Czyste Powietrze

Jedni mówią o celowej manipulacji, drudzy twierdzą, że w ten sposób nasz kraj łamie unijne prawo i skarżą nasz kraj do Komisji Europejskiej. W grze są ogromne pieniądze, ponieważ chodzi o urządzenia wpisane na listę ZUM i program Czyste Powietrze. Obie strony konfliktu reprezentują producentów różnych typów urządzeń, więc walka jest zażarta. Przez jakiś czas strona rządowa ignorowała zamieszanie, ale w końcu dostaliśmy odpowiedzi od Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Chociaż już w zeszłym roku miały zakończyć się konsultacje w sprawie wprowadzonych zmian do zawieszonego programu Czyste Powietrze, to dalej nie do końca wiadomo, jak po wznowieniu naboru wniosków będzie wyglądał ten system dofinansowań. Zwłaszcza, że cały czas do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) trafiają nowe propozycje, a akceptacja niektórych oznaczałaby ogromne zmiany dla Czystego Powietrza.

Wykonawcy inwestycji, zrealizowanych w ramach programu Czyste Powietrze, twierdzą, że cały czas czekają na zaległe pieniądze. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) nie widzi problemu i uważa, że wszystko jest w należytym porządku. Dług względem przedsiębiorców jest ponoć na bieżąco spłacany.

Zawieszenie programu Czyste Powietrze okazało się dramatem nie tylko dla wielu beneficjentów, którym przyznano dofinansowanie, a wciąż go nie dostali. W podobnej sytuacji jest wiele mniejszych firm, które do tej pory nie mogą dostać kasy za zrealizowane inwestycje. Starają się jeszcze ratować środkami własnymi i różnymi pożyczkami. Ale w niektórych przypadkach nie ma możliwego innego scenariusza, jak tylko bankructwo. Przedstawiamy historię jednej z firm z Torunia, która cały czas stara się uchronić przed najgorszym.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) kolejny dzień rozsyła do Polaków alerty. Ostrzeżenia dotyczą fatalnej jakości powietrza. „Zrezygnuj ze spacerów na świeżym powietrzu, zrezygnuj z uprawiania sportu na zewnątrz, ogranicz wietrzenie pomieszczeń” - brzmią zalecenia dla mieszkańców części pięciu województw.

Wydaje się, że konflikt na polskim rynku OZE, w którym bez pardonu okładają się zwolennicy pomp ciepła z tymi, którzy wolą kotły na biomasę, nie cichnie, a przybiera na sile. Najbardziej zdumiewa milczenie zarówno Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ), jak i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Zwłaszcza że część zarzutów właśnie ich dotyczy. My staramy się przedstawiać racje każdej strony tego sporu. Dzisiaj czas na rozmowę z dr. Adamem Noconiem, prezesem Izby Gospodarczej Urządzeń OZE (IGU OZE).

W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zorganizowano pierwszy raz od czasu uruchomienia wsparcia w ramach projektu Czyste Powietrze spotkanie z branżą kominkową. Powód: wciąż nie do końca wiadomo, jaki los spotka kominki i kotły na pellet w nowej odsłonie programu. Wcześniejsze zielone światło nie oznacza wcale, że poziom emisji zostanie obniżony.

Tarcia na polskim rynku OZE i pomp ciepła dotarły do Brukseli. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) skarży do Komisji Europejskiej na nowe zasady w programie Czyste Powietrze, które dotyczą pomp ciepła. Ministerstwa Klimatu i Środowiska milczy w tej sprawie.

Propagatorzy zielonej energii skoczyli sobie do gardeł. Izba Gospodarcza Urządzeń OZE (IGU OZE) oskarża m.in. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) o lobbowanie na rzecz usunięcia ze strony zielonej listy ZUM raportów, które pozwoliłyby na weryfikację umieszczonych tam pomp ciepła. Druga strona twierdzi, że to manipulacja i wysuwa swoje oskarżenia.

To była jedna z tych zmian w programie Czyste Powietrze, która rozgrzewała social media najbardziej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) proponował, żeby przy okazji uzyskiwania dotacji na wymianę węglowego kopciucha obowiązywał nakaz odłączenia swojego kominka. Szum zrobił się taki głośny, że musieli go usłyszeć rządzący. Bo nagle NFOŚiGW zmienił zdanie. I dalsze używanie rekreacyjnych kominków będzie jednak możliwe. Chociaż nie wszystkich.

Ceny pelletu systematycznie rosną od kilku miesięcy, a różnice między rynkiem krajowym a zagranicznym stają się coraz bardziej widoczne. Koszty dystrybucji, jakość surowca i nowe regulacje mogą jeszcze bardziej wpłynąć na opłacalność tego rodzaju opału. Dodatkowo rosnące zainteresowanie ekologicznymi systemami ogrzewania zwiększa presję na rynek, co będzie dalej windować ceny. Czy pellet pozostanie atrakcyjną alternatywą dla innych źródeł ciepła, czy może jego cena stanie się barierą dla wielu gospodarstw domowych?

Przede wszystkim za sprawą politycznych zaniechań pompy ciepła są obecnie w Polsce jednymi z mniej popularnych urządzeń grzewczych. Dla ekspertów to paradoks, bo ich przewaga kosztowa i efektywna nad pozostałymi urządzeniami nie podlega dyskusji. Suchej nitki nie zostawiają też na liście ZUM, która miała ten rynek naprawić, a wychodzi na to, że dodatkowo popsuła.

Historia, które zaczęła swój bieg w październiku 2015 r., właśnie zatoczyła koło. Sąd Najwyższy ostatecznie potwierdził odpowiedzialność władzy za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza. Tylko co z tego wynika? To tak jakby zakaz jazdy na podwójnym gazie miałby całkowicie wyeliminować pijanych za kierownicą. Niestety, ale smog był, jest i cały czas będzie z nami.

Jeszcze ponad dwa tygodnie zostały do końca licytacji, na rzecz WOŚP, w której zwycięzca będzie miał przywilej spacerowania nad Morskim Okiem w towarzystwie minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Na razie cena za tę przyjemność dobija powoli do 6500 zł. Ale mogę się założyć, że ostateczny wygrany wysupła z portfela znacznie grubszą kasę. Taki spacer, w takich krajobrazowych okolicznościach z członkiem rządu odpowiedzialnym za to środowisko i jeszcze klimat w ogóle, to nie lada gratka. Licząc, jaką kwotą zamknie się ta licytacja, do mojej pomylonej głowy wpadł pomysł, żeby w rewanżu za tak szlachetny czyn, samemu później zaprosić panią minister na spacer ze mną. Wiem, wiem, zdecydowanie nie ta liga, nie śmiem się w ogóle porównywać. Ale za to obiecuję jeszcze większe atrakcje. Krajobrazowe i nie tylko.

Za chwilę miną dwa miesiące od zawieszenia programu Czyste Powietrze. Tymczasem cały czas nie udało się zrealizować zaległych wypłat opiewających na 300 mln zł. Rząd twierdzi, że w drugiej połowie 2024 r. przyjmowano do realizacji wnioski, nie mając na nie pokrycia finansowego. Teraz trzeba uruchamiać pieniądze z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Inaczej o płynności finansowej programu w dłuższej perspektywie możemy zapomnieć.

W 2022 r. Polska, ze wzrostem sprzedaży pomp ciepła na poziomie 102 proc., mogła patrzeć na resztę świata z góry. Ale dzisiaj po tym boomie nie ma ani śladu, a pompy ciepła stały się dla wielu Polaków wrogiem numer jeden. W rankingu popularności za chwilę wyprzedzą je nawet kotły gazowe, o tych na biomasę nie wspominając. Jakie popełnione błędy przyczyniły się do tego w największym stopniu, a jakich pułapek trzeba się wystrzegać w przyszłości, żeby nie było jeszcze gorzej? Z tymi i innymi pytaniami zwracamy się do Pawła Lachmana, prezesa Stowarzyszenia Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC).

Minęło właśnie pięćdziesiąt, odkąd zawieszono program Czyste Powietrze. Cały czas padają zarzuty, że przerwa w przyjmowaniu wniosków trwa zdecydowanie za długo. Tymczasem Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska, broni decyzji i straszy Polaków kontrolami.

Wychodzi na to, że zmiany w programie Czyste Powietrze będą większe, niż nam się wydawało. Właśnie się okazało, że z wykazu dotowanych do tej pory inwestycji wypadną instalacje fotowoltaiczne. Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) chce w ten sposób skoncentrować program wyłącznie na wymianie źródła ciepła. A po kasę na fotowoltaikę odsyła do innego systemu dopłat Mojego Prądu.

Minione 12 miesięcy to był rok panowania kotłów na biomasę w programie Czyste Powietrze. Już co drugi beneficjent tych dopłat sięga po taki sposób ogrzewania. Zachęca do tego m.in. cena pelletu, która po zakreśleniu szerokiego koła wróciła do poziomów sprzed kryzysu energetycznego. Ale wszyscy są zgodni: to cisza przed burzą. Bo jak wejdzie w życie ministerialne rozporządzenie dotyczące norm jakości, czeka nas podwyżka.

Eksperci pokazują, że pompy ciepła - zwłaszcza w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną - przynoszą wymierne korzyści, tak dla portfela, jak i dla środowiska. W Polsce dokoła tych urządzeń narosło mnóstwo szkodliwych mitów i przesądów, które skutecznie odstraszają od inwestycji osoby planujące wymianę źródła ciepła. Może warto, żeby ktoś w rządzie zerknął na to, co zrobili w Wielkiej Brytanii?