węgiel

Rząd premiera Mateusza Morawieckiego zrobił górników w balona. Z jednej strony obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia, na czym miało zyskać w pierwszej kolejności nasze bezpieczeństwo energetyczne, a z drugiej świadomie zwiększał import węgla, który w 2022 r. okazał się na rekordowym poziomie. Zagraniczny opał dosłownie nas zasypał i elektrownie muszą go palić, bo też przy okazji jest wyraźniej tańszy. W efekcie nie odbierają polskiego węgla i puchną zapasy przy kopalniach.

Związkowcy patrzą, jak kolejny miesiąc elektrownie w bardzo ograniczonym stopniu odbierają polski węgiel, i coraz bardziej tracą cierpliwość. Górnicy z Tauron Wydobycie napisali nawet w tej sprawie do Ministerstwa Aktywów Państwowych. I doczekali się już odpowiedzi, w której resort wymienia kilka powodów tej sytuacji. Na liście jest też import energii.

Minął nieco ponad miesiąc, gdy Tauron Wydobycie zdecydował się na korektę cennika. Teraz na podobny krok zdecydował się sklep Polskiej Grupy Górniczej (PGG). Różnice w cenach są bardzo wyraźne i sięgają nawet 200 zł na tonie. Co na to trzecia spółka wydobywcza, która też sprzedaje węgiel klientom indywidualnym – Węglokoks Kraj?

Miała być notyfikacja umowy społecznej przez Komisję Europejską i skupywanie przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) aktywów węglowych od spółek wydobywczych. Do tego szef rządu obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia. Zamiast tego mamy Polską Grupę Górniczą (PGG) na granicy utraty płynności finansowej, rekordowe zapasy przy kopalniach i pretensje związkowców do ministra aktywów państwowych Jacka Sasina w sprawie zerwania zapisów umowy społecznej.

W tym roku w Warszawie od ponad miesiąca obowiązuje zakaz palenia węglem oraz innymi paliwami stałymi produkowanymi z jego wykorzystaniem. Czy to spowoduje polepszenie jakości powietrza i większą świadomość, z czym wiąże się palenie w kopciuchach, czym popadnie? Eksperci wskazują, że nie do końca, ponieważ nie ma kto przeprowadzać kontroli.

W Europie instalacji produkujących biometan przybywa jak grzybów po deszczu. Bo przez kryzys energetyczny Bruksela chce szybko zastąpić czymś węglowodory importowane z Rosji. I jednym z pomysłów jest właśnie zazielenienie gazu. Tak jak się stało już w Danii, gdzie nowe paliwo właściwie całkowicie wyparło rosyjski surowiec. Niestety dla Europy rewolucja biometanowa może równie szybko się skończyć, jak się zaczęła.

Cena węgla w Polsce znowu rośnie jak na drożdżach. We wrześniu, wyraźnie więcej niż w miesiącach wcześniejszych, drożej było zarówno dla energetyki zawodowej, jak i dla ciepłowni. Jak wykazują to analitycy z Fundacji Instrat: teraz u nas jest tak drogo, że nawet stare niemieckie elektrownie na węgiel kamienny mają niższe koszty energii.

Zaraz może dojść do potężnego rozłamu w koalicji rządzącej w Niemczech. Wszystko przez wypowiedź Christiana Lindnera, ministra finansów i szefa neoliberalnych Wolnych Demokratów (FDP), który wątpi w ewentualne odchodzenie od węgla już w 2030 r., o czym zaczyna się coraz głośniej mówić u naszych zachodnich sąsiadów. Lindner mówi, że to nie ma sensu. Wszak i tak to, co udałoby się w ten sposób oszczędzić na emisjach, pewnie dorzuci węglowa Polska.

W tym roku wydobycie węgla w polskich kopalniach raptem dwa razy przekroczyło 4 mln t miesięcznie. W latach 2014-2018 takiego miesiąca nie było ani jednego. Tomasz Rogala, prezes Polskiej Grypy Górniczej (PGG), twierdzi, że spółka będzie borykać się z mniejszym wydobyciem nie tylko w tym, ale i w przyszłym roku. W niebywałym tempie wykrusza się lista kupujących.

Jacek Sasin, minister aktywów państwowych, zarzekał się, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) – ta, która miała posprzątać aktywa węglowe po spółkach wydobywczych – powstanie najpóźniej do 31 października. Wszystko podobno było zapięte na ostatni guzik. Ale okazało się koniec końców, że to kolejna zapowiedź rządu Mateusza Morawieckiego bez żadnego pokrycia. Teraz zaś wychodzi na to, że coraz bardziej prawdopodobne jest to, że NABE nie powstaje w ogóle.

Nasi zachodni sąsiedzi bardzo chcieli być prymusami zielonej transformacji w Europie. Ale te plany storpedowały najpierw katastrofa elektrowni jądrowej w Fukushimie w Japonii, a potem napędzany przez Moskwę kryzys energetyczny. W efekcie energetycznie Berlin coraz częściej potyka się o własne nogi. I już na starcie tegorocznego sezonu grzewczego, Niemcy musieli ponownie sięgnąć po bloki węglowe.

Przy polskiej transformacji energetycznej przy okazji zmiany władzy stawianych jest coraz więcej znaków zapytania. Niektórzy radzą, żeby przestać cały czas wpatrywać się tylko w węgiel kamienny, bo jak zabraknie tego brunatnego, to dopiero będzie cyrk na kółkach. A co z flagowym dokumentem, czyli umową społeczną między rządem a górnikami? Pada propozycja, żeby jak najszybciej wyrzucić ją do kosza.

Fundacja Instrat opublikowała kolejny Przegląd Węglowy, za sierpień 2023 r. Niestety i tym razem dane są bardzo kiepskie. Owszem, lekko drgnęło wydobycia węgla i jego sprzedaż. Ale na tym dobre wiadomości można zakończyć. Przeglądając miesięczne dane węglowe, trudno bowiem nie odnieść wrażenia, że tego węgla w Polsce jest po prostu coraz mniej, tak samo, jak energii wytworzonej z tego opału.

Nie tylko coraz chłodniejsza aura sugeruje początek sezonu grzewczego, ale również rosnąca gwałtownie od początku października cena węgla. Ostatni raz czarne złoto tak drogie w portach ARA było ponad pół roku temu, na początku kwietnia. A jak ma się ta sytuacja na polskim rynku? Spółki wydobywcze cenników na razie nie zmieniają. Znacznie tańsze stawki za to można spotkać wśród ogłoszeń aukcyjnych i w składach opału.

Zdaniem Grzegorza Wiśniewskiego, prezesa Instytutu Energetyki Odnawialnej, we wrześniu polska energetyka była coraz bardziej zbliżona do tej niemieckiej. Jeszcze więcej energetycznych podobieństw z naszymi zachodnimi sąsiadami widzą związkowcy. Ci właśnie dowiedzieli się, że Niemcy, głównie ze względu na niedobory gazu, reaktywują swoje elektrownie węglowe. Z tego względu uważają, że umowa społeczna, zakładająca zamykanie polskich kopalń do 2049 r., nie ma już racji bytu.

Ostatnio rządzący narzucają narrację, że Polska stała, stoi i stać będzie węglem. Pęcznieją klasy górnicze, a studenckie kierunki wydobywcze też nie mogą narzekać na brak popularności. Tak jakby reszta świata wcale nie odchodziła od paliw kopalnych i jakby w Polsce kopalnie fedrowały na co najmniej 200 proc. normy. Tyle tylko, że to bzdura na resorach. Bo tego węgla w Polsce jest po prostu coraz mniej.

Aż podskoczyłem, jak usłyszałem, że Polska - mimo oficjalnie wprowadzonego w życie embarga - dalej sprowadza węgiel z Rosji. No to teraz się zacznie, pomyślałem i już miałem przed oczami palenie opon przez górników na warszawskich ulicach, co zazwyczaj zmusza rząd do działania. Ale potem nagle przyszło otrzeźwienie. Teraz przecież nawet rosyjski węgiel nie zdenerwuje górników. I dlatego związkowcy na razie żadnego alarmu nie wszczynają. Bo już tak mają na kilka tygodni przed wyborami.

Straż Miejska w Szczecinie przekonuje, że świadomość mieszkańców na temat tego, co mogą palić ws swoich piecach, a czego nie, jest coraz większa i zmniejsza się tym samym z roku na rok liczba wystawianych mandatów za smog. W tym sezonie grzewczym, podobnie jak w poprzednim, jakość szczecińskiego powietrza ma monitorować specjalny dron. Smogowe doniesienia z całego kraju sugerują, że takie latające maszyny, sprawdzające, czym ludzie się ogrzewają, powinny zasłonić prawie całe niebo nad Polską.

Na razie sprawdzają się słowa rządzących i z dostępem do opału w przededniu startu sezonu grzewczego raczej nie ma żadnego problemu. Cena też w miarę do zaakceptowania, bo udało się nie osiągnąć zeszłorocznych rekordów, kiedy we wrześniu 2022 r. tona ekogroszku potrafiła kosztować 5 tys. zł. Ale szykuje się inny problem. Chodzi o dostawy zakupionego opału w sklepie PGG. Już teraz niekiedy trzeba czekać nawet dwa miesiące. W ten sposób niektórym kupującym przyjdzie czekać na węgiel prawie całą zimę.

Sklep PGG sprzedaje opał pełną parą, nawet klienci w social mediach dziwią się, że towar teraz wystawiany jest na znacznie dłużej niż jeszcze parę tygodni temu. Ale jednocześnie mnożą się oskarżenia, że sprzedawany asortyment jest gorszej jakości. Niezadowoleni klienci na dowód robią zdjęcia. Część uważa, że w PGG mieszają węgiel z tym co zostało z importu rok temu. Ale spółka twierdzi, że nie odnotowała jeszcze jakichkolwiek sygnałów o gorszych parametrach sprzedawanego opału.