węgiel

Zaraz może dojść do potężnego rozłamu w koalicji rządzącej w Niemczech. Wszystko przez wypowiedź Christiana Lindnera, ministra finansów i szefa neoliberalnych Wolnych Demokratów (FDP), który wątpi w ewentualne odchodzenie od węgla już w 2030 r., o czym zaczyna się coraz głośniej mówić u naszych zachodnich sąsiadów. Lindner mówi, że to nie ma sensu. Wszak i tak to, co udałoby się w ten sposób oszczędzić na emisjach, pewnie dorzuci węglowa Polska.

W tym roku wydobycie węgla w polskich kopalniach raptem dwa razy przekroczyło 4 mln t miesięcznie. W latach 2014-2018 takiego miesiąca nie było ani jednego. Tomasz Rogala, prezes Polskiej Grypy Górniczej (PGG), twierdzi, że spółka będzie borykać się z mniejszym wydobyciem nie tylko w tym, ale i w przyszłym roku. W niebywałym tempie wykrusza się lista kupujących.

Jacek Sasin, minister aktywów państwowych, zarzekał się, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) – ta, która miała posprzątać aktywa węglowe po spółkach wydobywczych – powstanie najpóźniej do 31 października. Wszystko podobno było zapięte na ostatni guzik. Ale okazało się koniec końców, że to kolejna zapowiedź rządu Mateusza Morawieckiego bez żadnego pokrycia. Teraz zaś wychodzi na to, że coraz bardziej prawdopodobne jest to, że NABE nie powstaje w ogóle.

Nasi zachodni sąsiedzi bardzo chcieli być prymusami zielonej transformacji w Europie. Ale te plany storpedowały najpierw katastrofa elektrowni jądrowej w Fukushimie w Japonii, a potem napędzany przez Moskwę kryzys energetyczny. W efekcie energetycznie Berlin coraz częściej potyka się o własne nogi. I już na starcie tegorocznego sezonu grzewczego, Niemcy musieli ponownie sięgnąć po bloki węglowe.

Przy polskiej transformacji energetycznej przy okazji zmiany władzy stawianych jest coraz więcej znaków zapytania. Niektórzy radzą, żeby przestać cały czas wpatrywać się tylko w węgiel kamienny, bo jak zabraknie tego brunatnego, to dopiero będzie cyrk na kółkach. A co z flagowym dokumentem, czyli umową społeczną między rządem a górnikami? Pada propozycja, żeby jak najszybciej wyrzucić ją do kosza.

Fundacja Instrat opublikowała kolejny Przegląd Węglowy, za sierpień 2023 r. Niestety i tym razem dane są bardzo kiepskie. Owszem, lekko drgnęło wydobycia węgla i jego sprzedaż. Ale na tym dobre wiadomości można zakończyć. Przeglądając miesięczne dane węglowe, trudno bowiem nie odnieść wrażenia, że tego węgla w Polsce jest po prostu coraz mniej, tak samo, jak energii wytworzonej z tego opału.

Nie tylko coraz chłodniejsza aura sugeruje początek sezonu grzewczego, ale również rosnąca gwałtownie od początku października cena węgla. Ostatni raz czarne złoto tak drogie w portach ARA było ponad pół roku temu, na początku kwietnia. A jak ma się ta sytuacja na polskim rynku? Spółki wydobywcze cenników na razie nie zmieniają. Znacznie tańsze stawki za to można spotkać wśród ogłoszeń aukcyjnych i w składach opału.

Zdaniem Grzegorza Wiśniewskiego, prezesa Instytutu Energetyki Odnawialnej, we wrześniu polska energetyka była coraz bardziej zbliżona do tej niemieckiej. Jeszcze więcej energetycznych podobieństw z naszymi zachodnimi sąsiadami widzą związkowcy. Ci właśnie dowiedzieli się, że Niemcy, głównie ze względu na niedobory gazu, reaktywują swoje elektrownie węglowe. Z tego względu uważają, że umowa społeczna, zakładająca zamykanie polskich kopalń do 2049 r., nie ma już racji bytu.

Ostatnio rządzący narzucają narrację, że Polska stała, stoi i stać będzie węglem. Pęcznieją klasy górnicze, a studenckie kierunki wydobywcze też nie mogą narzekać na brak popularności. Tak jakby reszta świata wcale nie odchodziła od paliw kopalnych i jakby w Polsce kopalnie fedrowały na co najmniej 200 proc. normy. Tyle tylko, że to bzdura na resorach. Bo tego węgla w Polsce jest po prostu coraz mniej.

Aż podskoczyłem, jak usłyszałem, że Polska - mimo oficjalnie wprowadzonego w życie embarga - dalej sprowadza węgiel z Rosji. No to teraz się zacznie, pomyślałem i już miałem przed oczami palenie opon przez górników na warszawskich ulicach, co zazwyczaj zmusza rząd do działania. Ale potem nagle przyszło otrzeźwienie. Teraz przecież nawet rosyjski węgiel nie zdenerwuje górników. I dlatego związkowcy na razie żadnego alarmu nie wszczynają. Bo już tak mają na kilka tygodni przed wyborami.

Straż Miejska w Szczecinie przekonuje, że świadomość mieszkańców na temat tego, co mogą palić ws swoich piecach, a czego nie, jest coraz większa i zmniejsza się tym samym z roku na rok liczba wystawianych mandatów za smog. W tym sezonie grzewczym, podobnie jak w poprzednim, jakość szczecińskiego powietrza ma monitorować specjalny dron. Smogowe doniesienia z całego kraju sugerują, że takie latające maszyny, sprawdzające, czym ludzie się ogrzewają, powinny zasłonić prawie całe niebo nad Polską.

Na razie sprawdzają się słowa rządzących i z dostępem do opału w przededniu startu sezonu grzewczego raczej nie ma żadnego problemu. Cena też w miarę do zaakceptowania, bo udało się nie osiągnąć zeszłorocznych rekordów, kiedy we wrześniu 2022 r. tona ekogroszku potrafiła kosztować 5 tys. zł. Ale szykuje się inny problem. Chodzi o dostawy zakupionego opału w sklepie PGG. Już teraz niekiedy trzeba czekać nawet dwa miesiące. W ten sposób niektórym kupującym przyjdzie czekać na węgiel prawie całą zimę.

Sklep PGG sprzedaje opał pełną parą, nawet klienci w social mediach dziwią się, że towar teraz wystawiany jest na znacznie dłużej niż jeszcze parę tygodni temu. Ale jednocześnie mnożą się oskarżenia, że sprzedawany asortyment jest gorszej jakości. Niezadowoleni klienci na dowód robią zdjęcia. Część uważa, że w PGG mieszają węgiel z tym co zostało z importu rok temu. Ale spółka twierdzi, że nie odnotowała jeszcze jakichkolwiek sygnałów o gorszych parametrach sprzedawanego opału.

Pamiętacie jeszcze międzynarodową awanturę o kopalnię Turów, w której najpierw Czesi, ale potem też Niemcy oskarżali polską odkrywkę o swoje kłopoty z wodą pitną? Skończyło się wielomilionowym odszkodowaniem, jakie Warszawa, ponaglana przez sąd, wypłaciła Pradze. Tymczasem niemiecka media donoszą, że można było to załatwić całkiem inaczej, bez zbędnego zgiełku i szumu medialnego. I też zdecydowanie taniej. Tak jak koncern węglowy Leag, który miał kasą pod stołem zamknąć usta samorządowcom z Frankfurtu nad Odrą.

Premier Mateusz Morawiecki już rok temu zapowiedział zwiększenie wydobycie rodzimego węgla, ale od tego czasu jest dokładnie odwrotnie. Elektrownie z polskich kopalń nie odbierają opału, bo muszą skonsumować ten sprowadzany z zagranicy. Ale to ma się niebawem zmienić. Polska Grupa Górnicza (PGG) przy okazji rocznego sprawozdania chwali się, że opracowała specjalny plan, dzięki któremu węgla made in Poland ma być do 2025 r. znacznie więcej niż teraz.

Jeszcze we wrześniu mają wystartować negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu unijnego aktu w sprawie surowców krytycznych. Wszystko wskazuje na to, że uda się umieścić na tej liście też węgiel koksowy. Z tego względu ten w ostatnim czasie z tygodnia na tydzień tylko drożeje. To z kolei bardzo cieszy spółkę JSW, która też na tym zyskuje. Jedynym jej zmartwienie są górnicy, którzy przypominają, że ustalono z nimi wypłatę specjalnej nagrody, której cały czas nie ma na ich kontach.

ONZ ma spore nadzieje w związku ze zbliżającym się kolejnym Szczytem Klimatycznym COP28, którego tym razem gospodarzem są Zjednoczone Emiraty Arabskie. Chodzi o globalną deklarację dotyczącą zaprzestania spalania paliw kopalnych, nie tylko węgla, ale też gazu i ropy. Tyle że jak wykazuje to think-tank Ember paliwa kopalne już są w odwrocie, przynajmniej w UE.

Im bliżej wyborów parlamentarnych, tym więcej zapewnień od przedstawicieli rządu, że może i cały świat odchodzi od węgla, ale nasz kraj nie będzie ślepo podążał też tą ścieżką i wcale nie zamierzamy przyspieszyć swojej dekarbonizacji, teraz rozpisanej na ponad ćwierć wieku. Szkoda tylko, że ostatnia analiza think-tanku Ember jednoznacznie pokazuje, że tej energii z węgla w UE jest z roku na rok coraz mniej. W Polsce też.

Chociaż przy okazji zbliżających się wyborów parlamentarnych z niejednych ust politycznych słyszymy, że polska transformacja energetyczna musi zakładać zachowanie węgla, to dane z ostatnich miesięcy jednoznacznie wskazują, że tego węgla u nas jest po prostu coraz mniej. Z zeszłorocznych zapowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie zwiększenia wydobycia przez polskie kopalnie pozostało już tylko kiepskie wspomnienie.

Rząd chce złapać energetyczne dwie sroki za jeden ogon. Dlatego z jednej strony wysyła sygnał do górników, żeby się nie martwili na zapas, bo węgiel zostanie z nami do 2049 r. A z drugiej zapowiada utworzenie specjalnych stref energetycznych z magazynami energii, które zapewnią przemysłowi niższe ceny energii. Szkoda tylko, że w ten sposób widać jak na dłoni, że rząd żadnej strategii energetycznej na następne lata po prostu nie ma.