węgiel

Złośliwi mogliby przekonywać, że jak w portach ARA węgiel był jeszcze po więcej niż 300 dol. za tonę, to polskie kopalnie fedrowały na całego. Ale teraz, jak już jest więcej niż dwa razy taniej, już tak miło nie jest. Luty 2023 r. okazuje się być już czwartym miesiącem z rzędu, kiedy produkcja węgla w Polsce spada. Dokładnie w odwrotnym kierunku zmierzają przykopalniane zapasy surowca. Na szczęście coraz więcej czarnego złota jest za to przy elektrowniach.

Rząd Bawarii jeszcze wnioskował do rządu federalnego o przedłużenie żywota ich elektrowni jądrowej, ale Berlin okazał się nieprzejednany. I zgodnie z planami Niemcy w połowie kwietnia pożegnali atom. Ale zaraz potem sprawdziły się słowa krytyków takiej, a nie innej polityki energetycznej naszych zachodnich sąsiadów. Dziurę po atomie trzeba zasypywać teraz węglem i prosić o pomoc ze strony francuskich reaktorów.

Najważniejsze zmiany: do oferty internetowego sklepu Polskiej Grupy Górniczej wróciły kostka i orzech (do tej pory można tam było kupić ekogroszek i miał), wszystkie rodzaje węgla można już kupować w postaci workowanej i luzem, na dodatek pojawiła się ważna modyfikacja odbioru opału przez klientów, którzy transport zapewnili sobie we własnym zakresie.

Minister klimatu i środowiska Anna Moskwa kolejny raz obiecuje rychłe przyjęcie przez rząd zaktualizowanej Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040). Przy okazji obiecuje racjonalne wykorzystanie węgla w gospodarce i zgodne zapisy z popisaną już w maju 2021 r. umową społeczną z górnikami. Szkoda, że przy okazji nie zdradza, w jaki sposób jednocześnie chce w ciągu ledwo kilku lat pozbyć się większości węglowych mocy.

Waldemar Buda, minister funduszy i polityki regionalnej, przyznał ostatnio, że dołożenie pieniędzy Polakom na pompy ciepła w piątej edycji programu Mój Prąd to nie przypadek. Rząd chce, by Polacy jak najmniej palili węglem, który cały czas trzeba importować. I rzeczywiście: dane z kopalni nie są optymistyczne. Leci na łeb i szyję wydobycie i sprzedaż węgla. Topnieją także zapasy surowca przy kopalniach. Za to jego cena cały czas ma się bardzo dobrze.

Naukowcy uważają, że ludzkość przypomina pociąg, który porusza się po klifie, z którego za chwilę może spaść i nie będzie już okazji na ponowną wspinaczkę. Najnowszy model klimatyczny jednoznacznie wskazuje, że jak będziemy tylko dokładać węgla do atmosfery, to stopi się drugi co do wielkości obszar lodowy na świecie po lądolodzie antarktycznym. I wtedy nawet ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5 st. C nam w niczym nie pomoże.

Polskie górnictwo obłowiło się na kryzysie energetycznym. Zeszły rok zamknęło z zyskiem na poziomie ponad 9,7 mld zł, a jeszcze w 2021 r. to była strata w wysokości 3,2 mld zł. Doskonale zdają sobie z tego sprawę górnicy, którzy w roku wyborczym skutecznie tyrpią władzę w sprawie podwyżek pensji. A że dalej nie ma żadnych przeciwskazań do tego, żeby polskiego węgla nie sprzedawać aż tak drogo, to warto też naciskać w sprawie wartości flapsów, czyli posiłków regeneracyjnych.

Mija pół roku, odkąd rząd cofnął zakaz handlu dla węgla brunatnego. I tak ma być do 30 kwietnia. Nic więc dziwnego, że sprzedawcy dwoją się i troją, żeby jeszcze w tym okresie cokolwiek zarobić. W ten sposób w ostatnich tygodniach w sieci furorę robi czeski węgiel brunatny, zwany nieco myląco ekogroszkiem. Kusi przede wszystkim cena. Niekiedy jest nawet taniej niż w sklepie PGG.

Na starcie obecnego sezonu grzewczego, który powoli zbliża się do mety, we wrześniu, październiku ubiegłego roku za tonę węgla płaciliśmy nawet 5000 zł. A jak z ceną węgla jest obecnie? Początek kwietnia nie powinien zbytnio mylić, wszak przewiduje się mroźne święta Wielkanocne. W portach ARA węgiel drożeje systematycznie od końca marca. A ile muszą zapłacić Polacy w spółkach i składach opału?

Preferencyjna sprzedaż węgla gminom, z czego te są średnio zadowolone, jak wynika z ankiety Izby Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla (IGSPW), ma oficjalnie zakończyć się 30 kwietnia. Ale nie wszyscy samorządowcy dotrwają do tego terminu. Nie brakuje miast, które węglem zamierzają przestać handlować już teraz, czyli nawet miesiąc wcześniej. Powód? Mieszkańcy już kupili tyle opału, ile potrzebowali.

Pamiętacie, jak kilka miesięcy temu, jeszcze w ubiegłym roku, spółki wydobywcze nagle przestały sprzedawać zwykły węgiel klientom indywidualnym? Bo rząd, w strachu przed brakiem opału zimą, nakazał im sprzedawać czarne złoto wyłącznie gminom, które dalej dystrybuowały ten węgiel mieszkańcom? Teraz ten mechanizm podsumowała Izba Gospodarcza Polskich Sprzedawców Węgla (IGPSW). I okazuje się, że aż tak kolorowo z tą sprzedażą opału gminom, to nie było.

Nie ma szczęścia rząd Zjednoczonej Prawicy do składanych obietnic. Przez lata nie udawało się to z zasadą 10H, której modyfikację przedstawiciele gabinetu premiera Mateusza Morawieckiego zapowiadali kilkukrotnie. W końcu się ta sztuka udała, ale głównie dzięki presji Brukseli. Tak samo jest z systemem kaucyjnym. Ten też miał być wprowadzony co najmniej parę razy, ale znowu kończyło się wyłącznie na słowach. I teraz rząd to samo robi z Narodową Agencją Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE).

Tak się dziwnie utarło, że w ostatnich latach nikt tak nie bronił polskiego górnictwa, jak Zjednoczona Prawica. Chociaż dane o wydobyciu, sprzedaży, a także imporcie węgla z Polski raczej temu przeczą. Ten nadmuchiwany przez ostatnie lata balon w końcu jednak pęknie. Przez zaktualizowaną Politykę Energetyczną Polski do 2040 r. (PEP2040). W tym dokumencie rząd już nie udaje i dekarbonizację planuje mocno przyspieszyć. Choć jeszcze nie ma dobrego pomysłu, w jaki sposób przekazać to górnikom. Żeby przed wyborami nie zablokowali Warszawy na dłużej.

Trudna ta nasza transformacja energetyczna. Zwłaszcza że rząd z jednej strony chce mocniej postawić OZE, ale z drugiej nawet minimalnie nie koryguje górniczego harmonogramu rozpisanego do 2049 r. Musi przez to trzeszczeć w Zjednoczonej Prawicy. Nic dziwnego, że rząd wbrew wcześniejszym zapowiedziom nie zajmie się na najbliższym posiedzeniu aktualizacją Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. (PEP2040).

Nie do końca było wiadomo, czy Komisja Europejska w trakcie swoje skrętu w zielone zdecyduje się włączyć węgiel koksowy do katalogu surowców krytycznych (CRM). Nic więc dziwnego, że od początku tygodnia byliśmy świadkami spadku wartości akcji JSW, największego producenta tego typu opału w UE. Ale najgorsze już za nami i właśnie jesteśmy świadkami wyraźnego odbicia. W JSW mogą odetchnąć z ulgą.

W Niemczech ostro prą do całkowitego zerwania z węglem i gazem, od przyszłego roku wchodzi zakaz dla instalacji, które służą do ich spalania. W Polsce wręcz przeciwnie, władze chcą, związać się z węglem na kolejne długie lata. Cała nadzieja w zwykłych Polakach, którzy nie oglądając się na rząd, na potęgę inwestują w OZE.

W 2022 r. rosło zużycie węgla i emisje CO2. Ale jak się okazuje wcale nie były oznaki rozpędzającego się kryzysu energetycznego. Mieliśmy do czynienia z popandemicznym odbiciem i zwiększeniem zapotrzebowania energetycznego. Think tank Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) wskazuje jeszcze na inne powody takiej sytuacji. 

Trochę współczuję polskim górnikom. Sporo nerwów kosztowało ich wynegocjowanie umowy społecznej, która zakłada likwidację polskich kopalni do 2049 r. Bo po tym, jak karty zaczął rozdawać kryzys energetyczny, Bruksela jeszcze bardziej przyspieszyła zieloną transformację i tak po prawdzie nie wiadomo, co będzie dalej z tymi wcześniejszymi ustaleniami. Tymczasem Chiny pokazują jeszcze raz, że duży może więcej. Państwo Środka nic sobie nie robi z globalnego odwrotu od paliw kopalnych. Właśnie zapadła decyzja o wielkim programie budowy dwóch dużych elektrowni węglowych tygodniowo.

Kłopoty z dostępem do węgla, które mieliśmy na początku sezonu grzewczego, to nie zjawisko incydentalne. I za chwilę możemy mieć powtórkę. Bardzo poważnie podchodzi do tego rząd, który na różne sposoby chce zachęcić Polaków do odchodzenia od węgla, w pierwszej kolejności obniżając znacząco cenę energii. Niemcy idą o krok dalej i szykują zakaz dla instalacji grzewczych na gaz i olej.

Jesteśmy już w drugiej połowie sezonu grzewczego. Opał rzeczywiście jest wyraźnie droższy niż jeszcze rok temu, ale z jego dostępem raczej nie ma kłopotów. Gorzej bywa z jakością tego węgla. Zdarza się, że kupowany na składach ma pełno kamieni i innych odpadów. Przez to można zniszczyć nawet swój piec. Sprawie postanowił przyjrzeć się bliżej Polski Alarm Smogowy (PAS). Wyniki swojego węglowego dochodzenia chcą opublikować późną wiosną.