węgiel

Pamiętacie jeszcze awanturę o nowe normy jakości paliw stałych, które miały raz na zawsze pogrzebać wprowadzająca w błąd klientów nazwę ekogroszek? Ministerstwo Klimatu i Środowiska przyznaje, że w najbliższych miesiącach nie ma co sobie tym zaprzątać głowy, bo taka jest sytuacja geopolityczna i trzeba zadbać o własne bezpieczeństwo energetyczne. Tymczasem wieści o polskim smogu właśnie docierają do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Chociaż boksowanie z górnikami trwa od paru lat, to Zjednoczona Prawica może być z siebie zadowolona. Udała jej się bowiem nie lada sztuka. Związkowcy z kopalń tylko i wyłącznie w politykach obecnej władzy widzą nie dość, że swoich najbardziej lojalnych obrońców, to w dodatku też mają ich za najpilniejszych wrogów polityki klimatycznej UE. Rządzący też z powodzeniem wmówili górnikom, że opozycja chce dla nich jak najgorzej, a ich kopalnie najchętniej zamknęłaby w 10 lat.

Przytłaczająca większość składów węgla w Polsce prowadzona jest przez małe, rodzinne firmy, które zatrudniają najwyżej kilku pracowników, a aż 88 proc. handlarzy węglem prowadzi tylko jeden skład. Takie dane z kontroli prawie czterech tysięcy składów węgla przestawił właśnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ten sam UOKiK postawił niedawno tezę, że na rynku węgla jest zmowa cenowa. Wyników postępowania w tej sprawie jeszcze nie ma.

Takiego zamieszania z liczbą kopciuchów węglowych do wymiany w Polsce jeszcze nie było. Nawet były prezes NFOŚiGW przyznaje, że najwięcej namieszał dodatek węglowy, którego wypłatę uzależniono od wcześniejszego zgłoszenia źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. I właśnie w ten sposób zaczęły się mnożyć na potęgę piece na węgiel. Zarejestrowano ich już ok. 3,7 mln na paliwa stałe, tak jakby Programu Czyste Powietrze od czterech lat w ogóle nie było.

Chociaż spółki wydobywcze mocno ograniczyły handel węglem z klientami indywidualnymi, bo pierwszeństwo mają samorządy, to ceny pozostałego asortymentu dalej są wyraźnie niższe od tych z ogłoszeń aukcyjnych. Nawet na miałach węglowych różnica może wynieść kilkaset złotych na jednej tonie. Z kolei za najtańszy zwykły węgiel albo ekogroszek, licząc razem z dostawą, trzeba zapłacić w okolicach 3000 zł. Droższe aukcje też są, ale z tygodnia na tydzień jest ich jednak cały czas mniej.

Automatyczne odświeżanie strony w sklepie PGG jest nową funkcją, która ma ułatwić klientom zwieranie transakcji. Te jednak cały czas są mocno ograniczone. Polska Grupa Górnicza bowiem cały czas wystawia na sprzedaż tylko część asortymentu, czyli ekogroszek i miał węglowy. Handel zwykłym węglem jest zawieszony do odwołania. Bo ten rodzaj opału na razie przeznaczony jest wyłącznie dla samorządów.

Niestety, tego można było się spodziewać. Skoro jeszcze w trakcie panowania jesiennej aury czujniki smogowe, jak Polska długa i szeroka, wskazywały przekroczenie norm jakości o 1000 proc. i więcej, to kiedy nad nasz kraj nadciągnął w końcu mróz - smog też mocno przyspieszył. Efekt? Może i 2000 proc. nikogo nie dziwi, ale coraz brudniejsze powietrze też w miejscowościach nadmorskich - już trochę tak.

Prognozy pogody wskazują zgodnie, że pod koniec tygodnia zacznie porządnie sypać śniegiem, a mróz może już trzymać wtedy przez całą dobę. Zerkamy więc na węglowe aukcje i sprawdzamy, czy w takim razie opał znowu zdrożał. Tymczasem do spółek wydobywczych, które wycofały zwykły węgiel ze sprzedaży klientom indywidualnych, żeby dostarczać go na rzecz samorządów, dołączyła Bogdanka. W ten sposób gospodarstwom domowych zostały tylko Tauron i JSW.

Rząd po raz po raz setny zmienia ustawę o dodatku węglowym. Co znowu się zmieni? Po pierwsze wydłużą się terminy na obsługę dodatku węglowego, inaczej wszystko by się wysypało, bo gminy nie dają rady rozliczać dopłat do węgla. A po drugie, wiadomo już, że zabraknie pieniędzy na dopłaty dla obywateli, więc trzeba dorzucić jeszcze 2 mld zł. Liczycie, która to już nowelizacja tej napisanej na kolanie ustawy? Ja nie, ale strzelam, że setna i może wcale nie ostatnia.

Październik był drugim miesiącem po wrześniu, w którym wydobycie węgla przewyższyło jego sprzedaż. To wygląda na zaplanowaną akcję. Bo skoro, wbrew zapowiedziom premiera, nie można na pstryknięcie palcami zwiększyć krajowej produkcji, to w takim razie trzeba zadbać o węglowe zapasy. Zwłaszcza że tam też zaczęło dziać się coś bardzo złego. W sierpniu 2022 r. przy kopalniach było raptem 1,02 mln t węgla, najmniej w historii.

Pamiętacie awanturę o ekogroszek? Rząd chciał wprowadzić nowe normy jakości paliw i zmienić jego nazwę na groszek II, która już nie wprowadzałaby dłużej klientów w błąd. Ale po zmianie warty w resorcie trzeba było najpierw jak najszybciej dogadać się z Czechami w sprawie Turowa i te regulacje zepchnięto na boczny tor. Potem był kryzys energetyczny i zaczęło brakować w Polsce węgla. Rząd nie mógł więc zaostrzyć tych kryteriów zgodnie z zasadą, żeby Polacy palili prawie czym się da. Ale teraz los ekogroszku wydaje się jednak przesądzony. Przez Krajowy Plan Odbudowy.

Znowu nieźle szarpnęło ceną węgla w portach ARA. Ale na polskich aukcjach tego nie zobaczymy. Wręcz przeciwnie. Po tym, jak zaczęły znikać oferty opiewające na 5000 zł, teraz wymiata te na 4000 zł. Wśród spółek państwowych już tylko Tauron w sprzedaży wszystkie rodzaje węgla. Inni asortyment ograniczyli do jednej, góra dwóch pozycji.

Wnioski o przyznanie dodatku węglowego można składać tylko do 30 listopada. Pieniądze mogą otrzymać tylko te gospodarstwa domowe, które ogrzewają swoje lokale węglem kamiennym, brykietem albo pelletem i zgłosiły to wcześniej do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków.

Na rynku wciąż jest nerwowo. Samorządy już sprzedają węgiel, ale narzekają, że nie dostają go tyle, ile zamówili. Rząd uspokaja i twierdzi, że to wcale nie znaczy, że opału brakuje. Ponoć nie ma znaczenia, że górnicy z Tauronu zablokowali transport, bo spółka nie chce im wypłacić po 10 tys. zł brutto na głowę za przejście do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego. Jak w takim razie mają się aukcyjne ogłoszenia, gdzie jeszcze nie tak dawno było oferty nawet za 5000 zł za tonę? Sprawdzamy.

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych na tegorocznym poziomie, a do tego dopłaty dla uboższych rodzin. Rząd jeszcze nie podjął ostatecznej decyzji w sprawie cen gazu w przyszłym roku, ale premier Mateusz Morawiecki przyznał w środę, że najlepszym wyjściem będzie przyjęcie kryterium dochodowego. Może to efekt lekcji z wprowadzenia dodatku węglowego.

Kiedy w czerwcu premier Mateusz Morawiecki zapowiadał zwiększenie wydobycia węgla, było jasne, że to uderzenie w propagandowe tony. Bo żeby taki plan zrealizować potrzeba co najmniej dwóch lat i wypełnionej po brzegi fury pieniędzy. Ale wtedy nikt chyba nie spodziewał się, że po kilku raptem miesiącach węglowe statystyki będą jednymi z najgorszych w historii. Tak jeżeli chodzi o wydobycie węgla, jak i jego sprzedaż. Cofnęliśmy się pod tym względem w czasie aż o 75 lat.

Sklep PGG to wciąż najpopularniejsze miejsce w Polsce na zakup opału na zimę, co potwierdzają statystyki: ponad 465 tys. obsłużonych klientów, którym sprzedano blisko 1,4 mln ton węgla. Ale okazuje się, że nie wszystko idzie tutaj jak po maśle. W sieci przybiera negatywnych komentarzy. Klienci są wściekli, bo nie dość, że musieli się mocno postarać, żeby z sukcesem zakończyć zakupy w sklepie PGG, to teraz czekają na dostawę towaru ponad miesiąc. Zapytaliśmy spółkę o powód takiej sytuacji.

Rzeczywistość w ostatnich latach nie pomaga transformacji energetycznej. Najpierw trzeba było przyspieszyć rozwój po stagnacji w trakcie pandemii, a potem światowej gospodarce bardzo głęboko w oczy spojrzał kryzys energetyczny i ceny surowców zaczęły szaleć. I właśnie w ten sposób na międzynarodowe salony wrócił węgiel. Teraz Międzynarodowa Agencja Energii przestrzega, że jak szybko się z tego węglowego snu nie obudzimy, to o walce ze zmianami klimatu możemy raz a dobrze zapomnieć.

Do tej pory jesienna aura raczej nas rozpieszczała i przy okazji rewanżowała się za bardzo zimny wrzesień, to i tak normy jakości powietrza były przekroczone w tysiącach i więcej procent. I to nie tylko tradycyjnie na południu kraju, tylko jak Polska długa i szeroka. Ale to tylko przygrywka. Będzie znacznie gorzej, co już pokazują wyniki badań, jak tylko temperatura znalazła się w okolicach 0 st. C.

To już pewne. W Polsce brakuje węgla, niezależnie od czarowania rzeczywistości przez rządzących. Inaczej nie można wytłumaczyć tego, że już druga państwowa spółka wycofała zwykły węgiel ze sprzedaży i proponuje wyłącznie ekogroszek. I to akurat wtedy, kiedy rusza sprzedaż opału na zimę samorządom. Ale to, że jest skromniejszy asortyment, nie znaczy wcale, że jest w takiej samej cenie, co jeszcze miesiąc temu. Na przykład Tauron i Węglokoks zdecydowali się na wyraźne podwyżki.