Czyste Powietrze

W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zorganizowano pierwszy raz od czasu uruchomienia wsparcia w ramach projektu Czyste Powietrze spotkanie z branżą kominkową. Powód: wciąż nie do końca wiadomo, jaki los spotka kominki i kotły na pellet w nowej odsłonie programu. Wcześniejsze zielone światło nie oznacza wcale, że poziom emisji zostanie obniżony.

Tarcia na polskim rynku OZE i pomp ciepła dotarły do Brukseli. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) skarży do Komisji Europejskiej na nowe zasady w programie Czyste Powietrze, które dotyczą pomp ciepła. Ministerstwa Klimatu i Środowiska milczy w tej sprawie.

Propagatorzy zielonej energii skoczyli sobie do gardeł. Izba Gospodarcza Urządzeń OZE (IGU OZE) oskarża m.in. Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) o lobbowanie na rzecz usunięcia ze strony zielonej listy ZUM raportów, które pozwoliłyby na weryfikację umieszczonych tam pomp ciepła. Druga strona twierdzi, że to manipulacja i wysuwa swoje oskarżenia.

To była jedna z tych zmian w programie Czyste Powietrze, która rozgrzewała social media najbardziej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) proponował, żeby przy okazji uzyskiwania dotacji na wymianę węglowego kopciucha obowiązywał nakaz odłączenia swojego kominka. Szum zrobił się taki głośny, że musieli go usłyszeć rządzący. Bo nagle NFOŚiGW zmienił zdanie. I dalsze używanie rekreacyjnych kominków będzie jednak możliwe. Chociaż nie wszystkich.

Ceny pelletu systematycznie rosną od kilku miesięcy, a różnice między rynkiem krajowym a zagranicznym stają się coraz bardziej widoczne. Koszty dystrybucji, jakość surowca i nowe regulacje mogą jeszcze bardziej wpłynąć na opłacalność tego rodzaju opału. Dodatkowo rosnące zainteresowanie ekologicznymi systemami ogrzewania zwiększa presję na rynek, co będzie dalej windować ceny. Czy pellet pozostanie atrakcyjną alternatywą dla innych źródeł ciepła, czy może jego cena stanie się barierą dla wielu gospodarstw domowych?

Przede wszystkim za sprawą politycznych zaniechań pompy ciepła są obecnie w Polsce jednymi z mniej popularnych urządzeń grzewczych. Dla ekspertów to paradoks, bo ich przewaga kosztowa i efektywna nad pozostałymi urządzeniami nie podlega dyskusji. Suchej nitki nie zostawiają też na liście ZUM, która miała ten rynek naprawić, a wychodzi na to, że dodatkowo popsuła.

Historia, które zaczęła swój bieg w październiku 2015 r., właśnie zatoczyła koło. Sąd Najwyższy ostatecznie potwierdził odpowiedzialność władzy za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza. Tylko co z tego wynika? To tak jakby zakaz jazdy na podwójnym gazie miałby całkowicie wyeliminować pijanych za kierownicą. Niestety, ale smog był, jest i cały czas będzie z nami.

Jeszcze ponad dwa tygodnie zostały do końca licytacji, na rzecz WOŚP, w której zwycięzca będzie miał przywilej spacerowania nad Morskim Okiem w towarzystwie minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Na razie cena za tę przyjemność dobija powoli do 6500 zł. Ale mogę się założyć, że ostateczny wygrany wysupła z portfela znacznie grubszą kasę. Taki spacer, w takich krajobrazowych okolicznościach z członkiem rządu odpowiedzialnym za to środowisko i jeszcze klimat w ogóle, to nie lada gratka. Licząc, jaką kwotą zamknie się ta licytacja, do mojej pomylonej głowy wpadł pomysł, żeby w rewanżu za tak szlachetny czyn, samemu później zaprosić panią minister na spacer ze mną. Wiem, wiem, zdecydowanie nie ta liga, nie śmiem się w ogóle porównywać. Ale za to obiecuję jeszcze większe atrakcje. Krajobrazowe i nie tylko.

Za chwilę miną dwa miesiące od zawieszenia programu Czyste Powietrze. Tymczasem cały czas nie udało się zrealizować zaległych wypłat opiewających na 300 mln zł. Rząd twierdzi, że w drugiej połowie 2024 r. przyjmowano do realizacji wnioski, nie mając na nie pokrycia finansowego. Teraz trzeba uruchamiać pieniądze z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Inaczej o płynności finansowej programu w dłuższej perspektywie możemy zapomnieć.

W 2022 r. Polska, ze wzrostem sprzedaży pomp ciepła na poziomie 102 proc., mogła patrzeć na resztę świata z góry. Ale dzisiaj po tym boomie nie ma ani śladu, a pompy ciepła stały się dla wielu Polaków wrogiem numer jeden. W rankingu popularności za chwilę wyprzedzą je nawet kotły gazowe, o tych na biomasę nie wspominając. Jakie popełnione błędy przyczyniły się do tego w największym stopniu, a jakich pułapek trzeba się wystrzegać w przyszłości, żeby nie było jeszcze gorzej? Z tymi i innymi pytaniami zwracamy się do Pawła Lachmana, prezesa Stowarzyszenia Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC).

Minęło właśnie pięćdziesiąt, odkąd zawieszono program Czyste Powietrze. Cały czas padają zarzuty, że przerwa w przyjmowaniu wniosków trwa zdecydowanie za długo. Tymczasem Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska, broni decyzji i straszy Polaków kontrolami.

Wychodzi na to, że zmiany w programie Czyste Powietrze będą większe, niż nam się wydawało. Właśnie się okazało, że z wykazu dotowanych do tej pory inwestycji wypadną instalacje fotowoltaiczne. Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) chce w ten sposób skoncentrować program wyłącznie na wymianie źródła ciepła. A po kasę na fotowoltaikę odsyła do innego systemu dopłat Mojego Prądu.

Minione 12 miesięcy to był rok panowania kotłów na biomasę w programie Czyste Powietrze. Już co drugi beneficjent tych dopłat sięga po taki sposób ogrzewania. Zachęca do tego m.in. cena pelletu, która po zakreśleniu szerokiego koła wróciła do poziomów sprzed kryzysu energetycznego. Ale wszyscy są zgodni: to cisza przed burzą. Bo jak wejdzie w życie ministerialne rozporządzenie dotyczące norm jakości, czeka nas podwyżka.

Eksperci pokazują, że pompy ciepła - zwłaszcza w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną - przynoszą wymierne korzyści, tak dla portfela, jak i dla środowiska. W Polsce dokoła tych urządzeń narosło mnóstwo szkodliwych mitów i przesądów, które skutecznie odstraszają od inwestycji osoby planujące wymianę źródła ciepła. Może warto, żeby ktoś w rządzie zerknął na to, co zrobili w Wielkiej Brytanii?

Zaproponowane przez rząd modyfikacje budzą kontrowersje. Na nic się zdały apele do premiera Donalda Tuska, żeby nie pozwolił na wstrzymanie programu Czyste Powietrze do końca marca. Nic też nie dały apele ekspertów wskazujące, że nowe zasady wykluczają najuboższych z najwyższego wsparcia. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) twardo stoi przy swoim. W dodatku nowym zakazem rozjuszył właścicieli kominków.

Program Czyste Powietrze po zmianach ma zniwelować patologie dotyczące najwyższych dotacji. Ale zdaniem ekspertów modyfikacje zaproponowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) będą prowadzić do jeszcze większych nieprawidłowości. Najuboższe rodziny, chcąc zmieścić się w limitach wyliczonych przez operatora programu, będą specjalnie pogarszać stan energetyczny mieszkań, byle tylko załapać się na dofinansowanie.

Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przedstawił najważniejsze zmiany, jakie czekają program Czyste Powietrze, do którego nabór wniosków ma ruszyć ponownie 31 marca 2025 r. Zdaniem ekspertów część proponowanych modyfikacji może przynieść więcej złego niż dobrego, a cały program przez to będzie mniej skuteczny.

Czyste Powietrze nie ma ponoć kłopotu z pieniędzmi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) utrzymuje, że zawieszenie programu związane jest z bałaganem, jaki mieli po sobie zostawić poprzednicy. Szkoda tylko, że taka narracja coraz mniej się klei, na co zwracają uwagę ci, którzy o nieprawidłowościach informowali już miesiące temu.

Wrze po nagłym zawieszeniu programu Czyste Powietrze. Przybywa relacji tych, którzy zostali z minuty na minutę na lodzie. Operator programu - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) składa zawiadomienie do prokuratury dotyczące kilku firm, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie popełniania przestępstw. Jakby tego było jeszcze mało, to obowiązują dwie daty dotyczące ponownego uruchomienia naboru wniosków.

Decyzja o zawieszeniu programu zaskoczyła Polaków. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) twierdzi, że zawiesił Czyste Powietrze w trosce o beneficjentów, którzy do tej pory byli wykorzystywani. Jednak wstrzymanie naboru wniosków uderzyło właśnie w tych, którzy wierzyli, że dzięki uzyskanej dotacji zmienią źródło ciepła i zmniejszą rachunki za ogrzewanie. Teraz zostali z niczym.