paliwa kopalne

Najbogatsze gospodarki świata zgodziły się na wycofanie się z wykorzystywania węgla do produkcji energii elektrycznej za ponad dekadę - w 2035 r. Zbiegło się to w czasie z wyraźnym nurkowaniem ceny węgla w portach ARA. Ale przyczyn takiego stanu rzeczy lepiej szukać w danych o imporcie węgla energetycznego do Europy Północno-Zachodniej.

O tym, jak bardzo w ostatnim czasie zmiany klimatu przyspieszyły, najlepiej świadczą apele ekspertów, którzy stawiają sprawę jasno: albo na serio weźmiemy się do roboty, albo za chwilę porozumienie paryskie możemy wyrzucić do kosza. Teraz najnowsze badania opisane w Nature dowodzą, że źle dzieje się nie tylko na lądzie, ale również w morzach i oceanach. Wymuszona ciepłem migracja niektórych gatunków może mieć nieprzewidywalne konsekwencje.

Najsłynniejsze miasto świata ma swoje ambicje klimatyczne. Nowy Jork chce do 2050 r. ograniczyć emisje gazów cieplarnianych o 80 proc. w porównaniu z poziomami osiąganymi w 2019 r. Nie jest tajemnicą, że największym źródłem tych zanieczyszczeń są nieruchomości. Zadanie to będzie więc wyjątkowo trudne do realizacji, ale nie niemożliwe, co pokazuje oddany właśnie do użytku 44-piętrowy wieżowiec mieszkalny w kompleksie Alloy Block w centrum Brooklynu.

Analizując co miesięczne wyniki polskiego górnictwa od pewnego czasu można mieć nieodparte wrażenie, że Polska systematycznie realizuje strategię odchodzenia od węgla i w ogóle od paliw kopalnych. A moce OZE puchną w takim tempie, że trzeba je już regularnie ścinać. Tylko szkoda, że to bzdura na resorach. Bo może i produkcja czarnego złota rzeczywiście szura po dnie, ale za to gaz ziemny coraz bardziej rozpycha się w naszym miksie energetycznym łokciami.

Po ostatnim Szczycie Klimatycznym COP28 organizowanym przez trzeciego producenta ropy naftowej, czyli Zjednoczone Emiraty Arabskie, nawet najwięksi sceptycy mogli poczuć wiatr w żagle. Międzynarodowa społeczność uznała, że trzeba odejść od paliw kopalnych, nie wskazując żadnej ścieżki ani perspektywy czasowej. Najnowsze ustalenia nie pozostawiają złudzeń: najbogatsze kraje wcale nie odwróciły się do paliw kopalnych, wręcz przeciwnie.

Europejski Zielony Ład atakowany jest między innymi dlatego że zawiera rozwiązania, których reszta świata nie podejmuje, chociaż wszyscy oddychamy tym samym powietrzem. I teraz potwierdza to najnowszy raport Global Energy Monitor. Owszem ambitnym celom klimatycznym Brukseli można przyklasnąć, ale nie przyniosą one żadnego oddechu globalnemu klimatowi, jeżeli nie będą obowiązywać na całym świecie, a nie tylko na terenie jednego z najmniejszych kontynentów. Dlatego powinniśmy redukować moce węglowe, a nie je zwiększać, jak miało to miejsce w zeszłym roku.

Bruksela wydaja się klimatycznym prymusem, który z jednej strony skrzętnie spycha paliwa kopalne na boczny tor, a z drugiej zdecydowanie stawia na rozwój odnawialnych źródeł emisji. I może rzeczywiście jest tak w przypadku węgla. Gorzej jeżeli chodzi o gaz ziemny. Najnowsza analiza Beyond Fossil Fuels wskazuje, że Komisja Europejska w tym względzie na razie robi tylko dobrą minę do złej gry, a i tak wszyscy widzą, jak potyka się o własne nogi.

Cały czas nie mogę przestać się śmiać po ostatnim Szczycie Klimatycznym ONZ COP28. Pod koniec 2023 r. ustalono w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, że faktycznie trzeba zacząć odchodzić od paliw kopalnych, przy czym nie zatwierdzono przy tej okazji żadnego harmonogramu. To tak jakby po katastrofie Titanica przyznać, że góry lodowe są rzeczywiście niebezpieczne i nic z tym dalej nie zrobić. Teraz też dławi mnie ze śmiechu, chociaż to śmiech przez łzy, po tym jak okazuje się, że instalacji naftowo-gazowych na świecie cały czas przybywa.

Przeciwko Zielonemu Ładowi, który w połowie obecnego stulecia ma nas doprowadzić do neutralności klimatycznej, protestują rolnicy, myśliwi, górnicy i inne frakcje zawodowe. Nie brakuje przy tej okazji też sporu politycznego, który dodatkowo wszystko mąci.

Protesty rolników, do których uwikłana politycznie „Solidarność” stara się angażować też inne grupy zawodowe, sugerują, że największą bolączką węglowej Polski skazanej nie ze swojej woli na transformację energetyczną jest Europejski Zielony Ład. Tymczasem Parlament Europejski właśnie klepnął przepisy, które zdecydowanie w większym stopniu mogą skazać nas na spore wydatki w ciągu kilku najbliższych lat niż cała unijna ścieżka prowadząca do neutralności klimatycznej. Chodzi o dyrektywę w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) i piece na paliwa kopalne.

Najbardziej zagorzali przeciwnicy stref czystego transportu mają na koncie zwycięską bitwę, po tym jak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił przepisy ze względu na błędy formalne. Ale w Warszawie taka sztuczka się nie udała, chociaż być może będzie jeszcze okazja, żeby to zmienić. Ale przeciwnicy SCT nie wzięli pod uwagę, że gdy do akcji wkroczy rząd, to ich protesty nic nie dadzą. A właśnie wkroczył.

Zamiast w trakcie kolejnych Szczytów Klimatycznych ONZ dopilnować poważnej debaty o zmianach klimatu i wywołujących je paliwach kopalnych, wolimy szukać dziury w całym i stawiać na kontrowersyjne technologie, których zastosowanie może przynieść więcej złego niż dobrego. Tak jak w przypadku pomysłu, żeby dać szansę wreszcie geoinżynierii słonecznej i zacząć naszą gwiazdę nieco przyciemniać, co dałoby oddech ziemskiemu środowisku.

Chociaż Bruksela się dwoi i troi, żeby jej polityka klimatyczna była jak najbardziej przejrzysta, to trasa prowadząca do neutralności klimatycznej w 2050 r. prowadzi ostrymi zakosami. Dobrym tego przykładem są paliwa kopalne, które Komisja Europejska chce jak najszybciej wyrzucić na boczny tor. Ale w tym samym czasie, w świetle jupiterów, siedem państw kombinuje, jak najlepiej zorganizować między nimi korytarz przesyłu gazu.

Najnowsze opracowanie think-tanku Ember „European Electricity Review 2024” nie pozostawiają żadnych złudzeń. Czas paliw kopalnych mija bezpowrotnie. Lukę po nich z coraz większą ochotą wypełniają OZE. Tym samym UE coraz bliżej do przejścia na system energetyczny, w którym podstawą jest energia wiatrowa i słoneczna.

Jest wstępne porozumienie Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie ustawy o przemyśle zerowym netto (NZIA - Net Zero Industry Act). Celem tych regulacji jest stworzenie solidnych podstaw i zachęt dla europejskiej reindustrializacji, w zakresie produkcji czystych technologii. Te przepisy torują również drogę do ram regulacyjnych dotyczących wychwytywania i składowania CO2. Ale na ustawie suchej nitki nie zostawiają ekolodzy z WWF, według krytych Bruksela strzela sobie w ten sposób w stopę.

Już podczas ostatniego Szczytu Klimatycznego COP28 organizowanego przez Zjednoczone Emiraty Arabskie, trzeciego producenta ropy naftowej na świecie, przedstawiciele innych krajów z Bliskiego Wschodu wykazali się traktowaniem galopujących zmian klimatu w szczególny sposób. To coś na zasadzie zjeść ciastko i mieć ciastko. Teraz okazuje się, że nie było w tym żadnego przypadku. Arabia Saudyjska właśnie potwierdza, że też chce w kolejnych latach podążać tą absurdalną drogą.

Po publikacji "Dziennika Gazety Prawnej" dotyczącej nowych restrykcji ograniczających emisje w sektorze budowlanym w Polsce rozpętała się burza. Bo wychodzi na to, że Bruksela chce przyspieszyć z zieloną transformacją energetyczną, co wymusi na wielu z nas remonty swoich domów. Ale to jeszcze nic. Prawdziwe schody dopiero zaczną się dla naszego kraju - cały czas produkującego energię głównie z węgla - wtedy, kiedy klepnięty będzie nowy cel klimatyczny do 2040 r. A jest ku temu coraz bliżej.

26 stycznia ustanowiono - przez Zgromadzenie Ogólne ONZ - Międzynarodowym Dniem Czystej Energii. Zeszłoroczną inicjatywę podjęto w celu akcentowania znaczenia czystej energii, promowaniu jej rozwoju i wykorzystania. Z tej okazji życzenia składa Antonio Guterresa, sekretarz generalny ONZ, który cały czas wierzy w rychły koniec paliw kopalnych. Ale jak przekonuje Międzynarodowa Agencja Energii (IEA), to wcale nie jest aż tak łatwe zadanie.

Z niecierpliwością czekamy na nową strategię energetyczną Ministerstwa Aktywów Państwowych, które zamierza wszystko jeszcze raz dokładnie policzyć. I sprawdzić, kto doprowadził do bałaganu, przez który nasze spółki węglowe potrzebują 7 mld zł na przetrwanie. Po tych rachunkach może się okazać, że polską transformację energetyczną czeka poważne przyspieszenie. Bo ile można udawać, że OZE nie produkują wcale coraz więcej z roku na rok energii, a paliwa kopalne za to idą wyraźnie w odstawkę? W takim energetycznym rozkroku nie mamy szans dotrwać do 2049 r.

Jak zwykle po zakończeniu kolejnego Szczytu Klimatycznego ONZ trwa dyskusja nad tym, czy zakończył się sukcesem, czy może odwrotnie - sromotną porażką. Osobiście skłaniam się zdecydowanie ku tej drugiej tezie. Chociaż okazuje się, że COP28 - w porównaniu z wcześniejszymi odsłonami - w jednym się bardzo wyróżnia. Chodzi o liczbę desygnowanych na te obrady delegatów. Jeszcze nigdy wcześniej nie było ich tak dużo. Ciekawostką jest też to, że największe reprezentacje miały te kraje, które do galopujących zmian klimatu dokładają najwięcej.