Czyste Powietrze

Sprzedaż pomp ciepła zaliczyła dramatyczne spadki w całej UE. Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła wskazało na trzy główne przyczyny takiego stanu rzeczy. W Polsce lista uchybień i zaniechań, które doprowadziły do takiej sytuacji, jest o wiele dłuższa. Na szczęście możemy to zmienić. Czy wykorzystamy nadarzającą się okazję, wyjaśni się za niecałe dwa tygodnie, gdy ruszy nowy nabór w odświeżonym programie Czyste Powietrze.

Program wkrótce wystartuje na nowych warunkach. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) podały nowe zasady programu, który został zawieszony 29 listopada 2024 r. Nabór wniosków do nowej edycji ma ruszyć już wkrótce - 31 marca 2025 r.

Najważniejsi gracze na rynku pomp ciepła w Polsce twierdzą, że popełniono spore błędy, które mocno nadwyrężyły zaufanie Polaków do tych urządzeń grzewczych. Czasu już nie wrócimy, ale można szybko te potknięcia naprawić, dzięki czemu możemy wrócić do wyników sprzed trzech lat, kiedy nikt na świecie nie sprzedawał tyle pomp ciepła, co my.

Od zawieszenia na ponad cztery miesiące programu Czyste Powietrze minęło już ponad 100 dni. Nabór wniosków od nowa ma ruszyć 31 marca. Tymczasem zarówno wykonawcy, jak i aktywiści smogowi zwracają uwagę, że cały czas nie ma w regulaminie zapisów wskazujących na zmiany i ochronę beneficjentów. Na przegranej mają być najubożsi z kiepsko ocieplonych domów. Nie wiadomo też do końca, jaka przyszłość czeka na pompy ciepła.

Już niebawem od nowa ruszy nabór wniosków do programu Czyste Powietrze. Jednym z elementów reformy systemu dopłat jest stworzenie sieci operatorów, którzy mają służyć pomocą beneficjentom ukierunkowanym na najwyższe dofinansowanie. Kolejnym krokiem będzie stworzenie listy firm, które oferują usługi na wysokim poziomie bez ryzyka

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) walczy o dobre imię i kolejny raz twierdzi, że nie ma nic wspólnego z opóźnieniami wypłat dla beneficjentów programu Czyste Powietrze i wykonawców. Przekonuje, że opóźnienia wynikają z błędów, od których roi się we wnioskach, oraz z marazmu panującego w wojewódzkich funduszach. Nie ma też mowy o braku pieniędzy. Rusza właśnie nabór na operatorów, którzy mają pomagać najuboższym rozliczać dotacje.

Ubiegły rok należał do pelletu. W programie Czyste Powietrze co drugi składający wniosek na wymianę węglowego kopciucha celował w kocioł na biomasę. Mimo to cena pelletu trzymała się blisko 1000 zł za tonę. Ale pod koniec lutego br. jesteśmy w ciut innej rzeczywistości i za pellet przychodzi już płaci nawet 2000 zł i więcej. Co gorsza: kupujący ten rodzaj opalu z zazdrością mogą patrzeć na nasza zachodnią granicę. Niemcy mają teraz pellet tańszy niż w Polsce.

Jedni mówią o celowej manipulacji, drudzy twierdzą, że w ten sposób nasz kraj łamie unijne prawo i skarżą nasz kraj do Komisji Europejskiej. W grze są ogromne pieniądze, ponieważ chodzi o urządzenia wpisane na listę ZUM i program Czyste Powietrze. Obie strony konfliktu reprezentują producentów różnych typów urządzeń, więc walka jest zażarta. Przez jakiś czas strona rządowa ignorowała zamieszanie, ale w końcu dostaliśmy odpowiedzi od Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Chociaż już w zeszłym roku miały zakończyć się konsultacje w sprawie wprowadzonych zmian do zawieszonego programu Czyste Powietrze, to dalej nie do końca wiadomo, jak po wznowieniu naboru wniosków będzie wyglądał ten system dofinansowań. Zwłaszcza, że cały czas do Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) trafiają nowe propozycje, a akceptacja niektórych oznaczałaby ogromne zmiany dla Czystego Powietrza.

Wykonawcy inwestycji, zrealizowanych w ramach programu Czyste Powietrze, twierdzą, że cały czas czekają na zaległe pieniądze. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) nie widzi problemu i uważa, że wszystko jest w należytym porządku. Dług względem przedsiębiorców jest ponoć na bieżąco spłacany.

Zawieszenie programu Czyste Powietrze okazało się dramatem nie tylko dla wielu beneficjentów, którym przyznano dofinansowanie, a wciąż go nie dostali. W podobnej sytuacji jest wiele mniejszych firm, które do tej pory nie mogą dostać kasy za zrealizowane inwestycje. Starają się jeszcze ratować środkami własnymi i różnymi pożyczkami. Ale w niektórych przypadkach nie ma możliwego innego scenariusza, jak tylko bankructwo. Przedstawiamy historię jednej z firm z Torunia, która cały czas stara się uchronić przed najgorszym.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) kolejny dzień rozsyła do Polaków alerty. Ostrzeżenia dotyczą fatalnej jakości powietrza. „Zrezygnuj ze spacerów na świeżym powietrzu, zrezygnuj z uprawiania sportu na zewnątrz, ogranicz wietrzenie pomieszczeń” - brzmią zalecenia dla mieszkańców części pięciu województw.

Wydaje się, że konflikt na polskim rynku OZE, w którym bez pardonu okładają się zwolennicy pomp ciepła z tymi, którzy wolą kotły na biomasę, nie cichnie, a przybiera na sile. Najbardziej zdumiewa milczenie zarówno Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ), jak i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Zwłaszcza że część zarzutów właśnie ich dotyczy. My staramy się przedstawiać racje każdej strony tego sporu. Dzisiaj czas na rozmowę z dr. Adamem Noconiem, prezesem Izby Gospodarczej Urządzeń OZE (IGU OZE).

W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zorganizowano pierwszy raz od czasu uruchomienia wsparcia w ramach projektu Czyste Powietrze spotkanie z branżą kominkową. Powód: wciąż nie do końca wiadomo, jaki los spotka kominki i kotły na pellet w nowej odsłonie programu. Wcześniejsze zielone światło nie oznacza wcale, że poziom emisji zostanie obniżony.

Tarcia na polskim rynku OZE i pomp ciepła dotarły do Brukseli. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) skarży do Komisji Europejskiej na nowe zasady w programie Czyste Powietrze, które dotyczą pomp ciepła. Ministerstwa Klimatu i Środowiska milczy w tej sprawie.

Propagatorzy zielonej energii skoczyli sobie do gardeł. Izba Gospodarcza Urządzeń OZE (IGU OZE) oskarża m.in. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) o lobbowanie na rzecz usunięcia ze strony zielonej listy ZUM raportów, które pozwoliłyby na weryfikację umieszczonych tam pomp ciepła. Druga strona twierdzi, że to manipulacja i wysuwa swoje oskarżenia.

To była jedna z tych zmian w programie Czyste Powietrze, która rozgrzewała social media najbardziej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) proponował, żeby przy okazji uzyskiwania dotacji na wymianę węglowego kopciucha obowiązywał nakaz odłączenia swojego kominka. Szum zrobił się taki głośny, że musieli go usłyszeć rządzący. Bo nagle NFOŚiGW zmienił zdanie. I dalsze używanie rekreacyjnych kominków będzie jednak możliwe. Chociaż nie wszystkich.

Ceny pelletu systematycznie rosną od kilku miesięcy, a różnice między rynkiem krajowym a zagranicznym stają się coraz bardziej widoczne. Koszty dystrybucji, jakość surowca i nowe regulacje mogą jeszcze bardziej wpłynąć na opłacalność tego rodzaju opału. Dodatkowo rosnące zainteresowanie ekologicznymi systemami ogrzewania zwiększa presję na rynek, co będzie dalej windować ceny. Czy pellet pozostanie atrakcyjną alternatywą dla innych źródeł ciepła, czy może jego cena stanie się barierą dla wielu gospodarstw domowych?

Przede wszystkim za sprawą politycznych zaniechań pompy ciepła są obecnie w Polsce jednymi z mniej popularnych urządzeń grzewczych. Dla ekspertów to paradoks, bo ich przewaga kosztowa i efektywna nad pozostałymi urządzeniami nie podlega dyskusji. Suchej nitki nie zostawiają też na liście ZUM, która miała ten rynek naprawić, a wychodzi na to, że dodatkowo popsuła.

Historia, które zaczęła swój bieg w październiku 2015 r., właśnie zatoczyła koło. Sąd Najwyższy ostatecznie potwierdził odpowiedzialność władzy za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza. Tylko co z tego wynika? To tak jakby zakaz jazdy na podwójnym gazie miałby całkowicie wyeliminować pijanych za kierownicą. Niestety, ale smog był, jest i cały czas będzie z nami.