paliwa kopalne

Chiny od lat perfekcyjnie wykonują energetyczne fikołki. Z jednej strony kpią z galopujących zmian klimatu i dalej inwestują krocie w paliwa kopalne. Z drugiej Państwo Środka może być jednak spokojnie wzorem dla innych państw, jeżeli chodzi o rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE). Pekin właśnie tym znowu zaszokował cały świat i uruchomił największą na świecie elektrownię produkującą energię słoneczną. Tylko że to chińskich grzechów związanych z gazem i węglem nie wymaże.

Lobby wydobywcze ostatnio bardzo lubi uderzać w katastroficzny ton. I kreśli scenariusz, w którym odchodzenie od węgla jest w pierwszej kolejności procesem bardzo drogim, na który stać będzie wyłącznie nielicznych. Szkoda tylko, że najnowszy raport autorstwa amerykańskiego Instytutu Ekonomiki Energii i Analiz Finansowych (IEEFA) wskazuje, że to pic na wodę, fotomontaż.

Chociaż w Polsce - głównie przez bierność polityków - pompy ciepła zaliczyły solidny falstart i ich popularność runęła, to i tak nikt nie dyskutuje z rolą tych urządzeń grzewczych w szeroko pojętej dekarbonizacji. Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła (EHPA) właśnie w ten sposób zaleca pozbycie się paliw kopalnych z sektora żywności i napojów.

Ember dowodzi, że Unia Europejska ma obecnie najczystszy miks energetyczny na świecie. Od ogłoszenia Zielonego Ładu przez Brukselę w styczniu 2020 r. przeszedł nieprawdopodobną metamorfozę. I pewnie myślicie, że węglowa Polska do tego raczej się nie przyczyniła. Mylicie się, my też mamy swój udział w coraz bardziej zielonej energetycznie Europy.

Chociaż wszystko wskazuje na to, że ustalenia zapisanie w porozumieniu paryskim względem wyhamowania globalnego ocieplenia móżmy już wyrzucić do kosza, to wcale nie oznacza, że światowa transformacja energetyczna jest w powijakach. Los paliw kopalnych wydaje się przesądzony. Do słownych deklaracji w końcu dołączyły pieniądze. Zdaniem Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) rozdźwięk finansowy między OZE a gazem, ropą i węglem będzie się w kolejnych latach pogłębiał.

Miesięcznik Forum Energii za maj 2024 r. nie pozostawia żadnych wątpliwości. Rośnie generacja energii odnawialnej z paneli fotowoltaicznych i z wiatraków. W efekcie OZE znalazły się na rekordowym, nigdy wcześniej niespotykanym poziomie. A co z paliwami kopalnymi? Zero niespodzianki: miesiąc za miesiącem idą coraz bardziej w odstawkę.

Nawet w trakcie ostatniego Szczytu Klimatycznego, organizowanego przez Zjednoczone Emiraty Arabskie, międzynarodowe gremium przyznało, że paliwa kopalne to zło i trzeba ograniczyć ich zużywanie. W Polsce już zdążyliśmy przywyknąć do wieszania psów na węglu, sami zresztą robimy tak coraz częściej. Ale z gazem ziemnym jest już inaczej. Wyróżnikiem są dotacje rządowe, które wpychają Polaków w finansowe kleszcze.

Komisja Europejska już raz przełożyła publikację specjalnego planu dotyczącego rozwoju rynku pomp ciepła w Europie na okres po wyborach do Parlamentu Europejskiego, które zaplanowano na początek czerwca. I wcale nie jest pewne, że dotrzyma słowa. Dlatego 15 państw postanowiło w tej sprawie zaapelować do Brukseli przy okazji, nalegając na szybszą dekarbonizację systemów ogrzewania i chłodzenia. Nasz kraj najwyraźniej nie ma tym problemu, bo się pod tym apelem nie podpisał.

Jeszcze kilka lat temu magazyny energii, baterie i instalacje fotowoltaiczne, to był luksus rodem willi z boazerią w czasach głębokiego PRL. Nadawało szyku, a z daleka pachniało też grubym groszem, nieosiągalnym dla większości rodaków. Ale w dobie globalnej transformacji energetycznej ten cenowy dystans malał z roku na rok. I w końcu dotarliśmy do przełomu. Jak wynika z najnowszego raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA), OZE już stają się konkurencyjne cenowo dla paliw kopalnych.

Zdaniem Europejskiego Okrągłego Stołu dla Przemysłu, wpływowej brukselskiej grupy lobbystycznej, Stary Kontynent potrzebuje nawet 800 mld euro, żeby wypełnić cele klimatyczne do 2030 r. To, że podążając w kierunku neutralności klimatycznej trzeba jeszcze naprawdę sporo zrobić, potwierdza też analiza sieci elektroenergetycznych na całym świecie. Wśród tych najczystszych, najlepiej dostosowanych do OZE, te z Europy wcale nie są w przewadze.

Polska jeszcze nie ustanowiła oficjalnej daty odejścia od węgla, ale widać jak na dłoni, że w sumie paliwa kopalne mają w naszym miksie energetycznym z miesiąca na miesiąc coraz mniej do powodzenia. Równolegle rosną moce elektrowni słonecznych i wiatrowych, które biją kolejne rekordy. Forum Energii przekonuje: polskie OZE jeszcze nigdy nie były tak silne.

Ember pokazał światu piąty, coroczny przegląd Global Electricity Review. Analitycy nie mają cienia wątpliwości: trwały spadek wykorzystania paliw kopalnych w sektorze elektroenergetycznym na poziomie globalnym jest obecnie nieunikniony. Ich zdaniem 2023 r. był najprawdopodobniej rokiem zwrotnym, w którym wyznaczono szczyt emisji. Od teraz OZE jeszcze bardziej mają wypychać zwłaszcza gaz i węgiel na boczny tor.

Najbogatsze gospodarki świata zgodziły się na wycofanie się z wykorzystywania węgla do produkcji energii elektrycznej za ponad dekadę - w 2035 r. Zbiegło się to w czasie z wyraźnym nurkowaniem ceny węgla w portach ARA. Ale przyczyn takiego stanu rzeczy lepiej szukać w danych o imporcie węgla energetycznego do Europy Północno-Zachodniej.

O tym, jak bardzo w ostatnim czasie zmiany klimatu przyspieszyły, najlepiej świadczą apele ekspertów, którzy stawiają sprawę jasno: albo na serio weźmiemy się do roboty, albo za chwilę porozumienie paryskie możemy wyrzucić do kosza. Teraz najnowsze badania opisane w Nature dowodzą, że źle dzieje się nie tylko na lądzie, ale również w morzach i oceanach. Wymuszona ciepłem migracja niektórych gatunków może mieć nieprzewidywalne konsekwencje.

Najsłynniejsze miasto świata ma swoje ambicje klimatyczne. Nowy Jork chce do 2050 r. ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 80 proc. w porównaniu z poziomami osiąganymi w 2019 r. Nie jest tajemnicą, że największym źródłem tych zanieczyszczeń są nieruchomości. Zadanie to będzie więc wyjątkowo trudne do realizacji, ale nie niemożliwe, co pokazuje oddany właśnie do użytku 44-piętrowy wieżowiec mieszkalny w kompleksie Alloy Block w centrum Brooklynu.

Analizując co miesięczne wyniki polskiego górnictwa od pewnego czasu można mieć nieodparte wrażenie, że Polska systematycznie realizuje strategię odchodzenia od węgla i w ogóle od paliw kopalnych. A moce OZE puchną w takim tempie, że trzeba je już regularnie ścinać. Tylko szkoda, że to bzdura na resorach. Bo może i produkcja czarnego złota rzeczywiście szura po dnie, ale za to gaz ziemny coraz bardziej rozpycha się w naszym miksie energetycznym łokciami.

Po ostatnim Szczycie Klimatycznym COP28 organizowanym przez trzeciego producenta ropy naftowej, czyli Zjednoczone Emiraty Arabskie, nawet najwięksi sceptycy mogli poczuć wiatr w żagle. Międzynarodowa społeczność uznała, że trzeba odejść od paliw kopalnych, nie wskazując żadnej ścieżki ani perspektywy czasowej. Najnowsze ustalenia nie pozostawiają złudzeń: najbogatsze kraje wcale nie odwróciły się do paliw kopalnych, wręcz przeciwnie.

Europejski Zielony Ład atakowany jest między innymi dlatego że zawiera rozwiązania, których reszta świata nie podejmuje, chociaż wszyscy oddychamy tym samym powietrzem. I teraz potwierdza to najnowszy raport Global Energy Monitor. Owszem ambitnym celom klimatycznym Brukseli można przyklasnąć, ale nie przyniosą one żadnego oddechu globalnemu klimatowi, jeżeli nie będą obowiązywać na całym świecie, a nie tylko na terenie jednego z najmniejszych kontynentów. Dlatego powinniśmy redukować moce węglowe, a nie je zwiększać, jak miało to miejsce w zeszłym roku.

Bruksela wydaja się klimatycznym prymusem, który z jednej strony skrzętnie spycha paliwa kopalne na boczny tor, a z drugiej zdecydowanie stawia na rozwój odnawialnych źródeł emisji. I może rzeczywiście jest tak w przypadku węgla. Gorzej jeżeli chodzi o gaz ziemny. Najnowsza analiza Beyond Fossil Fuels wskazuje, że Komisja Europejska w tym względzie na razie robi tylko dobrą minę do złej gry, a i tak wszyscy widzą, jak potyka się o własne nogi.

Cały czas nie mogę przestać się śmiać po ostatnim Szczycie Klimatycznym ONZ COP28. Pod koniec 2023 r. ustalono w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, że faktycznie trzeba zacząć odchodzić od paliw kopalnych, przy czym nie zatwierdzono przy tej okazji żadnego harmonogramu. To tak jakby po katastrofie Titanica przyznać, że góry lodowe są rzeczywiście niebezpieczne i nic z tym dalej nie zrobić. Teraz też dławi mnie ze śmiechu, chociaż to śmiech przez łzy, po tym jak okazuje się, że instalacji naftowo-gazowych na świecie cały czas przybywa.