górnictwo

Zaczęło się obiecująco: Ministerstwo Aktywów Państwowych pod sterami Borysa Budki zapowiedziało audyt w spółkach wydobywczych, żeby w ten sposób wyjaśnić, skąd wzięła się dziura finansowa na aż 7 mld zł. Ale w kolejnych tygodniach nadzieja na nowe otwarcie w polskim górnictwie powoli umierała. Usłyszeliśmy m.in. o konieczności rychłego podpisania umowy społecznej, co ma też uporządkować kwestie kolejnej pomocy publicznej dla branży, oraz o tym, że kopalnie będą fedrowały tak długo, jak tylko węgla wystarczy. Związkowców już bardzo cieszy narracja nowego Ministerstwa Przemysłu.

Rozstrzyga się los ustawy o subwencji dla górnictwa, która zakłada przeznaczenie dla Polskiej Grupy Górniczej (PGG) pilnie 5 mld zł, bez których — jak twierdzą władze spółki — utraci płynność finansową. Tymczasem Łukasz Horbacz, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Sprzedawców Węgla (PIGSW), uważa, że PGG swoimi praktykami zdemolowała polski rynek węgla i swoje racje przedstawił przedstawicielom rządu oraz senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności. Planowana pomoc publiczna dla branży nijak też ma się do zatrudnienia w branży, które od pewnego czasu tylko rośnie.

Krajowy Sekretariat Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność” pisze do premiera Donalda Tuska i do minister przemysłu oraz szefa resortu aktywów państwowych. Wskazuje, że trzy spółki węglowe, czyli Polska Grupa Górnicza (PGG), Tauron Wydobycie i Węglokoks Kraj mają kłopoty finansowa przez decyzję gabinetu Mateusza Morawieckiego. I teraz te problemy górnictwa zaczynają też dotyczyć hutnictwa. Tymczasem wychodzi na to, że z węgla i gazu energii w Polsce jest coraz mniej, bo wyraźnie w siłę rosną OZE.

Są pierwsze zapowiedzi ze strony Borysa Budki, nowego szefa Ministerstwa Aktywów Państwowych (MAP). W pierwszej kolejności chce rozmawiać w sprawie pieniędzy dla trzech spółek węglowych, bez których te mają przetrwać jeszcze raptem parę miesięcy. Do wyjaśnienia jest również kwestia powołania do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Być może będzie zupełnie inny pomysł na schowanie aktywów węglowych. Wszystko ma być jasne po audycie.

Energetyka wiatrowa znów dzieli Polskę na dwa obozy. Jeden twierdzi, że z wiatraków nie ma żadnego pożytku, tylko same szkody. I przekonuje, że turbiny to zawodowy morderca ptaków. Drugi obóz zwraca uwagę, że zielona energia zawsze obniża rachunki. A co z ochroną latających zwierząt? Okazuje się, że wcale nie trzeba wyważać otwartych drzwi. Są specjalne systemy, które jednak działają wtedy, jak się ich używa. Mimo to we Francji sąd nakazał rozbiórkę siedmiu turbin wiatrowych. Czy w Polsce czeka nas to samo?

Fundacja Instrat postanowiła wziąć na celownik przemysł energetyczny i węglowy i to ile zużywa rocznie wody. I tak powstał raport „Mętne wody. Monitoring sytuacji i danych o zużyciu wody przez przemysł węglowy”. Okazuje się, że bezsprzeczny prym w tym względzie mają elektrownie węglowe. Eksperci rekomendują działania w kierunku faktycznej ochrony ekosystemów wodnych.

Polskie górnictwo jest w fatalnej sytuacji. Produkcja węgla szoruje po dnie. A przy okazji na branżę wydobywczą coraz bardziej krzywym okiem patrzą ubezpieczyciele. W Sejmie procedowana jest już nowelizacja ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, ale jej los nie jest wcale przesądzony. A górnicy? Z Polskiej Grupy Górniczej (PGG) wnioskują o wzrost wskaźnika wynagrodzeń na 2024 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda postanowieniem z dnia 6 grudnia 2023 r. powołał Artura Sobonia na członka Zarządu Narodowego Banku Polskiego - poinformowała kancelaria prezydenta. Artur Soboń pełnił funkcję wiceministra finansów w poprzednim rządzie premiera Mateusza Morawieckiego, m.in. odpowiadał za umowę społeczną z górnikami. 

Pod koniec listopada 2021 r. Tomasz Rogala, prezes Polskiej Grupy Górniczej (PGG), przekonywał, że spółka nie zbankrutuje, a jej płynność finansowa jest zapewniona. Ale kryzys energetyczny wszystko zmienił. Jeśli do marca 2024 r. PGG nie dostanie z budżetu państwa 5,5 mld zł, to upadnie. Wcześniej trzeba wydać grube kilkaset milionów złotych na nagrody barbórkowe oraz nagrody roczne, czyli tzw. czternaste pensje.

Nie tylko Polska Grupa Górnicza boryka się z nie lada kłopotami finansowymi. Całe górnictwo jest na ostrym zakręcie. Dotyczy to też innej spółki węglowej - Tauron Wydobycie S.A. Waldemar Sopata, wiceprzewodniczący Zakładowej Organizacji Koordynacyjnej (ZOK) NSZZ „Solidarność”, dokładnie wyjaśnia przyczyny tej sytuacji. I znowu wychodzi na to, że gdyby elektrownie odbierały zakontraktowany węgiel, to górnicy nikogo nie musieliby prosić o pomoc.

Agencja Rozwoju Przemysłu Oddział Katowice opublikowała „Wyniki techniczno-ekonomicznych działalności oraz inwestycje w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w okresie styczeń-wrzesień 2023 r.” Sytuacja finansowa pozostawia bardzo wiele do życzenia. Zdaniem związkowców główną przyczyną są zmniejszone zamówienia ze strony energetyki.

Stało się: rząd, zamiast stawiać na odważną transformację energetyczną i szybki rozwód z paliwami kopalnymi, kolejny raz, dokładnie tak jak poprzednicy, zamierza pomóc finansowo będącej w coraz gorszej kondycji finansowej Polskiej Grupie Górniczej (PGG). Posłowie mają zgodzić się na zawieszenie spłat z tytułu zaległości wobec ZUS i Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) oraz z zaliczek na poczet podatku CIT. I jeszcze potężny zastrzyk gotówki: 7 mld zł z obligacji Skarbu Państwa.

Ważniejsze od tego, czy w Katowicach rzeczywiście będzie miało siedzibę nowe Ministerstwo Przemysłu, wydaje się jak najszybsze opracowanie strategii i harmonogramu dla polskiego górnictwa. Dane są jednoznaczne. Może w październiku szarpnęło mocniej produkcją węgla ale za to patrząc rok do roku trudno mieć jakąś nadzieję. Oliwy do ognia dodają spółki wydobywcze, które już nie ukrywają, że czas zarabiania na węglu powoli się kończy.

Polskie górnictwo zatacza właśnie koło i niestety powtarza się historia sprzed prawie 10 lat. W 2014 r. ówczesna Kompania Węglowa była na skraju bankructwa. Wtedy rząd Ewy Kopacz odroczył spłatę spółki należności do skarbówki i do ZUS. Potem była zmiana władzy i nowy rząd ukrócił wszystkie problemy Kompanii, powołując do życia Polską Grupę Górniczą (PGG). Teraz w przededniu powołania do życia nowego rządu pod wodzą Donalda Tuska jesteśmy w bardzo podobnej sytuacji. Trzy spółki wydobywcze potrzebują w sumie 7 mld zł.

W 2022 r. pobiliśmy importowy rekord i w sumie z zagranicy sprowadziliśmy 20,2 mln ton węgla. Tylko od stycznia do lipca br. zaimportowaliśmy już 12,5 mln ton. Dawniej takie liczby wprawiały w osłupienie górników, którzy natychmiast straszyli blokadą granic i manifami w Warszawie. Teraz o żadnym górniczym proteście nie usłyszycie. O tym, czy import węgla rzeczywiście jest kulą u nogi polskiego górnictwa rozmawiam z Sławomirem Wołyńcem, szefem V-PROJECT S.A., spółki będącej jednym z dostawców wysokojakościowego węgla kamiennego dla polskiej energetyki zawodowej – dla elektrowni, elektrociepłowni i ciepłowni.

Miała być notyfikacja umowy społecznej przez Komisję Europejską i skupywanie przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) aktywów węglowych od spółek wydobywczych. Do tego szef rządu obiecywał zwiększenie krajowego wydobycia. Zamiast tego mamy Polską Grupę Górniczą (PGG) na granicy utraty płynności finansowej, rekordowe zapasy przy kopalniach i pretensje związkowców do ministra aktywów państwowych Jacka Sasina w sprawie zerwania zapisów umowy społecznej.

Mam energetyczny mętlik w głowie. Bo z jednej strony słyszę, że słońce i wiatr dają nam coraz więcej energii, a węgiel z kolei idzie na boczny tor. I górnicze statystyki od miesięcy tylko to potwierdzają. Ale z drugiej Polska Grupa Górnicza (PGG) informuje o otwieraniu nowych klas górniczych, które cieszą się ciągle sporym powodzeniem. Teraz z kolei Spółka Usług Górniczych prowadzi rekrutację do pracy na terenie zakładów górniczych Tauronu Wydobycie. A co z założoną w umowie społeczną likwidacją kopalni? Usłyszałem, że to strachy na lachy.

Nieprzypadkowo w siemianowickim Parku Tradycji, który powstał na terenie dawnej kopalni Michał, Polska Zielona Sieć zorganizowała śniadanie prasowe i debatę na temat przyszłości terenów progórniczych i transformacji energetycznej. Ale przełomu żadnego się nie doczekaliśmy. Samorządowcy bardzo chcą zagospodarowywać poprzemysłowe obszary, ale potrzebują do tego pieniędzy. Mowa jest nawet o stworzeniu w tym celu specjalnego programu NFOŚiGW. Rząd wskazuje za to na Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST).

Kilka lat temu rząd Mateusza Morawieckiego przekonywał, że całą transformację energetyczną kraju ma już zaplanowaną. I że przy tej okazji będziemy podążać własnym tempem i kierunkiem, bez dyktatu Brukseli. Polscy górnicy mieli dzięki temu fedrować jeszcze przez ponad ćwierć wieku, a spółki wydobywcze miały odważniej celować w OZE po tym, jak przeniosą swoje aktywa węglowe do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Na razie jednak nic z tego się nie udało, a przedstawiciele Ministerstwa Aktywów Państwowych udają, że nie wiedzą, o co chodzi.

Dzięki nowelizacji prawa geologicznego wraca temat technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS). Zdaniem związkowców będzie ona kluczowa dla polskiej transformacji energetycznej i bez niej nie da się też zrealizować podpisanej ponad dwa lata temu umowy społecznej z górnikami. Dlatego pod rękę z pracodawcami z górnictwa i z przemysłu energochłonnego wystosowali apel do rządu w tej sprawie.