globalne ocieplenie

News o tym, że należący do Virgin Atlantic pasażerski samolot Boeing 787 napędzany zrównoważonym paliwem poleciał w dziewiczy rejs z lotniska Heathrow do Nowego Jorku, zelektryzował media. Choć ekolodzy studzą emocje, a branża lotnicza - przeciwnie - zaciera ręce i mówi o kamieniu milowym, główny problem jest jeden: dziś takiego paliwa mamy jak na lekarstwo.

Był protokół z Kioto, a blisko dwie dekady później świat podpisał Porozumienia Paryskie. Od tego czasu zorganizowano wielu Szczytów Klimatycznych ONZ, na których padały mocne słowa. I na tych słowach najczęściej niestety się kończyło. Pewnie w trakcie COP28, który za chwilę wystartuje w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, będzie tak samo. Chociaż granicę 2 st. C dla globalnego ocieplenia już przekroczyliśmy. A jeszcze gorsze perspektywy kreśli przed nami ONZ.

Chociaż co roku organizuje się dziesiątki konferencji, na których międzynarodowe towarzystwo dyskutuje o przyspieszających tylko zmianach klimatu, to tak naprawdę nie za wiele się w tym temacie zmienia. Krajowe rządy jedną ręką podpisują klimatyczne deklaracje, a drugą stawiają na zwiększenie produkcji paliw kopalnych. Jednocześnie nie jest żadną tajemnicą, że podnoszące się poziomu mórz i oceanów stanowi śmiercionośne zagrożenie szczególnie dla wysp. Które przez to mają najmniej czasu?

Pod względem pomiarów temperatury 2023 rok jest niezwykłym okresem. Już pal licho, że tegoroczny wrzesień, zgodnie ze wskazaniami IMGW-PIB, był najcieplejszy w Polsce, odkąd mierzymy temperaturę. Teraz wychodzi, że dotyczy to całego świata i całego roku. Niestety jednocześnie znaleźliśmy się niebezpiecznie blisko granicy.

Pamiętacie reklamę, w której cena oliwy wprost zwala z nóg Roberta Makłowicza? Ciekawe, jaką minę miałby na widok najnowszych danych Eurostatu, według których w ciągu dwóch lat oliwa z oliwek podrożała o 75 proc. Winne są głównie ekstremalne warunki pogodowe: upały i dotkliwe susze. A przypadków, które przez globalne ocieplenie będą zadziwiać nie tylko krytyków kulinarnych, będzie coraz więcej.

To nic, że tegoroczny czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień i październik też były najcieplejszymi miesiącami od czasu prowadzenia pomiarów temperatury. To nic, że najpewniej 2023 rok może okazać się zdecydowanie najcieplejszym w historii. Ale to, że prawdopodobnie jeszcze w tej dekadzie osiągniemy próg 1,5 st. C globalnego ocieplenia, powinno wywołać już nie lada alarm. Naukowcy są raczej zgodni: celu wyznaczonego Porozumieniem Paryskim już raczej nie osiągniemy.

Za chwilę minie pięć lat od Szczytu Klimatycznego ONZ COP24, który zorganizowano w Katowicach, a w trakcie którego prezydent Andrzej Duda wprawił międzynarodową publikę w osłupienie, mówiąc że w Polsce węgla starczy jeszcze na 200 lat. Od tego czasu na kolejnych szczytach padały różne inne deklaracje, które jednak niezbyt wiele zmieniły. Dominowała polityka, tak jak prawdopodobnie to będzie w trakcie najbliższego COP28, którego gospodarzem będą Zjednoczone Emiraty Arabskie. Tymczasem najnowszy raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) World Energy Outlook 2023 stawia sprawę bardzo jasno: albo wyhamujemy popyt na paliwa kopalne, albo będziemy mieć nie lada kłopoty.

Arktyka znalazła się w grze trzech mocarstw: Rosji, Stanów Zjednoczonych oraz Chin. Choć dotychczas ten srogi dla człowieka teren był praktycznie niedostępny, to globalne ocieplenie przyspieszyło redukcję pokrywy lodowej. A to oznacza nowe możliwości wydobywcze, bo ten obszar kryje w sobie wielkie pokłady surowców takich jak ropa naftowa i gaz ziemny, ale również i zaniepokojenie możliwą rywalizacją na polu...

Być może fakt, że jesteśmy świadkami kolejnego najcieplejszego miesiąca w historii pomiarów, w żaden sposób nie wpływa na zmianę opinii przez przeciwników zmian klimatu, którzy nie wierzą ani w globalnym ocieplenie, ani w to, że to wszystko dzieje się przez człowieka. Tylko, czy ich uparte nakłanianie do zmiany zdania ma jeszcze sens? Niech wierzą, w co chcą, a takie opracowania, jak raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) dobitnie pokazuje, jak bardzo się mylą.

Redukcja emisji dwutlenku węgla to jedno z najważniejszych, jak nie najważniejsze zadanie w związku z przyspieszającymi zmianami klimatu. Na razie jednak wiele mówi się o wychwytywaniu i składowaniu CO2, ale mało się w tym kierunku robi. Ale okazuje się, że w tym celu wcale nie trzeba wyłamywać już otwartych drzwi. Skandynawowie od lat udowadniają, że ten cel można osiągnąć w zupełnie inny sposób. Wystarczy wykorzystać pompy ciepła.

W najnowszym raporcie Światowe Stowarzyszenie Nuklearne (WNA) wykazuje, że w ciągu ostatnich 50 lat energetyka jądrowa zapobiegła emisji ponad 70 gigaton CO2. To prawie tyle, ile cały świat emituje przez dwa lata. Atom ma być kluczowym elementem przyszłego, globalnego portfela energetycznego, dzięki czemu być uda się wyhamować globalne ocieplenie do poziomu 1,5 st. C. Ale aby tak się stało, to tej energii z atomu musi być znacznie więcej niż teraz.

Najpierw był najgorętszy lipiec, potem sierpień, a teraz daje popalić też wrzesień. Zdaniem naukowców zmiany klimatu już na tyle przyspieszyły, że obecnie globalne ocieplenie jest na poziomie +1,2 st. C w porównaniu z czasami sprzed epoki przemysłowej. Coraz częściej też fala upałów nie dotyczy już wyłącznie miesięcy wakacyjnych. Ale klimatolodzy obserwują je już wiosną, a także we wrześniu i październiku. I już teraz wszystko wskazuje na to, że 2023 r. będzie najcieplejszym rokiem w historii pomiarów.

Globalne ocieplenie nie bierze jeńców. Najpierw naukowcy z Instytutu Studiów Kosmicznych im. Goddarda (GISS) w Nowym Jorku ogłosili wszem i wobec, że z ich analiz wynika, że lato 2023 r. było najgorętszym od początku globalnych pomiarów. Teraz zaś wychodzi na to, że też mamy swój rekord ciepła. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) informuje bowiem, że tegoroczny wrzesień jest najprawdopodobniej najcieplejszy, odkąd w Polsce prowadzimy pomiary temperatury.

Powodzie, pożary, huragany i inne niebezpieczne zjawiska pogodowe, ale przede wszystkim żar. Rekordy temperatur bite są na prawie wszystkich szerokościach geograficznych. Tak w dużym skrócie wygląda tegoroczne lato, teraz już na finiszu. Naukowcy z Instytutu Studiów Kosmicznych im. Goddarda (GISS) w Nowym Jorku nie mają nawet cienia wątpliwości: lato 2023 r. było najgorętszym od początku globalnych pomiarów.

Nie ma tygodnia, żeby światowa lista powodzi, susz, czy pożarów wywołanych zmianami klimatu się nie wydłużała. Dlatego Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA) przekonuje, że trzeba skorygować wcześniejszy kurs i szybciej niż przypuszczaliśmy realizować cele zrównoważonego poziomu. I nie, wcale nie mamy na to czasu do 2050 r. Zdaniem ekspertów już teraz, do 2030 r. musimy się na poważnie wziąć za emisje gazów cieplarnianych. Albo będzie pozamiatane.

Zazwyczaj El Nino powoduje słabszy sezon huraganów. Ale tym razem ma być jednak inaczej. Bo zmiany klimatu dają się coraz bardziej we znaki. Amerykańska instytucja rządowa zajmująca się prognozowaniem pogody - National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) przestrzega przed większą niż zwykle liczbą huraganów. Wszystko przez rekordowe temperatury i powietrza i powierzchni mórz.

Prawdopodobnie tegoroczny lipiec był najcieplejszym miesiącem, odkąd prowadzone są pomiary. Dochodzące w różnych częściach świata słupki rtęci do nawet 50 stopni Celsjusza nie pozostawiają złudzeń, że zmiany klimatu nabierają tempa. I coraz bardziej są widoczne tam, gdzie nasz wzrok rzadko sięga: Antarktyda topnieje w oczach.

Tegoroczny lipiec został oficjalnie najgorętszym miesiącem w historii pomiarów, ale być może również najcieplejszym miesiącem od czasów, w których homo sapiens uznał, że warto byłoby narzucić jakieś ubranie na swój grzbiet. Nie zauważyliście? Nic dziwnego, Polskę ten osobliwy rekord fartownie ominął. Nie zmienia to jednak faktu, że ludzkość słyszy właśnie ostatni gwizdek, ostrzegający przed wzrostem globalnych temperatur do poziomów, po których przekroczeniu na Ziemi rozpocznie się klimatyczny rollercoaster.

Nad Europą Południową przemieszcza się właśnie antycyklon, sprawiając, że temperatura w cieniu dochodzi niemal do 50 stopni Celsjusza. Podobne fale upałów przechodzą przez Chiny i USA. Naukowcy z NASA prognozują, że lipiec stanie się niebawem oficjalnie najgorętszym miesiącem w historii pomiarów. Badacze zajmujący się badaniem wpływu zmian klimatu na zjawiska pogodowe nie mają już wątpliwości: takie rzeczy nie powinny mieć miejsca częściej niż co kilkaset lat.

To już chyba jest najwyższy czas, żeby zmiany klimatu zacząć traktować nie jako zagadnienie akademickie, tylko jako realne zagrożenie. Nie takie przewidywane na za 5 czy 10 lat. Ale takie tu i teraz. Naukowcy zresztą mówią wprost: żarty właśnie się skończyły.