kopalnie

Rząd cały czas milczy jak zaklęty na temat przyszłości umowy społecznej z górnikami, która w pierwotnej wersji zakłada produkcję węgla do 2049 r. Terminy w harmonogramie zamykania poszczególnych kopalń już teraz są naruszane. Znamienne referendum organizowane jest 22 i 23 października w Ruchu Bielszowice (KWK Ruda), w którym związkowcy pytają załogę o dalszy los swojego zakładu pracy.

Wśród górników coraz gorsze nastroje. Po informacjach o możliwym szybszym zamknięciu kopalni Bobrek-Piekary, a także Ruchu Rydułtowy w KWK ROW, teraz huczy o zmianach strukturalno-organizacyjnych w PGG, które miałby polegać na połączeniu dwóch kopalni Mysłowice-Wesoła i Staszic -Wujek. Wiązać miałoby się to także z redukcją zatrudnienia. Fot. Willi Heidelbach z Pixabay.

Gotowy jest projekt nowego Krajowego planu na rzecz energii i klimatu do 2030 r. (KPEiK) z różnymi scenariuszami, na aktualizację czeka także Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040). Ale trzeba z tymi nowelizacjami uważać, dla górników liczy się wyłącznie umowa społeczna sprzed trzech lat. I zapowiadają jej obronę do upadłego, chociaż niektórzy jej sygnatariusze mówią o koniecznych zmianach.

To wcale nie jest nowy temat. O ewentualnym przejęciu przez JSW dwóch kopalni należących do PGG związkowcy z „Sierpnia 80” mówili już ponad trzy lata temu. Dzisiaj znowu padają te same argumenty o zwiększeniu potencjału produkcji węgla koksowego. Ale czy JSW w ogóle jest zainteresowana taką transakcją? Wydawać by się mogło, że spółka, która pierwsze półrocze zamknęła stratą ponad 6 mld zł, ma teraz inne priorytety.

Za chwilę powinna się rozstrzygnąć kwestia umowy społecznej. Dokument podpisany w maju 2021 r. przez rząd i górników to dla związkowców ze Śląska świętość. I trudno się dziwić, gwarantuje produkcję węgla i miejsca pracy w górnictwie jeszcze przez 25 lat. Ale dla rządu Donalda Tuska to zbyt długo. Tylko jeszcze nie wiadomo, kto i jak ma to górnikom powiedzieć.

Polskie kopalnie stają się coraz bardziej niebezpieczne? Pamiętacie, jak w marcu na terenie KWK Bobrek-Piekary doszło do tragicznego wypadku? Potem Wyższy Urząd Górniczy zakazał tam dalszej produkcji węgla i Węglokoks Kraj musi tę kopalnię zamknąć. Za chwilę ten sam los może spotkać ruch Rydułtowy w KWK ROW, należący do Polskiej Grupy Górniczej. Decyzja w tej sprawie ma zapaść do końca roku.

W ostatnim czasie naszą wyobraźnię do czerwoności rozgrzewają informację o nowych złożach w Polsce, dzięki którym kraj nad Wisłą miałby szansę stać się Kuwejtem Europy. Najpierw miały nam takie bogactwo zagwarantować nasze złoża srebra, potem litu, w końcu uranu. Ale wychodzi na to, że mając takie aspiracje powinniśmy w pierwszej kolejności celować w miedź.

Normy jakości paliw stałych, w tym węgla, przesuwaliśmy w czasie głównie przez kryzys energetyczny i w obawie przed tym, żeby nowe regulacje nie zablokowały dostępu Polakom do niektórych rodzajów opału. Teraz jednak Ministerstwo Klimatu i Środowiska zdecydowało się na przyspieszone ich wprowadzenie. Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa twierdzi, że przez nowe prawo trzeba będzie zamknąć wcześniej kopalnie, a górników zwolnić.

Emisja metanu z niemieckiego przemysłu odkrywkowego wydobycia węgla brunatnego jest blisko dwieście razy większa, niż pokazują oficjalne dane. Do takiego szokującego wniosku doszła organizacja pozarządowa Deutsche Umwelthilfe (DUH) z udziałem ekspertów think-tanku Ember. Eksperci przeanalizowali dane dotyczące skali wydobycia węgla, głębokości kopalń oraz zawartości próbek polskiego węgla brunatnego i wyszło im, że emisja metanu w Niemczech może być 184 razy wyższa, niż się raportuje.

Polskie elektrownie wciąż niechętnie kupują węgiel z polskich kopalni. Związki winą za to obarczają głownie poprzedni rząd, który w trosce o bezpieczeństwo energetyczne kraju miał niepotrzebnie decydować się na rozpasły import. Elektrownie mówią o rachunku ekonomicznym i przekonują, że wolą tańszy opał. Ten spór właśnie wszedł w niebezpieczniejszą fazę.

Przeczytałem wywiad Solidarności Górniczej z Waldemarem Sopatą, przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Zakładzie Górniczym „Sobieski”, należącym do Południowego Koncernu Węglowego (dawniej Tauron Wydobycie) i już wiem wszystko. Że zamykanie kopalń i utrudnienia w energetyce węglowej działają na szkodę państwa. I że na Zachodzie zużycie energii rośnie i nikt nam prądu stamtąd nie będzie sprzedawał, jak już wyślemy węgiel na boczny tor. Potem mało pamiętam, bo rozbolała mnie bardzo głowa.

Lubimy się z Niemców śmiać, bo wygasili elektrownie jądrowe i bardzo chcieli odejść też od węgla, chociaż ostatnio minister finansów Christian Lindner stwierdził, że rozwód z czarnym złotem do 2030 r. będzie po prostu niemożliwy. Ale tym razem nasi zachodni sąsiedzi realizują pomysł, który może okazać się już niedługo strzałem w dziesiątkę w Polsce. Chodzi o wykorzystanie starej, już nieczynnej kopalni węgla do produkcji zielonej energii.

Zwiększenie zobowiązań do redukcji emisji gazów cieplarnianych ma być jednym z głównych tematów trwającego Szczytu Klimatycznego ONZ COP28, którego gospodarzem są Zjednoczone Emiraty Arabskie. Tymczasem think tank Ember w swoim najnowszym opracowaniu dowodzi, że w przypadku metanu deklarowane przez poszczególne kraje emisje mogą być nawet dwa razy mniejsze od tych rzeczywistych.

Jak tylko usłyszałem, że w Siemianowicach Śląskich powstała głęboka na 40 metrów dziura, tuż przy pięciokondygnacyjnym budynku mieszkalnym, szybko pobiegłem do sklepu, żeby wybrać jak największą paczkę chipsów. Wystartował kolejny sezon jednego z moich najbardziej ulubionych seriali: czyli wielkie zdziwienie, że węglowy Śląsk jest geologicznie podziurawiony jak durszlak. Potem podszedłem do okna w moim domu, żeby wypatrywać długiej kolejki deweloperów, którzy zanim zaczną stawiać swoje budynki na każdym zielonym metrze, wydają sporą kasę na badania gruntu i tego, co pod nim. Do teraz za nimi wyglądam.

Jak nowy rząd potraktuje podpisaną już z górnikami umowę społeczną? Dla niektórych ten dokument od początku tak pasuje do rzeczywistości i polityki klimatycznej UE, jak pięść do nosa. Ale Bogusław Hutek, szef górniczej „Solidarności”, przekonuje, że wszystkie zapisy powinny pozostać bez żadnych zmian. No chyba że te dotyczące okresu funkcjonowania poszczególnych kopalń. Zdaniem Hutka w niektórych przypadkach powinny być wydłużone.

Nie milkną echa reportażu TVN24, w którym dziennikarzom udało się dotrzeć do nagrań pracowników kopalni Piast-Ziemowit w Bieruniu (woj. śląskie). Ukazują one zwały śmieci pod ziemią na terenie opuszczonego wyrobiska górniczego. Dyrekcja kopalni nie kryje zdziwienia. Z kolei Polska Grupa Górnicza (PGG) twierdzi, że odpady te powstały w wyniku działania zakładu górniczego. I zapewnia, że nie są ani niebezpieczne, ani toksyczne. Kontrolę zapowiedział już Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach.

W tym roku wydobycie węgla w polskich kopalniach raptem dwa razy przekroczyło 4 mln t miesięcznie. W latach 2014-2018 takiego miesiąca nie było ani jednego. Tomasz Rogala, prezes Polskiej Grypy Górniczej (PGG), twierdzi, że spółka będzie borykać się z mniejszym wydobyciem nie tylko w tym, ale i w przyszłym roku. W niebywałym tempie wykrusza się lista kupujących.

Nieprzypadkowo w siemianowickim Parku Tradycji, który powstał na terenie dawnej kopalni Michał, Polska Zielona Sieć zorganizowała śniadanie prasowe i debatę na temat przyszłości terenów progórniczych i transformacji energetycznej. Ale przełomu żadnego się nie doczekaliśmy. Samorządowcy bardzo chcą zagospodarowywać poprzemysłowe obszary, ale potrzebują do tego pieniędzy. Mowa jest nawet o stworzeniu w tym celu specjalnego programu NFOŚiGW. Rząd wskazuje za to na Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST).

Premier Mateusz Morawiecki już rok temu zapowiedział zwiększenie wydobycie rodzimego węgla, ale od tego czasu jest dokładnie odwrotnie. Elektrownie z polskich kopalń nie odbierają opału, bo muszą skonsumować ten sprowadzany z zagranicy. Ale to ma się niebawem zmienić. Polska Grupa Górnicza (PGG) przy okazji rocznego sprawozdania chwali się, że opracowała specjalny plan, dzięki któremu węgla made in Poland ma być do 2025 r. znacznie więcej niż teraz.

Chociaż zgodnie z obowiązującym planem Ministerstwa Aktywów Państwowych polskie kopalnie mają jeszcze fedrować przez ponad ćwierć wieku, to i tak nie do końca wiadomo, co dalej z nimi robić. Koszty likwidowania i zamykania zakładów górniczych mogą okazać się ogromne. Nic więc dziwnego, że kolejny raz dyskutowano o tym, żeby te nieczynne kiedyś koniec końców kopalnie przekształcać w magazyny energii.