Czyste Powietrze

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), czyli operator programu Czyste Powietrze, przedłuża czas dla pomp ciepła bez europejskich certyfikatów do końca tego roku. Zmiany, jak słyszymy, wprowadzono w trosce o beneficjentów inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowych kopciuchów. Padają jednak oskarżenia, że w ten sposób promuje się chińskich producentów. Szefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska obiecała wyjaśnić te wątpliwości.

Chociaż program Czyste Powietrze nie ma ostatnio zbyt dobrej passy po tym, jak rząd Mateusza Morawieckiego nie zostawił złamanego grosza na jego dalszą realizację, to i tak od startu inicjatywy skoncentrowanej na wymianie węglowych kopciuchów, czyli września 2018 r., liczba składanych wniosków osiągnęła rekordowy poziom. Jak wykazuje to barometr od Polskiego Alarmu Smogowego (PAS): dotyczy to tak całego kraju, jak i poszczególnych województw.

Już tak jest, że kłótnie aktywistów z rządem o dalsze finansowanie programu Czyste Powietrze z automatu nie wpływają na jakość tego, czym oddychamy. A jest z tym bardzo źle. Normy przekraczane nawet w 6000 proc. i więcej na nikim nie robią już większego wrażenia. Wychodzi na to, że mamy do takiego zaduchu po prostu się przyzwyczaić.

Wydłuża się kolejka instytucji, których martwi los programu Czyste Powietrze. Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE), podobnie jak wcześniej działacze antysmogowi, twierdzi, że funduszy unijnych, które na nowo udrożniły wypłatę przyznanych dofinansowań na wymianę kopciucha nie starczy na długo. POBE apeluje do rządu w sprawie możliwości współpracy z branżą budowlaną.

Sporo dzieje się od początku roku wokół programu Czyste Powietrze. Zaczęło się od problemów z pieniędzmi, po tym jak okazało się, że poprzedni rząd nie zostawił na to złamanego grosza. Do tej pory aktywiści antysmogowi utrzymują, że nie ma przygotowanego dalej scenariusza finansowego na kolejne lata funkcjonowania programu. Ministerstwo Klimatu i Środowiska temu zaprzecza, a resort finansów ogłasza dodatkowo dobrą nowinę.

Trwa przeciąganie liny. Z jednej strony jest rząd i Ministerstwo Klimatu i Środowiska, które ostatnio średnio raz na tydzień obiecuje, że pieniędzy w programie Czyste Powietrze nie zabraknie. Z drugiej aktywiści antysmogowi przekonują, że to tylko takie pobożne życzenia, w dodatku dotyczące jedynie najbliższych lat. A co z wymianą kopciuchów węglowych w dłuższej perspektywie czasowej?

Bardzo możliwe, że pompy ciepła najgorszy czas w kraju nad Wisła mają już za sobą. Nie dość, że rząd zapowiedział pojawienie się specjalnego rozwiązania w drugiej połowie roku dla użytkowników tych urządzeń grzewczych, to w dodatku wielkimi krokami zbliżają się do nas zmiany w programie Czyste Powietrze, które w pierwszej kolejności mają wyeliminować nieuczciwe praktyki, które w ostatnich miesiącach demolowały rynek pomp ciepła.

Przygotowany przez Polski Alarm Smogowy (PAS) ranking dotyczy aktywności gmin w programie Czyste Powietrze od początku jego uruchomienia czyli września 2018 r. do końca 2023 r. Zdecydowanie na tle innych wyróżnia się woj. śląskie, które w tym zestawieniu, w pierwszej dziesiątce ma aż sześć swoich reprezentantów.

Niestety, ale za nami kolejny miesiąc, w którym obserwujemy lecącą na łeb i szyję popularność pomp ciepła w programie Czyste Powietrze. Równolegle kotły na biomasę umacniają się w fotelu lidera. Być może najnowszy raport Banku Światowego CCDR (Country Climate and Development Reports), który ma wskazać Polsce możliwe ścieżki dekarbonizacji, cokolwiek zmieni.

Znowu gorąco wokół programu Czyste Powietrze. Eksperci twierdzą, że może teraz udało się na szybko zasypać dziurę nawet na kilkaset milionów złotych, ale i tak dalej jest kłopot z wypłatą przyszłych środków. Co gorsza: nie ma cały czas długofalowego finansowania, co sugeruje, że programowi w ciągu raptem dwóch lat grozi bankructwo. A do tego wszystkiego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), operator Czystego Powietrza, tym, którzy są zdecydowani na zakup pomp ciepła radzi jeszcze kilka tygodni cierpliwości.

Stało się to, co można było przewidzieć już od miesięcy. Mamy do czynienia wszak ze zmianą lidera w programie Czyste Powietrze, gdzie przez ponad rok na wszystkich z góry patrzyły pompy ciepła. Ale to już za nami. Teraz rządowa inicjatywa skoncentrowana na wymianie węglowych kopciuchów ma nowego króla i są nim kotły na biomasę. Zdaniem ekspertów to fatalne wiadomości, bo grzanie za pomocą biomasy drzewnej z pewnością nie jest zdrowe, zarówno dla nas samych, jak i dla przyrody.

Program Czyste Powietrze najgorsze ma już chyba za sobą. Nie ma już śladu po dziurze na kilkaset milionów złotych, jaką zostawił poprzedni rząd. A liczba składanych wniosków tygodniowo jest największa od startu we wrześniu 2018 r. i bije kolejne rekordy. To dobrze wróży, zwłaszcza, że smog nam wcale nie odpuścił, o czym ostatnio przekonywali działacze Dolnośląskiego Alarmu Smogowego i Ruchu Rodzice dla Klimatu.

Głównie przez polityczną bierność użytkownicy pomp ciepła dalej mają pod górkę. Może udało się wyeliminować z rynku nieuczciwych sprzedawców i dystrybutorów, ale specjalnej taryfy energetycznej - o co branża apelu bezskutecznie od wielu miesięcy - jak nie było, tak nie ma. Efekt? Popularność pomp ciepła leci na łeb i szyję, co doskonale widać w statystykach programu Czyste Powietrze.

Chociaż za nami kolejny tydzień, w którym liczba składanych włosków w ramach programu Czyste Powietrze przekracza 6000, to jednak ciągle trudno mówić o jakimś przełomie w walce ze smogiem. Tymczasem brudne powietrze ciągle dusi cała Polskę aż miło. No chyba że odwiedzimy Piastów nieopodal Warszawy. Tamtejsi samorządowcy, pod rękę z ekspertami, udowadniają, że walka z zanieczyszczeniami powietrza nie dość, że jest możliwa, to w dodatku przynosi odczuwalne efekty.

Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) ruszyło z kampanią informacyjno-edukacyjną, która ma jeden, podstawowy cel: odczarować pompy ciepła w kraju nad Wisłą. Te urządzenia grzewcze jeszcze nie dawno biły rekordy popularności w naszym kraju, ale od pewnego czasu Polacy zaczęli je omijać szerokim łukiem. PORT PC wie dlaczego i chce to zmienić.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska już chyba otrząsnęło się po tym, jak wyszło na jaw, że poprzedni rząd Mateusza Morawieckiego nie zostawił ani grosza na wypłatę kolejnych dofinansowań, przyznanych w ramach programu Czyste Powietrze. Jest już jasne, że budżet tej inicjatywy skoncentrowanej na wymianie węglowych kopciuchów wesprze Krajowy Plan Odbudowy (KPO), a także Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) i nie tylko.

Przed nową prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) stoi nie lada zadanie. Trzeba odczarować program Czyste Powietrze, który nie dość, że po pięciu latach funkcjonowania wydał raptem niecałe 9 proc. rozpisanego na 103 mld zł budżetu, to w dodatku w ostatnich tygodniach są spore kłopoty z wypłatą przyznanego dofinansowania, bo rząd Mateusza Morawieckiego zapomniał o przygotowaniu na ten cel pieniędzy. Czy zapowiadane na kwiecień korekty w programie Czyste Powietrze będą odpowiedzią na te wyzwania? Czas pokaże.

Od lat Polska stoi nad demograficzną przepaścią. Utarło się, że to wina głównie polityków, którzy z polityki prokreacyjnej i rodzinnej robią często wyborczy plebiscyt. Pożytku z tego tyle, co kot napłakał, ale zawsze można błysnąć w świetle fleszy i jupiterów. Co gorsza programy, które mają to zmienić, jak Rodzina 500+ też wycelowane są w pierwszej kolejności w sondażowy efekt. Tymczasem okazuje się, że rękę do tego mógł też przyłożyć smog. Naukowcy wszak donoszą, że brudne powietrze obniża płodność. Dlatego w tym kontekście informacja rządu o pieniądzach na Czyste Powietrze cieszą podwójnie.

O ile mieszkańcy Śląska zakasali rękawy i złożyli 154 tys. wniosków o wymianę starych kopciuchów, o tyle Mazowszanie nie popisali się determinacją.  - Jeśli ta tendencja się utrzyma, to wydaje mi się, że już wkrótce możemy się spodziewać sytuacji, w której to mazowieckie gminy staną się smogowymi liderami – komentuje Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego.

Pojawiły się najnowsze statystyki programu Czyste Powietrze, obejmujące styczeń 2024 r. Niestety, potwierdza się czarny scenariusz i zjazd pomp ciepła w składanych wnioskach na wymianę kopciucha nie dość, że nie wyhamował, to w dodatku jeszcze przyspieszył. W lutym na fotel lidera powinny wskoczyć kotły na biomasę. A wszystko przez polityczną bierność.