związkowcy

Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW) nie może w ostatnim czasie narzekać na nudę. Zarząd spółki dwoi się i troi, żeby wyjść na finansową prostą, co w obecnych warunkach gospodarczych nie jest łatwym zadaniem. Kurs akcji jest daleki od ideału, chociaż właśnie jesteśmy świadkami lekkiego zrywu. Za to pracownicy popadają w coraz większy marazm i powielają coraz bardziej pesymistyczne scenariusze dla JSW.

Polskie górnictwo na dnie. Drugi miesiąc roku okazał się fatalny pod kątem produkcji, jak i sprzedaży węgla. Związkowcy uparcie twierdzą, że jedynym ratunkiem jest notyfikacja umowy społecznej, czemu nie podołał rząd Mateusza Morawieckiego i też nie potrafi sobie poradzić rząd Donalda Tuska. Szkoda, że przy okazji nikt nie mówi o tym, że ta umowa chroni samych górników, ale nie oznacza reformy uzdrawiającej dla całego sektora.

Wyjaśnia się kwestia spornego złoża Dębieńsko. Ministerstwo Klimatu i Środowiska odmówiło wydania koncesji na wydobycie koksu spółce powiązanej z Niemcami. Związkowcy przypominają, że chodzi o surowiec uznawany przez Unię Europejską za strategiczny.

Pierwsze tygodnie 2025 r. to nie jest dobry czas dla Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW). Nie dość, że koks nie przestaje tanieć, to w dodatku ostatni wypadek w Kopalni Knurów-Szczygłowice przyczyni się obniżenia produkcji i odbije się na kondycji finansowej JSW. W takiej sytuacji zarząd spółki zwrócił się do górników z prośbą o przysługę i usłyszał w odpowiedzi głośne „nie”.

Miniony rok nie był dobry dla JSW. Spółka miała fatalne wyniki produkcji i sprzedaży, do gardeł skoczyli sobie nawet związkowcy, w końcu zarząd przyznał się do prac nad programem naprawczym. W efekcie w ciągu ostatnich 12 miesięcy wartość giełdowa spółki spadła aż o połowę. Niestety, 2025 rok też zaczyna się dla JSW kiepsko.

Górnicy już tak mają, że wypowiadają się na głos co jakiś czas. Potem znowu długo milczą, w końcu ponownie wypowiadają się na jakiś społecznie ważki temat. Tylko wyjątkowi złośliwcy tę ich zmienną aktywność porównują do kalendarza wyborczego, widząc niby jakieś korelacje. Dla mnie ważniejsza jest amnezja, na którą cierpią górnicy, odkąd pamiętam. Bo przecież tak wygodniej.

Rząd cały czas milczy jak zaklęty na temat przyszłości umowy społecznej z górnikami, która w pierwotnej wersji zakłada produkcję węgla do 2049 r. Terminy w harmonogramie zamykania poszczególnych kopalń już teraz są naruszane. Znamienne referendum organizowane jest 22 i 23 października w Ruchu Bielszowice (KWK Ruda), w którym związkowcy pytają załogę o dalszy los swojego zakładu pracy.

Czarne chmury nie chcą opuścić JSW. Zdecydowanie gorsza od planowanej sprzedaż węgla i też jego kiepskie wydobycie wpłynęły na gorsze wyniki spółki w kolejnych kwartałach roku. Zarząd JSW, pomny przerostu zatrudnienia, już kilka tygodni wcześniej przyznał, że pracuje nad planem naprawczym. Teraz po jego nieoficjalnym opublikowaniu (spółka zawiadomiła prokuraturę) jest jednak jeszcze gorzej. Związkowcy obrzucają się wzajemnie błotem, a dawny zarząd spółki grozi sądem.

Po zmianie głównych sterników Polska Grupa Górnicza nie maluje już trawy na zielono i mówi wprost, że ma poważne kłopoty finansowe. Jak zwykle w takich sytuacjach dokładają się do górników podatnicy, ale to i tak za mało. Jedną z kul u nóg całej branży, o czym nie wszyscy chcą mówić na głos, jest przerost zatrudnienia. Receptą mają być zwolnienia grupowe, które w PGG rozpoczną się w sierpniu tego roku. Podobno nad najważniejszymi związkowcami rozpostarto parasol ochronny.

Cały czas nie ma dobrych wieści z rozmów prowadzonych między szefostwem PKP Cargo a związkowcami z „Solidarności”. Spółka jest w fatalnej sytuacji finansowej i raczej bez zwolnień grupowych się nie obejdzie. Związkowcy jednak nie godzą się na to. Prowadzone negocjacje na razie nie przynoszą żadnego rozwiązania, a atmosfera staje się między stronami konfliktu coraz bardziej gęsta. W efekcie będziemy świadkami demonstracji, które mają zacząć się już 25 lipca.

Za nami tygodnie wzajemnego poklepywania się po plecach i umizgów. Strona rządowa w tym czasie dwoiła się i troiła, żeby rozmowy z górnikami prowadzone były w jak najlepszej atmosferze. Z kolei związkowcy na chwilę przestali omawiać swój ulubiony temat, czyli podwyżkę górniczych uposażeń. Ale na tym koniec tej sielanki. Górnicy mają pretensje do rządu projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. (KPEiK) i grożą działaniami w obronie miejsc pracy.

Pod pismem związkowców z Bełchatowa, w którym informują o powołaniu do życia Związkowego Komitetu Protestacyjnego, znajdziemy kilkanaście podpisów. Wszyscy mówią jednym głosem: mają w nosie dekarbonizację i chcą dłużej produkować węgiel, co ma zagwarantować im miejsca pracy przez następne lata. Coś mi mówi, że gdyby nie zaplanowane na najbliższą niedzielę wybory samorządowe, to takie pismo w ogóle by nie powstało.

Przeczytałem wywiad Solidarności Górniczej z Waldemarem Sopatą, przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Zakładzie Górniczym „Sobieski”, należącym do Południowego Koncernu Węglowego (dawniej Tauron Wydobycie) i już wiem wszystko. Że zamykanie kopalń i utrudnienia w energetyce węglowej działają na szkodę państwa. I że na Zachodzie zużycie energii rośnie i nikt nam prądu stamtąd nie będzie sprzedawał, jak już wyślemy węgiel na boczny tor. Potem mało pamiętam, bo rozbolała mnie bardzo głowa.

Stało się to, co przecież eksperci przewidywali od miesięcy. Bruksela przyspiesza zieloną transformację energetyczną. Komisja Europejska właśnie zaproponował nowy cel klimatyczny: redukcja emisji CO2 o 90 proc. do 2040 r. - w porównaniu z poziomem tych emisji z 1990 r. I w Polsce ni stad ni zowąd związkowcy podnieśli alarm. Napisali do szefa rządu list, w którym żądają jednoznacznego ustosunkowania się do tych propozycji.

To kiepski okres dla wiceministra aktywów państwowych Marka Wesołego, który jest też pełnomocnikiem premiera ds. górnictwa węglowego i transformacji spółek węglowych. Cały czas nie wiadomo, co tak po prawdzie dzieje się z podpisaną już ponad dwa lata temu umową społeczną, która musi (tak ustalił rząd i górnicy) być notyfikowana przez Komisję Europejską. Dalej tajemnicą jest też to, co z Narodową Agencją Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), która miała zdjąć ze spółek wydobywczych węglowy balast i dać początek naszej transformacji energetycznej. A teraz dodatkowo związkowcy z Tauronu piszą do wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego i proszą, żeby ten postawił wreszcie Wesołego do pionu.

Związkowcy z Solidarności regularnie donoszą do inspekcji pracy o przypadkach naruszania bądź omijania przepisów o zakazie handlu w niedziele. Efekt? Według zainteresowanych: niemal żaden. Sądy umarzają sprawy, tłumacząc swoje decyzje „niską społeczną szkodliwością czynuˮ.

Maj to kolejny termin wyznaczony przez Ministerstwo Aktywów Państwowych, w którym ma zacząć funkcjonować Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). To właśnie ten podmiot ma uwolnić inne spółki od coraz cięższych aktywów węglowych i tak właśnie, już całkiem na poważnie zacznie się transformacja energetyczna w Polsce. Już pal licho, że kilka razy ten termin przesuwano. Gorzej, że przy tej okazji rząd ignoruje niektórych związkowców. Ci z Tauronu nie potrafią od miesiąca doprosić się o spotkanie.

Temat czterodniowego tygodnia pracy pojawia się coraz częściej w medialnych doniesieniach. W Islandii to już bardzo częsta praktyka, a tamtejsi pracownicy chwalą m.in. redukcję stresu i mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego. W Polsce z kolei do Sejmu trafił projekt ustawy, autorstwa Lewicy, który skraca tydzień pracy z 40 do 35 godzin. Za takim rozwiązaniem opowiada się również największy związek zawodowy w Niemczech, który stawia sprawę jasno: skrócenie tygodnia pracy będzie najważniejszym priorytetem w nadchodzącym procesie negocjacji zbiorowych.

Najpierw zarząd JSW w ogóle nie chciał słyszeć o żadnych podwyżkach. Bo może i spółka rzeczywiście ma rekordowe zyski, jak wskazują to związkowcy, ale czasy są ciężkie i nie ma co rozdawać pieniędzy lekką ręką. I zamiast wyższych pensji miała być jednorazowa nagroda, wypłacona w sierpniu 2023 r. Górnicy jak to usłyszeli, to się wściekli i zapowiedzieli najazd na Warszawę. W końcu musiało pewnie interweniować Ministerstwo Aktywów Państwowych, bo nagle obie strony potrafiły się dogadać. I stanęło koniec końców na nieco mniejszej podwyżce, niż wnioskowali związkowcy.

Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) i posprzątanie przez nią aktywów węglowych po państwowych spółkach ma być symbolicznym początkiem transformacji energetycznej w kraju nad Wisłą. Ale nie takim na papierze, tylko naprawdę, w realnej rzeczywistości. Na razie jednak idzie jak po gruzie. Utworzenie NABE już jest spóźnione, a na domiar złego coraz bardziej do gardeł skaczą sobie związkowcy. Kłótnia toczy się o główną siedzibę nowej Agencji.