetycznego. Ale cena gazu jest jeszcze daleka od tej wymarzonej. Surowiec dalej jest prawie dwa razy droższy niż na początku roku.

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych i podmiotów wrażliwych może według „Dziennika Gazety Prawnej” kosztować budżet państwa nawet 29 mld zł. Rząd wymyślił samofinansujący się mechanizm, w którym spółki energetyczne pokryją ten deficyt swoimi nadmiernymi zyskami. Takie finansowe perpetuum mobile.

Dotąd rząd pomagał wszystkim Polakom, biedni, bogaci, nieważne. Tak było z wakacjami kredytowymi, z cenami prądu i dodatkiem węglowym. Ale dość. Za drogie to wszystko, a w dodatku mało sprawiedliwe, więc przy okazji zamrożenia cen gazu rząd chciał wprowadzić kryterium dochodowe. Premier zapewniał, że to nie wymaga dodatkowej kosztownej biurokracji. Zaraz! A przy 500 plus takie samo kryterium dochodowe miało nas zrujnować, pamiętacie?

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych na tegorocznym poziomie, a do tego dopłaty dla uboższych rodzin. Rząd jeszcze nie podjął ostatecznej decyzji w sprawie cen gazu w przyszłym roku, ale premier Mateusz Morawiecki przyznał w środę, że najlepszym wyjściem będzie przyjęcie kryterium dochodowego. Może to efekt lekcji z wprowadzenia dodatku węglowego.

Po doniesieniach o spadających rakietach na teren Polski i zamknięciu rurociągu Przyjaźń zrobiło się nerwowo na rynku paliw kopalnych. Do rekordowych zwyżek jeszcze bardzo daleka droga, ale nie można wcale wykluczyć, że rosyjska ofensywa skoncentrowana na energetycznym krwiobiegu Ukrainy nie wyprowadzi kryzysu energetycznego na zupełnie nowe, jeszcze nieznane obszary.

Zima jednak nie będzie taka zła? Gaz w ostatnich dniach kilka razy spadł poniżej granicy 100 euro za 1 MWh. Z kolei w portach ARA węgiel poniżej 200 dol. za tonę ostatni raz był w lutym, zanim jeszcze Putin nie napadł na Ukrainę. Ale to wcale nie musi znaczyć końca energetycznych kłopotów i astronomicznych rachunków. Na przykład polskie ciepłownie za węgiel z polskich kopalń płacą teraz nawet 4-5 razy więcej niż rok temu.

Gaz wreszcie zaczął wyraźnie tanieć. Ostatni raz 1 MWh surowca za mniej niż 120 euro sprzedawana była na giełdzie w połowie czerwca. Tendencja spadkowa mogłaby sugerować, że już w tym względzie nie ma żadnych obaw, a Europa jest przygotowana na dalsze manipulacje z dostawami po stronie Rosji. Niepokoją dostawy LNG. Pekin wyhamowuje eksport i stawia na własne bezpieczeństwo energetyczne. Europejskie porty też już ledwo zipią i tworzą się ogromne kolejki statków.

Ważą się losy ceny maksymalnej gazu i będzie to jeden z najważniejszych tematów szczytu unijnych przywódców w tym tygodniu. Teraz wydaje się, że Brukseli jednak jest bliżej do grupy 17 krajów, która opowiada się za takim rozwiązaniem niż do przeciwników, wśród których prym wiodą Niemcy. Berlin zresztą w ostatnim czasie zyskał nowego sojusznika. Międzynarodowy Fundusz Walutowy odradza bowiem UE wprowadzenia maksymalnych cen energii.