Czyste Powietrze

W Polsce kolejny rząd zepchnął walkę ze smogiem na boczny tor. Modyfikacje w programie Czyste Powietrze miały usprawnić eliminację kopciuchów, tymczasem system dopłat złapał zadyszkę. Brakuje też innych ogólnopolskich inicjatyw dotyczących jakości powietrza. Skargi obywateli trafiły do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który zada rządowi w Warszawie konkretne pytania. Niewykluczone, że zakończy się to koniecznością zmiany prawa.

W programie Czyste Powietrze wciąż źle się dzieje. Najpierw nikt nie kontrolował urządzeń grzewczych trafiających do beneficjentów programu Czyste Powietrze. Później miała się tym zająć lista ZUM, ale wybuchły spory o raporty z badań i znaki jakości. Zakończyć je miał nowy regulamin listy ZUM, który wszedł w życie pod koniec kwietnia br. Jednak od tego czasu niewiele się zmieniło. Nie dość, że konflikty jakby jeszcze się nasiliły, to dodatkowo osoby chcące skorzystać z dotacji w ramach programu wciąż nie wiedzą, na czym stoją.

Nowy regulamin listy ZUM w programie Czyste Powietrze ma wreszcie ukrócić bałagan z niezweryfikowanymi urządzeniami grzewczymi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wprowadza zmiany, które mają nie tylko uprościć formalności, ale też zagwarantować, że beneficjenci otrzymają sprzęt najwyższej jakości – i to wyłącznie produkowany w Unii Europejskiej.

Smog nie odpuszcza nawet w maju. Choć kasztany zakwitły, a uczniowie piszą matury, powietrze w Polsce wciąż jest zatrute. W niektórych miastach normy dla pyłów zawieszonych zostały przekroczone o kilka tysięcy procent. Program Czyste Powietrze, który miał być remedium, zalicza spektakularny falstart, a resort środowiska przyznaje: zaległości w wypłatach idą w miliardy.

Pamiętacie opisywaną przez Bizblog.pl historię spółki Gottersfeld z Torunia, która wciąż czeka na ponad 2 mln zł za wykonane prace w ramach programu Czyste Powietrze? Niestety, podobnych przypadków w całej Polsce są dziesiątki, jeśli nie setki. Co gorsza, obecne zaległości – w skali całego kraju – sięgają grubo ponad 22 mld zł. Tempo spłat nadal pozostawia wiele do życzenia.

Finanse programu Czyste Powietrze wciąż budzą wiele wątpliwości. Do tej pory program zrobił małą różnicę, a perspektywy na przyszłość są jeszcze gorsze. Smog dalej ma się w naszym kraju bardzo dobrze, o czym świadczą większe i mniejsze miasta, które w połowie kwietnia mogły poszczycić się przekroczonymi normami o ponad 1000 proc. To brudne powietrze, które coraz więcej kosztuje polską gospodarkę.

Nie milkną echa po wypowiedzi premiera Donalda Tuska o konieczności repolonizacji naszej gospodarki. To nadzieja także dla polskich producentów pomp ciepła, którzy, jak przekonują, znaleźli się w krytycznej sytuacji i proponują szefowi rządu konkretne rozwiązania i jak najszerszą debatę na temat polityki przemysłowej państwa. Właściciel firmy Galmet, największego polskiego producenta pomp ciepła, apeluje do Donalda Tuska: „To ostatni dzwonek, żeby dołączyć jako gracz, który będzie się liczył w globalnym wyścigu”.

Pellet jest coraz popularniejszym opalem w Polsce. Nic więc dziwnego, że tona wyceniana jest w ogłoszeniach internetowych nawet na 2000 zł. Czy w kolejnym sezonie grzewczym może być jeszcze drożej? Dr Adam Nocoń, prezes Izby Gospodarczej Urządzeń OZE (IGU OZE), przekonuje, że to w głównej mierze zależy od tego, jaką politykę przyjmie w najbliższym czasie Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Trwa odbijanie piłeczki między zwolennikami pomp ciepła a popierającymi kotły na pellet. Osią niezgody są zasady obowiązujące na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM). Wszyscy zapewniają, że to w trosce o Polaków i ich rachunki za ogrzewanie. Ale na razie konsumenci są coraz bardziej tym wszystkim zdezorientowani. W końcu jakieś działania ma w tym kierunku przedsięwziąć operator programu Czyste Powietrze Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).

Dlaczego pellet jest numerem jeden wśród zamienników węgla, z których można korzystać w Programie Czyste Powietrze? Nieoczekiwaną odpowiedź przyniosło badanie wykonanie przez socjologów. Okazuje się, że znaczenie mogą mieć nie tylko dochody i… sąsiedzi. Takim zależnościom postanowili przyjrzeć się eksperci z Instytutu Badań Strukturalnych.

Gruntowe pompy ciepła, w zgodnej opinii fachowców, to jedne z najefektywniejszych urządzeń grzewczych, które najlepiej też dbają o portfel właścicieli. Na rynku pojawiły się właśnie nowe modele, jeszcze bardziej zaawansowane i przyjaznymi dla środowiska. Czy to wystarczy, żeby pompy ciepła odwróciły złą tendencję w programie Czyste Powietrze? Czas pokaże.

Wierzę, że nowe zasady programu Czyste Powietrze skutecznie wyeliminują te problemy. Jako IGU OZE dążymy do jeszcze większej ochrony beneficjentów. Szczególnie zależy nam na tym, aby wszystkie urządzenia grzewcze dostępne w programie pochodziły z jeżeli nie polskiego, to tylko z europejskiego rynku. Skoro środki na ten cel pochodzą z polskich podatków, powinny pozostawać w Europie. Mamy już wstępną definicję europejskiego produktu i będziemy dążyć do jej jak najszybszego wdrożenia przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska - mówi w rozmowie z Bizblogiem Dr Adam Nocoń, prezes Izby Gospodarczej Urządzeń OZE.

Publikowana przez Grupę PSB dynamika cen materiałów budowlanych w relacji rok do roku po raz pierwszy od dokładnie półtora roku wyszła na plus. Skala wzrostu jest zdecydowanie symboliczna: +0,01 proc. W kanale detalicznym odnotowano spadek o -0,1 proc., w hurcie nastąpił wzrost o 0,2 proc.

W OZE buzuje. Odkąd zaczęła obowiązywać lista urządzeń i materiałów ZUM, piętrzą się wzajemne oskarżenia między lobbującymi za pompami ciepła a reprezentującymi kotły na biomasę. Takie zachowanie rujnuje to rynek, nadweręża zaufanie konsumentów i szkodzi programowi Czyste Powietrze. Strona rządowa na razie tego sporu nie komentowała, ale nam się udało dowiedzieć, jakie zamierza wprowadzić zmiany, dzięki którym takich kłótni ma więcej nie być.

Mam ostrzeżenie dla wszystkich, którzy chcą lub dopiero planują zostać beneficjentem programu Czyste Powietrze. Temu programowi, także po ostatnich zmianach, ciągle daleko do ideału. Szkopuł w tym, że innego, ogólnopolskiego instrumentu do walki z emisjami i smogiem po prostu nie ma. Niestety, od pewnego czasu w programie Czyste Powietrze na pierwsze wysuwa się kłótnia między lobbującymi na rzecz pomp ciepła a zwolennikami pieców na pellet i zgazowania drewna. Co gorsza ów spór przybrał właśnie barwy polityczne.

Polski Alarm Smogowy (PAS) zakończył szóstą edycję kampanii „Zobacz, czym oddychasz” pod siedzibą Kancelarii Premiera. W trakcie tej odsłony akcji PAS sześć antysmogowych instalacji odwiedziło 32 miejscowości w dziewięciu województwach. W wielu przypadkach efekt był taki sam: biała materia na sztucznych płucach po miesiącu filtrowania powietrza zmieniła kolor na czarny. Takim właśnie powietrzem oddycha większość Polaków.

Ma być łatwiej, sprawniej i bez oszukiwania. Tak przynajmniej prezentowana jest odsłona programu Czyste Powietrze po zmianach, do której za chwilę rusza od nowa nabór wniosków. Modyfikacji w porównaniu z wcześniejszą wersją jest całkiem sporo i warto się z nimi zapoznać.

Ani grosza na gaz i węgiel. Polska zaczyna odczuwać zapisy dyrektywy budynkowej, która na zasłużoną emeryturę wysyła paliwa kopalne. Na razie dotyczy to tylko krajowych systemów dopłat. Ale prawdziwe zgrzytanie zębami czeka nas za 15 lat, kiedy te regulacje w ogóle zakażą używania takich kotłów.

Jedną ze zmian w programie Czyste Powietrze, której nikt nie krytykuje, jest ustanowienie funkcji gminnego operatora. Ma on zapewnić pełne wsparcie dla uczestników programu – od momentu podjęcia decyzji o realizacji inwestycji, przez cały proces inwestycyjny, aż do zakończenia projektu i rozliczenia dotacji. Gminy mogą na tym zyskać, dlatego nie dziwi, że aż tyle jest chętnych do tej roli.

Czeka nas nowa odsłona chaosu? Wsłuchując się w argumenty przedstawione przez organizacje reprezentujące branżę pomp ciepła i urządzeń grzewczych, można odnieść wrażenie, że po odwieszeniu programu Czyste Powietrze czeka nas bałagan, który uderzy nie tylko w konsumentów, ale i producentów. Wychodzi na to, że konsultując zmiany w systemie dopłat, rząd ich uwag nie posłuchał w ogóle.