Czyste Powietrze

Powoli kończy się sezon grzewczy, który na długo zostanie w naszej pamięci. Nigdy wcześniej nie było takich problemów z zakupem węgla, który też przy okazji stał się rekordowo drogi. Na tyle, że państwo na szybko wymyśliło system energetycznych dopłat. Przy kłopotach z dostępem do opału politycy radzili palić w piecach, czym się da. Efekt? Powietrze nad Polską chyba nigdy nie było aż tak brudne. Dotyczy to zarówno września, czy grudnia ubiegłego roku. Jak też niestety zaczynającego się właśnie kwietnia.(W Grzybowie normy przekroczono niemal o 3000 proc. fot. Google Maps)

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jeszcze ustala budżet piątej odsłony programu Mój Prąd z Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Wiadomo, że tym razem nabór wniosków ma być prowadzony w sposób ciągły. Wystartować ma już w drugiej połowie kwietnia br. I jeżeli, tak jak w przypadku poprzednich edycji, wyczerpią się założone na ten cel środki, budżet programu ma być uzupełniany.

Chyba powoli kończy się gehenna właścicieli mieszkań w blokach, do tej pory zerkających z zazdrością na tych z domków jednorodzinnych, którzy na różne sposoby mogli obniżać swoje rachunki za ciepło. W czym też pomagają rządowe programy, takie jak Czyste Powietrze czy Mój Prąd. Ci bardziej uparci oblepiali swoje balkony panelami fotowoltaicznymi, narażając przy okazji bardziej estetycznych sąsiadów na zawał. A też ulga dla portfela była wtedy dosyć umiarkowana. Ale zbliża się prawdziwa rewolucja, bo właśnie wymyślono pompę ciepła na propan - do zastosowania w mieszkaniach.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Polski Alarm Smogowy oraz Bank Światowy opublikowały ranking aktywności gmin w programie Czyste Powietrze za 2022 r. Zdecydowanie wyróżnia się jeden region kraju. W pierwszej setce stamtąd jest co czwarta gmina. Chodzi o województwo śląskie, którego reprezentant też otwiera całe zestawienie. Co ciekawe: zwycięzca tego rankingu wcześniej często notowany był wśród najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce.

Poznaliśmy statystyki rządowego programu Czyste Powietrza za okres od stycznia 2022 r. do stycznia 2023 r. Dzięki tym danym trochę wyjaśniło się to, skąd Polska jest nagle najdynamiczniej rosnącym rynkiem pomp ciepła w Europie. Takich urządzeń wszak przybywa w naszym kraju lawinowo. Nawet w skali jednego miesiąca jest ich nawet 2–3 razy więcej od tradycyjnych kotłów gazowych kondensacyjnych. I wychodzi na to, że w tym roku też będziemy pod tym względem przewodzić całej Europie.

Ostatnie dane programu Czyste Powietrze jednoznacznie pokazują, że kryzys energetyczny zmusił Polaków do zmiany nastawienia. Teraz w zmianie źródła ciepła widzą w pierwszej kolejności nęcące korzyści finansowe. Wcześniej nie mieli do tego głowy, skoro gaz i węgiel były stosunkowo tanie. Ale jak wynika z wyliczeń fachowców, obecnie różnice w kosztach ogrzewania domu mogą iść nawet w tysiące złotych.

Kryzys energetyczny i inflacja mocniej szarpnęły kieszeniami Polaków. Na tyle, że sami - bez specjalnego ponaglania ze strony rządu - rozpoczęli transformację energetyczną we własnym zakresie. W krótkim czasie staliśmy się mistrzami świata w przypadku pomp ciepła. A liczba prosumentów już w zeszłym roku przekroczyła poziom miliona. Za chwilę pewnie swoje dołoży też wiatr, po zniesieniu zasady 10H. Ale w ostatnich tygodniach to piece na pellet zdobywają największą popularność Polaków. Czemu? Jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o pieniądze.

Przedsiębiorcy są jedyną grupą, która realnie w ciągu ostatnich dwóch lat jest do przodu, uwzględniając inflację. Nawet Polski Ład nic im nie zrobił, a to dlatego, że pandemia i hojnie rozdawane tarcze ich wyratowały. Z inflacji też wychodzą obronną rękę. Firmy nie były w stanie oszacować wzrostu kosztów, dlatego podwyższały ceny na zapas. W ten sposób w wielu przypadkach wyszły na swoje, kiedy wszyscy inni biednieli.

Kłopoty z dostępem do węgla, które mieliśmy na początku sezonu grzewczego, to nie zjawisko incydentalne. I za chwilę możemy mieć powtórkę. Bardzo poważnie podchodzi do tego rząd, który na różne sposoby chce zachęcić Polaków do odchodzenia od węgla, w pierwszej kolejności obniżając znacząco cenę energii. Niemcy idą o krok dalej i szykują zakaz dla instalacji grzewczych na gaz i olej.

Przez ponad cztery lata funkcjonowania programu Czyste Powietrze nie było żadnych waloryzacji kwot dotacji. Do teraz. Od nowego roku jesteśmy świadkami nowej odsłony tej rządowej inicjatywy, w ramach której można obecnie uzyskać maksymalnie ponad 136 tys. zł. Trzeba tylko spełnić kilka warunków. Jakich? To tłumaczymy krok po kroku w naszym poradniku.

Mamy początek marca, a temperatura znowu spadła poniżej zera i tak też w najbliższych dniach ma być częściej. Uzupełnieniem marcowej aury mają być także uciążliwe śnieżyce. Zima nie odpuszcza, co niestety oznacza, że dalej będziemy dusić się brudnym powietrzem, jak Polska długa i szeroka. Przesadzam? Zerknijcie na najnowsze doniesienia smogowe i sami się przekonajcie. Normy przekraczane są znowu o 1000 proc. i więcej.

Unijna dyrektywa o budownictwie ekologicznym stała się pretekstem do starcia między tymi, którzy najchętniej przyspieszaliby unijną dekarbonizację i czym prędzej pożegnali wszystkie paliwa kopalne, a tymi bardziej konserwatywnymi, którzy też opowiadają się za transformacją energetyczną, ale bez potrzeby wkładania przy tej okazji siedmiomilowych butów. Koniec końców z obecnych ustaleń najbardziej na razie cieszy się lobby gazowe i polskie Ministerstwo Klimatu. Dzięki zawartemu „kompromisowi” nie trzeba będzie też wprowadzać kolejnych zmian do programu Czyste Powietrze.

Szacunki wskazują, że jeszcze w tym roku globalna produkcja energii odnawialnej ma osiągnąć 320 GW, przy wzroście na poziomie 8 proc. przez najbliższe 12 miesięcy. Tylko Stany Zjednoczone zamierzają odłożyć aż 370 mld dol. na rozwój OZE w ciągu najbliższych 10 lat. W naszym kraju politykom z zieloną energią jest mocno nie po drodze, ale Polacy kompletnie się tym nie przejmują. Ba, chyba robią na złość rządzącym.

Siemianowice Śląskie, samo centrum Górnośląski-Zagłębiowskiej Metropolii. Już dawno tu nie ma kopalni i huty. Jest za to 18-dołkowe pole golfowe oraz znana i lubiana w całej Europie strzelnica myśliwska. Od nowego roku sprawdzam jakość powietrza w mojej dzielnicy w Michałkowicach. Powiedzieć, że jest źle, to jakby nic nie powiedzieć.

Na razie ze smogiem realnie nie walczymy, tylko próbujemy go obejść. Kryzys energetyczny pozwolił politykom odłożyć nowe normy jakości powietrza i paliw stałych. Tej zimy ma nam być w pierwszej kolejności ciepło, a nie zdrowo. Z efektami takiej polityki mierzymy się od początku sezonu grzewczego. Teraz nawet w małych miejscowościach przekroczenie norm dobija powoli do 2000 proc.

Wyjaśniło się, w jaki sposób Polacy stali się mistrzami świata w pompach ciepła. Wystarczy zerknąć na wykres ukazujący udział głównych źródeł w programie Czyste Powietrze w 2022 r. Czarno na białym widać, że była to odpowiedź i na rosyjską agresję na Ukrainie i na rozpędzający się kryzys energetyczny. Od gazu z Rosji zaczęliśmy się odwracać plecami bardzo szybko i tak zostało nam do dzisiaj.

Czesi pomagają najbardziej ubogim energetycznie. Ruszyła zmodyfikowana odsłona Nowego Zielonego Programu Oszczędnościowego, który wspiera prace izolacyjno-remontowe na małą skalę. Te z jednej strony poprawiają efektywność energetyczną budynku, redukują emisje, a z drugiej są łatwe do wykonania i oszczędzają czas. Na dom rodzinny można w ten sposób otrzymać dotację w wysokości blisko 30 tys. zł. Tymczasem w Polsce liczba wniosków w programie Czyste Powietrze spada do niebezpiecznej granicy tysiąca tygodniowo.

Jeszcze kilka miesięcy temu wszyscy trzymaliśmy kciuki za ciepłą zimę. Zapotrzebowanie na opał miało być wtedy mniejsze, więc i jego cena niższa, a kryzys energetyczny bardziej znośny. Przy okazji Polacy nie musieliby palić w domach czym popadnie, więc i smog by nam odpuścił. I chociaż jesteśmy świadkami bardzo ciepłego stycznia, to nie wszystkie z tych prognoz się spełniły. Najgorzej jest z jakością powietrza.

Do tej pory zasada była taka: im się robiło zimnej, tym powietrze stawało się coraz bardziej brudne. Bo to, co ludzie wrzucają do pieców, ciągle pozostawia sporo do życzenia. Ale teraz temperatura na zewnątrz traci na znaczeniu. Smog daje w kość tak samo wtedy, kiedy jest mróz i też kiedy słoneczna pogoda bardziej przypomina wiosnę w styczniu niż środek zimy. Dowodem jest właśnie pobity absolutny rekord jeżeli chodzi o stężenie groźnego dla życia i zdrowia dwutlenku azotu. Normy przekroczono o prawie 15 tys. procent.

Ze oświadczeń złożonych przez Polaków w 2022 r. wyłonił się bardzo smutny obraz energetycznego zacofania naszego kraju. Trudno się dziwić, że w obliczu kryzysu, w którym kluczową rolę odgrywają nośniki energii, rząd postanowił zwiększyć atrakcyjność programu Czyste Powietrze. Wreszcie do kogoś na górze dotarło, że bez zwrotu ku zielonej energii nie mamy szans zaistnieć w UE jako cywilizowane społeczeństwo.