Czyste Powietrze

Aktywiści smogowi uparcie twierdzą, że przed programem Czyste Powietrze kolejne zawirowania i za chwilę możemy mieć do czynienia z powtórką sytuacji z początku roku, kiedy nie można było wypłacać przyznanych dotacji. Ale Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) przekonuje, że to bzdury. Żadnego tego typu zagrożenia nie ma, co więcej podjęto działania zmierzające w celu długofalowego finansowania tego programu.

Być może niektórym wydaje się, że z programem Czyste Powietrze nigdy nie było tak dobrze, jak teraz, o czym świadczy chociażby liczba składanych wniosków tygodniowo. Ale Polski Alarm Smogowy (PAS) przestrzega przed nieuzasadnionymi optymizmem. Aktywiści walczący o jak najlepszą jakość powietrza zwracają uwagę, że rząd Donalda Tuska nie zabezpieczył pieniędzy na dalsze funkcjonowanie tego programu, a kasa z unijnych funduszy jest już na wyczerpaniu.

Eksperci nie zostawiają suchej nitki na Liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), której głównym celem było posprzątanie polskiego rynku pomp ciepła i zamknięcie z drugiej strony drzwi za nieuczciwymi sprzedawcami, przez których Polakom rachunki za grzanie dodatkowo rosły, a nie malały. I twierdzą przy okazji, że przez tak skonstruowane regulacje inwestycje w pompy ciepła będą zaraz wyraźnie droższe i zajmą też więcej czasu.

Na stronie programu Czystego Powietrza w końcu pokazała się statystyka za maj 2024 r., ale tylko na chwilę. W sumie trudno się dziwić, bo też nie ma żadnych powodów do chwalenia się czymkolwiek. Na razie nie ma nawet cienia wzrostu popularności pomp ciepła, co sugerował tegoroczny kwiecień. Do łaski z kolei wracają piece na biomasę.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), operator programu Czyste Powietrze, chwali się, że na liście ZUM znajduje się już 573 urządzeń. Ale producenci pomp ciepła na tym mechanizmie - który miał naprawić nasze rynek - nie zostawiają suchej nitki. Twierdzą, że mamy do czynienia ze zmianą reguł w trakcie gry.

Nie wiem, kiedy dokładnie nad Wisłą wybuchnie awantura o gaz. Ale o tym, że będzie o co kruszyć kopie - jestem przekonany. Już szósty rok z rzędu program Czyste Powietrze dofinansowuje Polakom zakup pieca na gaz ziemny. To nie wszystko – kotły na błękitne paliwo zajmują pierwsze miejsce wśród złożonych do tej pory wniosków. Niestety, wkrótce na widok rachunków za gaz staną wam włosy dęba. Nie tylko przez odmrożenie cen.

Ciężkie życie muszą mieć urzędnicy w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Rozpoczęty falstartem nowelizacji ustawy wiatrakowej festiwal pomyłek i błędów cały czas trwa i ma się całkiem dobrze. Przesada? To zerknijcie co się wyprawia na zielonej liście ZUM, która w pierwszej kolejności miała uporządkować nasz rynek pomp ciepła. A na razie bałagan jest większy niż był wcześniej.

Lista zielonych urządzeń i materiałów ZUM miała uporządkować głównie rynek pomp ciepła i pokrzyżować dalsze plany nieuczciwym sprzedawcom. Ale na razie bałagan panuje jeszcze większy i wychodzi na to, że promowane w ten sposób są przede wszystkim urządzenia grzewcze z Chin. Zapytaliśmy o to zamieszanie operatora programu Czyste Powietrze - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Tam nikt z tego powodu nie panikuje.

Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) miała uporządkować zdemolowany głównie przez polityczną bierność polski rynek pomp ciepła. Ale na razie jest większy bałagan niż do tej pory. I cały czas trafiają do nas tego typu urządzenia grzewcze made in China. Dlatego znawcy tematu twierdzą, że klienci powinni wykazać się cierpliwością, bo wtedy będą mieli większy wybór.

Program Czyste Powietrze ma być bardziej efektywny, a jego beneficjenci mają bardziej odczuwać przyznane dotacje, w rachunkach za ogrzewanie i za prąd też. Dlatego zaczęła obowiązywać zielona lista ZUM i dlatego też audyt energetyczny stał się obowiązkowy. Bez tego nikt dotacji na zakup i montaż pompy ciepła już nie przyzna.

Przy okazji ogłaszania podstawowych zasad nowego, rządowego programu, który ma pobudzić lądową energetykę wiatrową w naszym kraju, usłyszeliśmy też o kolejnych zmianach w programie Czyste Powietrze. Dzięki nim wymianach kopciucha ma być w końcu efektywniejsza.

Z dnia na dzień dowiadujemy się o kolejnych szczegółach zbliżającej się coraz większymi krokami szóstej edycji programu Mój Prąd. O popularności inicjatywy, nakłaniającej Polaków do termomodernizacji, najlepiej świadczy fakt, że wszystkie poprzednie edycje trzeba było zakończyć przed terminem po wcześniejszym wyczerpaniu środków. Teraz będzie podobnie. Eksperci liczą też na odbudowę rynku, zdemolowanego przez polityczną bierność.

Przez wciskanie Polakom felernych pomp ciepła staliśmy się świadkami zapaści. Liczba składanych wniosków na pompy w ramach programu Czyste Powietrze spadła z 64 proc. w styczniu 2023 r. do 29 proc. w marcu 2024 r. Ten zjazd może za chwilę być jedynie wspomnieniem. Weszły właśnie zmiany, na które celujący w pompy ciepła czekali od miesięcy. Ten gamechanger wchodzi akurat do gry w momencie, kiedy kotły gazowe mogą mocno stracić na popularności w związku z rosnącymi cenami błękitnego paliwa i planowanymi obostrzeniami.

Przed nami podwyżka cen gazu dla odbiorców indywidualnych. Od nowego miesiąca możecie się spodziewać nowych o wiele wyższych stawek i rachunków. Dotyczy to również 2-3 mln Polaków, którzy korzystają z pieców gazowych – w ostatnich miesiącach najpopularniejszego źródła ogrzewania, finansowanego z programu Mój Prąd. Oni podwyżki rachunków odczują najbardziej.

Polski Alarm Smogowy kolejny raz pochylił się nad roczną statystyką programu Czyste Powietrze. Wyniki mocno różnią się od tych liczących składane wnioski uruchomienia w 2018 r. rządowej inicjatywy koncentrującej się na wymianie kopciuchów. W zestawie 30 najbardziej aktywnych gmin w 2023 r. dominują reprezentanci jednego województwa. Za to przedstawicieli tego uchodzącego za najbardziej zanieczyszczone – nie ma tam wcale.

Nawet w trakcie ostatniego Szczytu Klimatycznego, organizowanego przez Zjednoczone Emiraty Arabskie, międzynarodowe gremium przyznało, że paliwa kopalne to zło i trzeba ograniczyć ich zużywanie. W Polsce już zdążyliśmy przywyknąć do wieszania psów na węglu, sami zresztą robimy tak coraz częściej. Ale z gazem ziemnym jest już inaczej. Wyróżnikiem są dotacje rządowe, które wpychają Polaków w finansowe kleszcze.

Upadek pomp ciepła w programie Czyste Powietrze, powodowany głównie legislacyjną biernością polityków, trwał od stycznia 2023 r., kiedy blisko dwa wnioski na trzy dotyczyły właśnie tych urządzeń grzewczych. Potem, w kolejnych miesiącach, obserwowaliśmy regularne spadki, w efekcie czego na fotelu lidera zasiadły kotły na biomasę. Ale zapowiadane zmiany, m.in. lista ZUM i specjalna taryfa, chyba zadziałały i być może jesteśmy właśnie świadkami powrotu Polaków do pomp ciepła.

Nie dość, że po ponad pięciu latach trudno mówić o sukcesie Czystego Powietrza, to w dodatku na początku roku okazało się, że kasa programu świeci pustkami, a w internecie przybywa wściekłych komentarzy beneficjentów, którym przyznano dofinansowanie, na które muszą czekać, nie wiadomo do kiedy. Ale chyba ten najcięższy okres za nami, co widać i w budżecie programu i w liczbie składanych tygodniowo wniosków.

Rok temu w maju 2023 r. wśród składanych wniosków w ramach programu Czyste Powietrze bezsprzecznie z wynikiem 57 proc. całej stawce przewodziły pompy ciepła. Ale teraz, głównie przez zaniechanie poprzedniej władzy i obecnej też, jesteśmy w zupełnie innej rzeczywistości, w której dzielą i rządzą kotły na biomasę (46 proc.). W przywróceniu starego porządku mają pomóc m.in. zmiany zasad rządowej inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowego kopciucha.

Program Czyste Powietrze ma na celu ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących z niskiej emisji. Dotacja pozwala przeprowadzić prace termomodernizacyjne albo związane z wymianą źródła ciepła. Kto może ją otrzymać? Jak ubiegać się o wsparcie?