Felieton

Frankowicze łożyli pozew grupowy przeciwko państwu, bo uważają, że to ono dopuściło do tego, że przez lata w Polsce zezwalano na zawieranie umów niezgodnych z prawem (co dość jasno pokazuje skala wygranych przez nich spraw przeciwko bankom). I wiecie co? W 2005 r. to banki mówiły, że należy zakazać udzielania kredytów walutowych. Za to PiS wtedy krzyczał, że nie można zakazać, bo to niemalże prawo człowieka.

W ministerstwie rozwoju od miesięcy miotają się jak dzika kura w agreście - najpierw politycy opowiadają, że skupowanie inwestycyjne mieszkań przez najbogatszych to zło, potem długo nic z tym nie robią, potem znów zło, a teraz minister Buda mówi, że to sumie samo dobro, więc rząd nie zabroni zakupów kolejnych mieszkań prywatnym inwestorom. Dlaczego dobro? Bo z każdej takiej inwestycji do budżetu państwa wraca ok. 30 proc.

Niby nie ma co robić dramy – pieniądze z PPK wypłaciło 60 tys. Polaków, a wszystkich uczestników PPK jest 2,5 mln. Ale chyba ciekawsze, jak do tego doszło. PFR, który nadzoruje program PPK, chciał Polaków uspokoić, że PPK nie są jak OFE, a pieniądze odkładane tam na starość są naprawdę prywatnymi pieniędzmi i państwo ich nigdy nie zabierze, więc na dowód rozkręcił akcję, że te pieniądze można sobie w każdej chwili wypłacić. No i Polacy zamiast przekonać się do PPK, wypłacili kasę i sobie poszli.

Pisanie o kryzysie bankowym w czasie, w którym nie wiadomo, czy on się już zakończył, czy jeszcze nie, zawsze jest ryzykowne, bo to, co się napisze jednego dnia, kolejnego może być już nieaktualne. Jednak dzisiaj można już chyba pozwolić sobie na pierwsze podsumowanie tego, co się wydarzyło na świecie w ciągu ostatnich kilkunastu dni. Nasuwają mi się trzy wnioski.

Mamy za sobą dość niesamowity tydzień, obfitujący w dramatyczne wydarzenia w sektorze bankowym w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Upadł Silicon Valley Bank, ale jego klienci zostali uratowani w wyjątkowy sposób, bo zagwarantowano im depozyty powyżej wcześniej wyznaczonego limitu. Zrobiono to, bo amerykańskie państwo chciało w ten sposób ochronić i ustabilizować sektor startupów, który najwyraźniej uznało za cenny i wart ochrony.

PiS znalazł sprytne narzędzie, by pod przykrywką rozdawać przedwyborcze pieniądze, dzieląc Polaków pomiędzy „tani” i „drogi” system ubezpieczeń społecznych (pomiędzy ZUS i KRUS) w gruncie rzeczy bez uzasadnienia.

Rynki finansowe od czwartku żyją prawie wyłącznie sprawą upadku Silicon Valley Bank i tym, czy to sytuacja prawie taka sama jak ta z bankructwem Lehman Brothers w 2008 roku, czy może to zupełnie coś innego. Jednych te porównania śmieszą, jako absurdalne, z drugiej strony można je rozumieć, skoro przypadek SVB to największy upadek banku w USA właśnie od 2008 roku i trzecie największe bankructwo w historii USA, podczas gdy te dwa jeszcze większe to właśnie Lehman i bank Washington Mutual, który padł niecały miesiąc po Lehmanie, w związku z powikłaniami rynkowymi po Lehmanie. Powikłaniami, których wtedy nikt się początkowo nie spodziewał. Fot. Michael Vi / Shutterstock.

I najśmieszniejsze jest to, że walczą o to państwowe urzędy. Rzecznik Praw Obywatelskich chyba nie rozumie, że państwo nie ma własnych pieniędzy i uważa, że Polacy nie powinni płacić za ubezpieczenie zdrowotne, bo Konstytucja RP mówi, że to rola państwa nas leczyć za darmo, a w to, co się dzieje wokół Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, który walczy o wprowadzenie dobrowolnego ZUS, nawet nie uwierzycie.

Gniazdownicy, bamboccioni – określeń na dorosłych mieszkających z rodzicami jest sporo. Łączy je jedno – pobłażanie wobec osób, które nie dały rady usamodzielnić się mieszkaniowo. Wyśmiewani, szykanowani. Ale będzie wam łyso, jeżeli to właśnie oni wyznaczają nowy standard?

Trochę współczuję polskim górnikom. Sporo nerwów kosztowało ich wynegocjowanie umowy społecznej, która zakłada likwidację polskich kopalni do 2049 r. Bo po tym, jak karty zaczął rozdawać kryzys energetyczny, Bruksela jeszcze bardziej przyspieszyła zieloną transformację i tak po prawdzie nie wiadomo, co będzie dalej z tymi wcześniejszymi ustaleniami. Tymczasem Chiny pokazują jeszcze raz, że duży może więcej. Państwo Środka nic sobie nie robi z globalnego odwrotu od paliw kopalnych. Właśnie zapadła decyzja o wielkim programie budowy dwóch dużych elektrowni węglowych tygodniowo.

Zajęcia z tańca na rurze można wrzucić w koszty firmy – uznała skarbówka. A pamiętacie jeszcze, że kilka lat temu ta sama skarbówka miała wątpliwości, czy pracownikowi należy się herbata pracy czy to jednak już zbytek i naciąganie podatnika? Fiskus wykonał wielki krok - dziś ewidentnie uznaje, że pracownik to człowiek, nie robot. Szkoda, że niektórzy pracodawcy są nadal bardziej zacofani niż fiskus.

Wyłudzasz z ZUS 230 tys. zł, bo jesteś młodą matką, ZUS cię na tym przyłapuje, sąd uznaje, że faktycznie jedynie udawałaś prowadzenie działalności gospodarczej, żeby wyłudzić te pieniądze, ale jednocześnie orzeka, że nie musisz ich oddawać. I jeszcze wszyscy się jarają: „hurra, ten wstrętny ZUS przegrał z bezbronną, słabą niewiastą!” Sorry, ale ona okradła mnie, nie jakiś tam urząd. I was też.

Ostrożnie - mówi wiceminister finansów Piotr Patkowski do Polaków, którzy decydują się obecnie na zaciągnięcie kredytu hipotecznego ze stałą stopą procentową. Wyraźnie mówi, że jesteśmy teraz na górce i ten, kto zaklepie sobie takie wysokie oprocentowanie na kilka lat, może zrobić z siebie frajera. Ale gorzej, że sugeruje kolejne oszustwa banków za kilka lat, kiedy stopy spadną, a Polacy gapy nie zauważą, że nadal płacą horrendalne stawki. Czy my żyjemy w jakimś domu wariatów?

Opowieść o nowej hierarchii wartości: „Bóg, honor, mięso” to coś, w co chcecie wierzyć, ale nie możecie wdrożyć w życie. Bo życiem kieruje portfel. A z waszego portfela w ostatnim roku wyciekło ok 150 mld zł podatku inflacyjnego. To aż jedna trzecia wszystkich wpływów podatkowych do państwowego budżetu. Na mięso po prostu coraz mniej was stać. Może właśnie dlatego rządzi ono społeczną wyobraźnią. A bogaci posłowie z wielkiego miasta, wmawiający wam, że macie prawo do steka, robią was w balona – przeciętnego Polaka nie stać na setka za 150 zł. Na schabowego też zresztą nie.

Gdy rząd ogłaszał w ubiegłym roku wprowadzenie nowego taryfikatora, kierowcy łapali się za głowy i portfele, skowycząc o parapodatku, którym premier Morawiecki uderza w biednych zmotoryzowanych. Ach, gdyby tylko ktoś wpadł na pomysł, w jaki sposób można uniknąć nowej daniny. Ze statystyk wynika, że przeciętny Polak nie podołał tej łamigłówce. Budżet wzbogacił się o grubo ponad miliard złotych.

Prezes grupy Ryanair Michael O'Leary po raz kolejny włożył kij w mrowisko, odnosząc się do idei budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego. Opinia Irlandczyków o nowym megaporcie pod Baranowem jest oczywiście negatywna, O'Leary od dawna nie szczędzi słów krytyki, określając CPK mianem idiotyzmu. Niestety budowniczowie lotniska gładko wchodzą w te tory dyskusji. Szkoda, bo jak pokazuje praktyka za chwilę mogą tego samego Ryanaira błagać o pomoc.

Siemianowice Śląskie, samo centrum Górnośląski-Zagłębiowskiej Metropolii. Już dawno tu nie ma kopalni i huty. Jest za to 18-dołkowe pole golfowe oraz znana i lubiana w całej Europie strzelnica myśliwska. Od nowego roku sprawdzam jakość powietrza w mojej dzielnicy w Michałkowicach. Powiedzieć, że jest źle, to jakby nic nie powiedzieć.

Wystarczyło, że od kilku dni mocniej sypie śnieg, a już mamy przypadki zawalenia się dachów pod naporem białego puchu. Sprawy wyjaśniają inspektorzy nadzoru budowlanego. Dochodzenie wydaje się być banalnie proste. Wystarczy wszak wrócić pamięcią do zdarzeń sprzed prawie 17 lat, kiedy po tragicznym zawaleniu się dachu jednej z hal Międzynarodowych Targów Katowickich cała Polska biła się w piersi i obiecywała sobie, że już nigdy do tego nie dopuści, a zimą wszystkie dachy w całym kraju będą monitorowane. Najwidoczniej już o tym zapomnieliśmy.

W mailu premiera Morawieckiego, który wyciekł do opinii publicznej, szef rządu zastanawia się, jak państwo radziłoby sobie z Biedronką po jej nacjonalizacji. Odpowiedź jest bardzo szczera, ale myślę, że z braku czasu Morawiecki bardzo ją skrócił. Postanowiłem ją więc nieco rozwinąć.

Nad Wisła zadebiutuje niedługo sieć Popeyes Louisiana Kitchen. W Polsce brand jest mało rozpoznawalny, ale na całym świecie posiada kilka tysięcy lokali, więc media od razu zaczęły zastanawiać się, czy będzie w stanie zagrozić pozycji sieci McDonald's. Szczerze? Jakoś tego nie widzę, bo są co najmniej dwa powody, przez które ekspansja fast foodu może się skończyć spektakularną klapą.