węgiel

Zdaniem Grzegorza Wiśniewskiego, prezesa Instytutu Energetyki Odnawialnej, we wrześniu polska energetyka była coraz bardziej zbliżona do tej niemieckiej. Jeszcze więcej energetycznych podobieństw z naszymi zachodnimi sąsiadami widzą związkowcy. Ci właśnie dowiedzieli się, że Niemcy, głównie ze względu na niedobory gazu, reaktywują swoje elektrownie węglowe. Z tego względu uważają, że umowa społeczna, zakładająca zamykanie polskich kopalń do 2049 r., nie ma już racji bytu.

Ostatnio rządzący narzucają narrację, że Polska stała, stoi i stać będzie węglem. Pęcznieją klasy górnicze, a studenckie kierunki wydobywcze też nie mogą narzekać na brak popularności. Tak jakby reszta świata wcale nie odchodziła od paliw kopalnych i jakby w Polsce kopalnie fedrowały na co najmniej 200 proc. normy. Tyle tylko, że to bzdura na resorach. Bo tego węgla w Polsce jest po prostu coraz mniej.

Aż podskoczyłem, jak usłyszałem, że Polska - mimo oficjalnie wprowadzonego w życie embarga - dalej sprowadza węgiel z Rosji. No to teraz się zacznie, pomyślałem i już miałem przed oczami palenie opon przez górników na warszawskich ulicach, co zazwyczaj zmusza rząd do działania. Ale potem nagle przyszło otrzeźwienie. Teraz przecież nawet rosyjski węgiel nie zdenerwuje górników. I dlatego związkowcy na razie żadnego alarmu nie wszczynają. Bo już tak mają na kilka tygodni przed wyborami.

Straż Miejska w Szczecinie przekonuje, że świadomość mieszkańców na temat tego, co mogą palić ws swoich piecach, a czego nie, jest coraz większa i zmniejsza się tym samym z roku na rok liczba wystawianych mandatów za smog. W tym sezonie grzewczym, podobnie jak w poprzednim, jakość szczecińskiego powietrza ma monitorować specjalny dron. Smogowe doniesienia z całego kraju sugerują, że takie latające maszyny, sprawdzające, czym ludzie się ogrzewają, powinny zasłonić prawie całe niebo nad Polską.

Na razie sprawdzają się słowa rządzących i z dostępem do opału w przededniu startu sezonu grzewczego raczej nie ma żadnego problemu. Cena też w miarę do zaakceptowania, bo udało się nie osiągnąć zeszłorocznych rekordów, kiedy we wrześniu 2022 r. tona ekogroszku potrafiła kosztować 5 tys. zł. Ale szykuje się inny problem. Chodzi o dostawy zakupionego opału w sklepie PGG. Już teraz niekiedy trzeba czekać nawet dwa miesiące. W ten sposób niektórym kupującym przyjdzie czekać na węgiel prawie całą zimę.

Sklep PGG sprzedaje opał pełną parą, nawet klienci w social mediach dziwią się, że towar teraz wystawiany jest na znacznie dłużej niż jeszcze parę tygodni temu. Ale jednocześnie mnożą się oskarżenia, że sprzedawany asortyment jest gorszej jakości. Niezadowoleni klienci na dowód robią zdjęcia. Część uważa, że w PGG mieszają węgiel z tym co zostało z importu rok temu. Ale spółka twierdzi, że nie odnotowała jeszcze jakichkolwiek sygnałów o gorszych parametrach sprzedawanego opału.

Pamiętacie jeszcze międzynarodową awanturę o kopalnię Turów, w której najpierw Czesi, ale potem też Niemcy oskarżali polską odkrywkę o swoje kłopoty z wodą pitną? Skończyło się wielomilionowym odszkodowaniem, jakie Warszawa, ponaglana przez sąd, wypłaciła Pradze. Tymczasem niemiecka media donoszą, że można było to załatwić całkiem inaczej, bez zbędnego zgiełku i szumu medialnego. I też zdecydowanie taniej. Tak jak koncern węglowy Leag, który miał kasą pod stołem zamknąć usta samorządowcom z Frankfurtu nad Odrą.

Premier Mateusz Morawiecki już rok temu zapowiedział zwiększenie wydobycie rodzimego węgla, ale od tego czasu jest dokładnie odwrotnie. Elektrownie z polskich kopalń nie odbierają opału, bo muszą skonsumować ten sprowadzany z zagranicy. Ale to ma się niebawem zmienić. Polska Grupa Górnicza (PGG) przy okazji rocznego sprawozdania chwali się, że opracowała specjalny plan, dzięki któremu węgla made in Poland ma być do 2025 r. znacznie więcej niż teraz.

Jeszcze we wrześniu mają wystartować negocjacje dotyczące ostatecznego kształtu unijnego aktu w sprawie surowców krytycznych. Wszystko wskazuje na to, że uda się umieścić na tej liście też węgiel koksowy. Z tego względu ten w ostatnim czasie z tygodnia na tydzień tylko drożeje. To z kolei bardzo cieszy spółkę JSW, która też na tym zyskuje. Jedynym jej zmartwienie są górnicy, którzy przypominają, że ustalono z nimi wypłatę specjalnej nagrody, której cały czas nie ma na ich kontach.

ONZ ma spore nadzieje w związku ze zbliżającym się kolejnym Szczytem Klimatycznym COP28, którego tym razem gospodarzem są Zjednoczone Emiraty Arabskie. Chodzi o globalną deklarację dotyczącą zaprzestania spalania paliw kopalnych, nie tylko węgla, ale też gazu i ropy. Tyle że jak wykazuje to think-tank Ember paliwa kopalne już są w odwrocie, przynajmniej w UE.

Im bliżej wyborów parlamentarnych, tym więcej zapewnień od przedstawicieli rządu, że może i cały świat odchodzi od węgla, ale nasz kraj nie będzie ślepo podążał też tą ścieżką i wcale nie zamierzamy przyspieszyć swojej dekarbonizacji, teraz rozpisanej na ponad ćwierć wieku. Szkoda tylko, że ostatnia analiza think-tanku Ember jednoznacznie pokazuje, że tej energii z węgla w UE jest z roku na rok coraz mniej. W Polsce też.

Chociaż przy okazji zbliżających się wyborów parlamentarnych z niejednych ust politycznych słyszymy, że polska transformacja energetyczna musi zakładać zachowanie węgla, to dane z ostatnich miesięcy jednoznacznie wskazują, że tego węgla u nas jest po prostu coraz mniej. Z zeszłorocznych zapowiedzi premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie zwiększenia wydobycia przez polskie kopalnie pozostało już tylko kiepskie wspomnienie.

Rząd chce złapać energetyczne dwie sroki za jeden ogon. Dlatego z jednej strony wysyła sygnał do górników, żeby się nie martwili na zapas, bo węgiel zostanie z nami do 2049 r. A z drugiej zapowiada utworzenie specjalnych stref energetycznych z magazynami energii, które zapewnią przemysłowi niższe ceny energii. Szkoda tylko, że w ten sposób widać jak na dłoni, że rząd żadnej strategii energetycznej na następne lata po prostu nie ma.

Sklep PGG ostatnio przestał dopieszczać klientów, a oferowany sortyment nawet zdrożał o 100 zł na tonie. Ale można było się spodziewać, że jeszcze przed startem sezonu grzewczego będziemy świadkami jakiejś zachęty, skłaniającej klientów do dalszego odwiedzania sklepu PGG. I rzeczywiście, tym razem wprowadzone w życie udogodnienie dotyczy terminu, w jakim trzeba z PGG odebrać zakupiony opał.

To już chyba ostatni akord awantury o nową strategię PGE, którego i tak mało kto usłyszy. Wszak po tej bitwie opada powoli już kurz. Szef PGE zachował fotel prezesa, ale w zamian musiał się wycofać z odejścia od węgla już w 2030 r. Górników bardzo zdenerwowała ta data. Wciąż jednak nie brakuje odważnych i tym razem jest to dyrektorka Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych, która nie dość, że chwali rozwód PGE z węglem, to jeszcze przestrzega: bez takich działań ucierpią w pierwszej kolejności portfele Polaków.

Może Jacek Sasin, minister aktywów państwowych, obiecywać wyborczo, że węgiel zostanie z nami jeszcze przez ponad ćwierć wieku. Ale zbyt długo tak rzeczywistości nie damy rady zakrzywiać. Kolejne dane z wyników, jakie wykręcają odnawialne źródła energii w Polsce, nie pozostawiają cienia wątpliwości: czarne złoto już teraz kierowane powoli jest na boczny tor. Pobijane kolejne rekordy przez instalacje fotowoltaiczne tylko to potwierdzają.

Mimo że węgiel znowu jest bardzo drogi i bywa kiepskiej jakości, bo też nie na darmo rząd zawiesił normy, ale Anna Moskwa, minister klimatu i środowiska, przekonuje, że rynek jest coraz bardziej stabilny. Dlatego ten sezon grzewczy mamy przetrwać bez dodatku węglowego. Opału nikomu tym razem ma nie zabraknąć, o co mają zadbać zeszłoroczne zapasy przy kopalniach oraz węgiel sprowadzany z zagranicy.

Think tank Ember sprawdził, jak to jest z tymi emisjami CO2 w przeliczeniu na jednego mieszkańca wśród państw G20. Raport wskazuje, że tempo transformacji energetycznej podejmowane przez najbogatsze gospodarki, nie jest wystarczająco szybkie. Owszem, w ponad połowie krajów G20 zmniejsza się węglowe zanieczyszczenie. Ale dwaj najwięksi truciciele emitują ponad trzykrotnie więcej od średniej światowej.

Wygląda na to, że rynek węgla jest coraz spokojniejszy. Australijska spółka Woodside Energy dogadała się ze związkowcami i zażegnała ryzyko strajku. A Francja przedłuża do końca 2024 r. życie swoich dwóch elektrowni węglowych, ale swojego rozwodu z czarnym złotem w 2030 r. w żaden sposób nie przekłada. Dlatego m.in. notowania węgla energetycznego na europejskim rynku spot spadły poniżej 120 dol. za tonę. Ale to akurat nie dotyczy Polski. U nas znowu przed sezonem grzewczym zaczynają dziać się cenowe cuda.

Z jednej strony Państwo Środka z dumą pokazuje swoje osiągnięcia w zakresie odnawialnych źródeł energii, w czym nikt na świecie nie jest w stanie im dorównać. Ale z drugiej strony przerażają dane o rekordowych emisjach CO2 i o chińskich planach węglowych. Pekin jednocześnie potwierdza, że nikomu nie da sobie narzucić takiej polityki energetycznej. A eksperci nie mają cienia wątpliwości: to może zniweczyć międzynarodowe wysiłki względem zmian klimatu. Tym samym porozumienie paryskie za chwilę może nic nie znaczyć.