elektrownia jądrowa

Pierwotnie trzy niemieckie elektrownie jądrowe miały zakończyć swój żywot pod koniec 2022 r. Ale przez realną groźbę niedoborów energetycznych u naszych zachodnich sąsiadów, rząd Olafa Scholza zdecydował się na wydłużenie tego terminu do połowy kwietnia. Bez możliwości dodatkowego przedłużenia eksploatacji tych reaktorów. W Berlinie więc klamka już zapadła, co też coraz bardziej można odczuć w Warszawie. Bo Niemcom wydaje się, że jak oni kończą z energetyką jądrową, to Polska też już nie może iść tą drogą.

Jacek Sasin, wicepremier i szef aktywów państwowych, uważa że PGE i ZE PAK, wspólnie z Koreańczykami z KHNP, wybudują elektrownię jądrową najwcześniej w 2034 r. Jak sam mówi: to ambitny termin, ale do osiągnięcia. Ale być może będziemy świadkami jeszcze jednej, trzeciej po amerykańskiej i koreańskiej, inwestycji atomowej. Wicepremier wskazał nawet jej lokalizację.

To już przesądzone. Polski miks energetyczny raz na zawsze zmieni elektrownia jądrowa. Być może będzie jakiś poślizg i budowa pierwszej ruszy później niż wcześniej zakładał to rząd, czyli w 2026 r. Ale za to coraz bardziej nabiera kształtu wizja dwóch, a nawet trzech takich jednostek mocy. Mateusz Berger, pełnomocnik rządu ds. energetyki, w rozmowie z „Dziennikiem Gazetą Prawną”, zdradza jedną z najbardziej prawdopodobnych lokalizacji.

Kryzys energetyczny pokazał dwa modele postępowania w Europie. Jeden opierał się głównie na gazie z Rosji, a potem na węglu, drugi na energetyce jądrowej, której stał się eksporterem netto energii elektrycznej do reszty Europy. Pierwszy był przez lata wizytówką Niemiec, a drugi strategią Francji. Paryż wcześniej coś przebąkiwał o szybszym zamykaniu atomówek. Ale teraz zmienił zdanie i chce budować nowe.

Zmienia się ustrój, zmienia się większość parlamentarna i rzecz jasna też rząd. Nawet złoty w międzyczasie traci cztery zera. Ale polskie opowieści o atomie mimo upływu lat ciągle pozostają w formie. Teraz kolejną tego typu wizję zaprezentował nam wicepremier i szef aktywów państwowych Jacek Sasin. Zgodnie z jego zapowiedzią w 2035 r. w Polsce mają działać nawet trzy reaktory atomowe. Nie ma co jednak za bardzo przywiązywać się do tych słów. Wszak opowiadanie bajek o polski atomie trwa od dziesięcioleci.

Do uruchomienia pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej jest jeszcze bardzo daleka droga, a wybór ostatecznego wykonawcy może budzić wątpliwości. Na razie Bruksela ich nie podziela, co jednak wcale nie znaczy, że to się nie może jeszcze zmienić.

Żeby nie było nieporozumień: to, o czym przeczytacie poniżej, to nie prognoza, jak będzie, ale teoretyczne scenariusze, co by było gdyby. Ich autorem jest dr Wojciech Paczos, ekonomista z Uniwersytetu Cardiff i założyciel grupy Dobrobyt na Pokolenia.

Żaden astronomicznie drogi gaz i mało perspektywiczny węgiel. To już pewne: Polska idzie w atom i to bardziej niż pierwotnie chciała. Przecież przy spisywaniu Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. mowa była o dwóch elektrowniach jądrowych, a teraz premier Mateusz Morawiecki zapowiada budowę trzech, jak nie więcej obiektów. Problem w tym, że możemy przy okazji złamać unijne przepisy.

Od paru tygodni mówi się, że Amerykanie mają wybudować pierwszą elektrownię jądrową w Polsce. Ostatecznie potwierdzić miała to wizyta wicepremiera i szefa aktywów państwowych Jacka Sasina oraz minister klimatu i środowiska Anny Moskwy w Stanach Zjednoczonych. Ale zamiast podpisania umowy z polskim rządem mamy wniosek Amerykanów do sądu, którego celem jest zablokowanie ewentualnego porozumienia Polski z Koreańczykami.

To kwestia paru tygodni. Dwóch, może trzech. W tym czasie powinniśmy się już dowiedzieć, kto wybuduje pierwszą, polską elektrownie jądrową. Teraz okazuje się, że te atomowe plany Warszawy martwią Estonię. Z kolei u naszych zachodnich sąsiadów trwa w rządzie cały czas przeciąganie liny i nie ma jeszcze ostatecznej decyzji co do tego, co Niemcy zrobią w przyszłości ze swoimi reaktorami. Zieloni chcą je szybko wyłączać, a liberałowie zwracają uwagę na bezpieczeństwo energetyczne.

Jeszcze październiku mamy poznać wykonawcę lub wykonawców pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Ale istotne są też inne ustalenia. Toczy się już krajowa część procedury środowiskowej. Teraz też czas na transgeniczne postępowanie w tej sprawie. Chodzi o opinie o tej inwestycji krajów, które znajdują się w jej obszarze oddziaływania.

Baltic Pipe ma dać nam odpocząć od gazu z Rosji, ale prawdziwe bezpieczeństwo energetyczne mamy zaznać dopiero po uruchomieniu pierwszej elektrowni jądrowej. Jej wykonawcę powinniśmy poznać w ciągu paru tygodni. W grze są Amerykanie, Francuzi i Koreańczycy, ale możliwe że przy tej okazji skorzystamy z paru a nie tylko jednej technologii. Zgodnie z zapowiedziami przedstawiciela Ministerstwa Klimatu i Środowiska rząd już nie chce tracić czasu i zamierza ustalenia atomowe przyspieszyć.

Jesteśmy coraz bliżej wyboru wykonawcy lub wykonawców pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Zgodnie z zapowiedziami i wcześniejszą umową Amerykanie przedstawili swoją ofertę. Podobno w grze cały czas pozostają też Francuzi i Koreańczycy. Ostateczną decyzję polskiego rządu powinniśmy poznać najpóźniej w październiku. Cały czas możliwy jest scenariusz, w którym wybór padnie na więcej niż jednego wykonawcę.

Rząd przyspiesza rozmowy dotyczące budowy pierwszej elektrowni jądrowej, bo upatruje w niej szansę wyjścia z pułapki energetycznej, jakiej się znaleźliśmy po wybuchu wojny w Ukrainie. Do niedawna wydawało się, że faworytami w wyścigu do budowy pierwszej polskie atomówki są Amerykanie. Teraz okazuje się, że nic nie jest przesądzone i wszyscy trzej wykonawcy mogą uczestniczyć w budowie pierwszych polskich komercyjnych reaktorów. Na dodatek nie musi być ich sześć, jak dotąd informowano, ale więcej.

Napędzany przez rosyjski Gazprom kryzys energetyczny wywraca wszystko do góry nogami. Do tej pory można było raczej stawiać w ciemno zakłady o to, że koniec końców pierwszą polską elektrownię jądrową wybudują Amerykanie. Ale teraz wychodzi na to, że polski rząd, pomny obecnych doświadczeń, nie będzie chciał się wiązać energetycznie tylko z jednym podmiotem. Dlatego niewykluczone, że Polska – w ramach własnej strategii atomowej – będzie też współpracować z Francuzami i Koreańczykami.

Być może tylko kilka dni dzieli nas od złożenia przez Stany Zjednoczone oferty polskiemu rządowi, dotyczącej budowy pierwszych w naszym kraju elektrowni jądrowych. Przygotowane przez Amerykanów studium inżynieryjno-projektowe dotyczy budowy trzech reaktorów typu AP1000 w gminie Choczewo, w województwie pomorskim.

Niemcy nie zamierzają z założonymi rękami czekać na sezon grzewczy bez dostaw rosyjskiego gazu. Stąd porozumienie z Norwegami o większej produkcji surowca. Ale to nie wszystko. Berlin całkiem na poważnie bierze pod uwagę wydłużenie żywota skazanych już na wygaszenie elektrownie jądrowych. Cała zimowa strategia zakłada jeszcze m.in. obniżenie temperatury w budynkach publicznych i możliwy powrót do szczelinowania, w celu uzyskania dostępu do gazu łupkowego.

Władimir Putin chce odpowiedzieć Zachodowi za sankcje kryzysem energetycznym i przed niczym się nie cofnie. Dlatego Gazprom już teraz wymyśla kolejne kłopoty techniczne, które mają tłumaczyć dalsze ograniczenia dostaw gazu. Jak zwykle praktyczni Niemcy nie zamierzają czekać z założonymi rękami na dalszy rozwój wypadków. I po tym, jak nasi zachodni sąsiedzi najpierw przeprosili się z węglem, teraz powoli zmieniają nastawienie też do energetyki jądrowej.

Jest porozumienie w sprawie budowy elektrowni składającej się z 10 małych reaktorów jądrowych. W czwartek, 28 lipca, Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna i DB Energy podpisały list intencyjny z Last Energy Polska, dotyczący budowy elektrowni składającej się z małych reaktorów jądrowych (SMR) o łącznej mocy elektrycznej 200 MW. Rozwiązanie to pozwoli zapewnić bezpieczne, stabilne i bezemisyjne źródło energii dla inwestycji zlokalizowanych na terenie Legnickiej Strefy. 

Rząd przekonuje Polaków, że w pożegnaniu węgla, którego nam teraz potwornie brakuje, najbardziej pomoże nam energetyka jądrowa. Zgodnie z planem budowa pierwszego reaktora powinna ruszyć już w 2026 r. Ale coraz częściej mówi się, że będziemy musieli poczekać o wiele dłużej. A to nie koniec. Źródłem dodatkowych problemów może być pomysł, by firmę, która nam atomówkę zbuduje, chcemy wybrać w trybie bezprzetargowym. Nie do końca wiadomo, czy jest przygotowany jakiś plan awaryjny, na wypadek gdyby taki sposób wyboru partnera był oprotestowała Bruksela. A wtedy cały polski harmonogram jądrowy będzie można wyrzucić do kosza.