cena gazu

Zamrożone ceny gazu w przyszłym roku przeszły drugi raz przez sejm i już teraz czekają tylko na podpis prezydenta. Dla gospodarstw domowych przygotowany jest dodatek gazowy, który ma być formą refundacji wyższego VAT-u. Barierą jednak będzie dochód przeliczany na jednego członka rodziny. Bez wsparcia za to zostali mali i średni przedsiębiorcy. Pozbawieni tarczy gazowej piekarze już teraz radzą łapać się za kieszenie, planując spacer po pieczywo.

Może się wydawać, że Europa ma kryzys energetyczny w garści. Z czasowym wyprzedzeniem udało się na odpowiednim poziomie wypełnić unijne magazyny, a cena surowca też wydaje się mieć największe zrywy już za sobą. Niepokoją trochę rozbieżności w sprawie limitu cenowego dla gazu z Rosji, ale to typowe polityczne przeciąganie liny. Tyle że nadmierny spokój odradza Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA). Jej zdaniem o ile teraz jest w miarę stabilnie, to przyszły rok może okazać się energetyczny rollercoasterem.

Piotr Woźniak, były prezes PGNiG, już we wrześniu ostrzegał, że magazyny gazu w Polsce stanowią od zawsze normalne źródło dostaw. Przez to na wiosnę widać w nich dno i trzeba je znowu napełniać. I właśnie jesteśmy świadkami takiego zjawiska. I jak się okazuje, ta sytuacja nie dotyczy wyłącznie naszego kraju. Z magazynów gazu zaczęła w grudniu czerpać cała Europa. Widać to już po giełdowych cenach surowca.

Putin chciał w kilkanaście dni zająć Ukrainę, a w Kijowie umieścić swojego protegowanego. To miał być pierwszy krok w kierunku odbudowania ZSRR, o czym rosyjskie dyktator ponoć od lat marzy. Ale coraz więcej ekspertów uważa, że Rosja jest już na skraju zapaści gospodarczej, co może skutkować nawet rozbiciem tego potężnego kraju na kilkanaście mniejszych. Embargo na ropę z Rosji i limit cenowy robią swoje. A za chwilę mogą dojść jeszcze podobne mechanizmy dotyczące samego gazu.

To ściema miesiąca! Rząd mówi Polakom, że musi rozbroić tarczę antyinflacyjną, bo żąda od nas tego Unia. Obniżony VAT na żywność jeszcze dla nas jakoś obroni, ale VAT na gaz już nie. I tak oto od stycznia gaz w Polsce ma być droższy o 23 proc. VAT, a wcale nie musi. Okazuje się, że Komisja Europejska, owszem, zakazuje zupełnej rezygnacji z VAT na gaz, ale już spokojnie moglibyśmy podnieść stawkę ledwo do 5 proc. zamiast do 23 proc. i nikt by się nie czepiał.

Na początku tygodnia cała Europa patrzyła na Polskę z zazdrością. Jesteśmy największym producentem węgla w UE i przy okazji zatrudniamy też najwięcej górników. Bruksela również od ponad sześciu lat narzeka na blokowanie lądowych wiatraków zasadą 10H. A i tak mimo to nad Wisłą bywa najtańsza energia w Europie. W porównaniu z niektórymi jesteśmy prawie dwa razy tańsi.

Na Polskę gazowy szantaż Rosji już nie zadziała. A wszystko dlatego, że z ponad miesięcznym wyprzedzeniem gazociąg Baltic Pipe osiągnął pełną przepustowość, co będzie dla nas kluczowe w przyszłym roku w kwestii zabezpieczenia energetycznego. Ale cena gazu jest jeszcze daleka od tej wymarzonej. Surowiec dalej jest prawie dwa razy droższy niż na początku roku.

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych i podmiotów wrażliwych może według „Dziennika Gazety Prawnej” kosztować budżet państwa nawet 29 mld zł. Rząd wymyślił samofinansujący się mechanizm, w którym spółki energetyczne pokryją ten deficyt swoimi nadmiernymi zyskami. Takie finansowe perpetuum mobile.

Dotąd rząd pomagał wszystkim Polakom, biedni, bogaci, nieważne. Tak było z wakacjami kredytowymi, z cenami prądu i dodatkiem węglowym. Ale dość. Za drogie to wszystko, a w dodatku mało sprawiedliwe, więc przy okazji zamrożenia cen gazu rząd chciał wprowadzić kryterium dochodowe. Premier zapewniał, że to nie wymaga dodatkowej kosztownej biurokracji. Zaraz! A przy 500 plus takie samo kryterium dochodowe miało nas zrujnować, pamiętacie?

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych na tegorocznym poziomie, a do tego dopłaty dla uboższych rodzin. Rząd jeszcze nie podjął ostatecznej decyzji w sprawie cen gazu w przyszłym roku, ale premier Mateusz Morawiecki przyznał w środę, że najlepszym wyjściem będzie przyjęcie kryterium dochodowego. Może to efekt lekcji z wprowadzenia dodatku węglowego.

Po doniesieniach o spadających rakietach na teren Polski i zamknięciu rurociągu Przyjaźń zrobiło się nerwowo na rynku paliw kopalnych. Do rekordowych zwyżek jeszcze bardzo daleka droga, ale nie można wcale wykluczyć, że rosyjska ofensywa skoncentrowana na energetycznym krwiobiegu Ukrainy nie wyprowadzi kryzysu energetycznego na zupełnie nowe, jeszcze nieznane obszary.

Zima jednak nie będzie taka zła? Gaz w ostatnich dniach kilka razy spadł poniżej granicy 100 euro za 1 MWh. Z kolei w portach ARA węgiel poniżej 200 dol. za tonę ostatni raz był w lutym, zanim jeszcze Putin nie napadł na Ukrainę. Ale to wcale nie musi znaczyć końca energetycznych kłopotów i astronomicznych rachunków. Na przykład polskie ciepłownie za węgiel z polskich kopalń płacą teraz nawet 4-5 razy więcej niż rok temu.

Gaz wreszcie zaczął wyraźnie tanieć. Ostatni raz 1 MWh surowca za mniej niż 120 euro sprzedawana była na giełdzie w połowie czerwca. Tendencja spadkowa mogłaby sugerować, że już w tym względzie nie ma żadnych obaw, a Europa jest przygotowana na dalsze manipulacje z dostawami po stronie Rosji. Niepokoją dostawy LNG. Pekin wyhamowuje eksport i stawia na własne bezpieczeństwo energetyczne. Europejskie porty też już ledwo zipią i tworzą się ogromne kolejki statków.

Ważą się losy ceny maksymalnej gazu i będzie to jeden z najważniejszych tematów szczytu unijnych przywódców w tym tygodniu. Teraz wydaje się, że Brukseli jednak jest bliżej do grupy 17 krajów, która opowiada się za takim rozwiązaniem niż do przeciwników, wśród których prym wiodą Niemcy. Berlin zresztą w ostatnim czasie zyskał nowego sojusznika. Międzynarodowy Fundusz Walutowy odradza bowiem UE wprowadzenia maksymalnych cen energii.

Bruksela wydaje się dobrze przygotowana na nadchodzącą zimę. Krajom członkowskim UE udało się znacznie wcześniej wypełnić swoje magazyny gazu do ustalonego poziomu. To też mocno wpływa na cenę surowca. Chociaż Rosjanie dalej próbują, jak tylko mogą, rozdygotać rynek i znowu proponują dostawy gazu przez Nord Stream 2, to jednak UE wydaje się już być coraz bardziej odporna na te rosyjskie manipulacje. Najpewniej wojna gazowa wkroczyła na nowe obszary.

Bruksela dwoi się i troi, żeby zaprowadzić jakikolwiek porządek na rynku energii, ale o jednomyślność 27 państw członkowskich jest wyjątkowo trudno. O ile w przypadku specjalnego podatku nałożonego na nadzwyczajne zyski spółek energetycznych nie było okazji do międzynarodowej kłótni, to już kwestia ewentualnego unijnego limitu dla ceny gazu jak najbardziej nakłaniała do sporów. Większość krajów unijnych opowiada się za takim rozwiązaniem, które jednak nie jest w smak np. Niemcom.

Jesteśmy już w nowej rzeczywistości gazowej. Ruszyły dostawy surowca przez polsko-duński rurociąg Baltic Pipe. Uspokaja się też - przynajmniej na chwilę - sytuacja w systemie gazowym Nord Stream. Do tego dostosowuje się cena gazu, która ostatni raz była poniżej 180 euro za 1 MWh w lipcu. Czy to oznacza, że można powoli żegnać kryzys energetyczny? Na to jest zdecydowanie za wcześnie, ale jest szansa, że ten przynajmniej złapie zadyszkę.

Pogrążonym w ciężkim kryzysie europejskim rynkiem gazu pod koniec września wstrząsnęły potężne eksplozje i to nie tylko dosłownie. Po wysadzeniu rurociągów Nord Stream 1 i Nord Stream 2 pojawiły się groźby Rosji, że nałoży na ukraiński Naftogaz sankcje, które w praktyce oznaczają całkowite wstrzymanie tranzytu gazu przez Ukrainę. To wszystko w kontekście coraz bardziej realnych gróźb użycia przez Rosję broni jądrowej.

Coraz głośniejsze dywagacje na temat obowiązkowego oszczędzania energii w UE, solidnie wypełnione unijne magazyny gazu, a także inne elementy polityki energetycznej Brukseli wpływają coraz wyraźniej na cenę surowca. Gaz najpierw spadł do najniższego poziomu od miesiąca, a potem lekko urósł. Do powrotu do poziomów cenowych sprzed wywołanej przez Rosję wojny jeszcze bardzo daleka droga. Moskwa dalej traktuje dostawy gazu jako broń w walce z Zachodem.

Pamiętacie, jak premier Mateusz Morawiecki parę miesięcy temu oskarżał Norwegię o żerowaniu na wywołanej przez Rosję wojnie? Bo handlują drogim gazem i ropą? Teraz okazuje się, że rząd w Oslo przekonuje, że nadzwyczajne zwyżki cenowe tych surowców wcale nie leżą w interesie Norwegii. Ta chce znaleźć najskuteczniejszą receptę na obecny kryzys energetyczny i gotowa jest do negocjacji z Unią Europejską. W międzyczasie cena gazu znowu zaczęła lekko dygotać w górę.