elektrownia jądrowa

Podobno przyszły rząd ma zamiar powywracać wszystko do góry nogami i poustawiać od nowa – po swojemu. A co z budową elektrowni jądrowej, w którą zaangażowani mają być spółki z USA, z którymi już zresztą podpisywano pierwsze umowy? Czy tym samym grozi nam kolejny, atomowy falstart? Politycy zasiadający jeszcze w ławach poselskich, a mający apetyty na rządowe posady, zapewniają, że jądrowe opóźnienie nam się nie zdarzy. Ale i tak chcą dokładnie przejrzeć wszystkie powstałe do tej pory w tej sprawień dokumenty i zapowiadają audyt.

Chociaż podczas organizowanego w Katowicach Szczytu Klimatycznego COP24 prezydent Andrzej Duda oznajmił międzynarodowej publice, że Polsce węgla starczy jeszcze na 200 lat, to raczej trudno liczyć na jakieś większe z tego tytułu profity finansowego. Norwegią sprzedającą na lewo i prawo gaz i ropę raczej się nie staniemy. Jak już wiadomo gaz łupkowy też z Polski potęgi energetycznej już nie zrobi. Ale już jest nowy pomysł związany z energetyką. Teraz świat mamy uwieść produkcją reaktorów PWR.

Podejść było kilka, ale zawsze kończyło się tak samo, czyli wyłącznie na słowach. Ale teraz jest inaczej. Z Amerykanami o budowie elektrowni jądrowej nad morzem rozmawiamy od paru lat, a teraz w tych negocjacjach postawiliśmy solidny krok do przodu. Konsorcjum Westinghouse Electric Company i Bechtel oraz spółka Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ) podpisały umowę na usługi inżynieryjne. Prace mają ruszyć niezwłocznie.

Ci, którzy są przekonani, że polski atom zaliczy poślizg czasowy i budowa pierwszej elektrowni jądrowej w naszym kraju jednak nie ruszy zgodnie z planem w 2026 r., muszą w ostatnim czasie odczuwać spory niepokój. Mija zaledwie kilka dni od decyzji wojewody pomorskiego w sprawie wskazania lokalizacji dla tej inwestycji, a już jesteśmy świadkami zawiązywania się amerykańskiego konsorcjum, które tę nadmorską elektrownię zaprojektuje i wybuduje. Dodatkowo Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska właśnie wydał decyzję środowiskową. W przyszłym tygodniu zaś Polskie Elektrownie Jądrowe planują podpisać umowę na usługi inżynieryjne.

To, że Amerykanie wybudują nam jedną elektrownię jądrową nad morzem, jest już przesądzone. Wojewoda pomorski już nawet wydał decyzję o wskazaniu lokalizacji inwestycji. Ale ciągle nie wiadomo, gdzie stanie drugi rządowy atom, ani to, kto będzie stał za jego budową. Gabinet Mateusza Morawieckiego stosowne decyzje w tej sprawie miał podjąć w połowie roku. To opóźnienie chcą wykorzystać Francuzi, którzy chcą rozmawiać o finansowaniu jądrowego projektu.

To wcale nie jest tak, że Tokio ma w nosie swoich sąsiadów i przy okazji kondycję środowiska. I nie patrząc na nic i nikogo rząd Japonii chce pozbyć się w pierwszej kolejności nuklearnego balastu i wypuszcza ścieki z elektrowni jądrowej w Fukushimie do oceanu. Wcześniej przecież Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) zatwierdziła ten plan i oceniła go jako bezpieczny. Ale to innych szczególnie nie uspokoiło.

Polacy są wciąż przyzwyczajeni do węgla, jako głównego źródła energii. Jednak obecnie sektor energetyczny w Polsce przechodzi prawdziwą transformację, a z roku na rok na rynku zwiększa się udział OZE. Eksperci EMIS przeanalizowali i podsumowali polską energetykę w raporcie Poland Electric Power Sector 2023/2024. Zobaczcie, do jakich wniosków doszli.

Jest wniosek o budowę elektrowni jądrowej pod Koninem. Byle byśmy tylko zdążyli na czas i nie wpadli w dziurę węglową. Najpierw takie zadanie powierzono gazowi ziemnemu. Ale po szantażach energetycznych i agresji Putina, Warszawa obrała nieco inny kierunek dekarbonizacji. I teraz od węgla koniec końców mamy odczepić się głównie dzięki energetyce jądrowej. Po złożeniu stosownych wniosków o pozwolenie na budowę od spółki Polskie Elektrownie Jądrowe od Orlen Synthos Green Energy (OSGE), a także od KGHM - teraz czas przyszedł na spółkę PGE PAK Energia Jądrowa S.A., która celuje w inwestycję w okolicach Konina.

Katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima położyła się cieniem na całej energetyce nuklearnej. Właśnie z tych powodów zrezygnowały z niej Niemcy. I chociaż od tragicznego trzęsienia ziemi i tsunami minęło już 12 lat, to temat wraca, bo w ciągu kilku tygodni Japonia zacznie wypuszczać do oceanu zanieczyszczoną wodę. Podobno jest już uzdatniona i ma być jeszcze dodatkowo rozcieńczona. Ale Chin i innych państwa Azji to nie uspokaja.

Spółka Polskie Elektrownie Jądrowe zdobyła decyzję zasadniczą, która formalnie potwierdziła, że inwestycja w pierwszą elektrownię jądrową w Polsce jest „zgodna z interesem publicznym i realizowaną przez państwo polityką, w tym polityką energetyczną”. Formalności będzie jeszcze sporo, ale decyzja Ministerstwa Klimatu i Środowiska otwiera drogę do starania się o kolejne pozwolenia.

Po jednej stronie wielka radość bijąca od osób manifestujących pod hasłem „Energia jądrowa? Nie, dziękuję”. Wokół nich beczki symbolizujące odpady promieniotwórcze – nieodłączny atrybut wielu podobnych protestów. Po drugiej – zatroskane twarze uczestników pikiety z transparentami: „Energia atomowa? Tak, proszę” i „Energia jądrowa jest zielona”. W taki sposób w sobotę 15 kwietnia 2023 r. wyglądały okolice Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Tego dnia, po ponad sześciu dekadach, zakończyła się produkcja energii elektrycznej w niemieckich elektrowniach jądrowych. Wyłączono trzy ostatnie obiekty: Emsland (Dolna Saksonia), Isar II (Bawaria) i Neckarwestheim II (Badenia-Wirtembergia). Autor: Mariusz Tomczak

Chociaż ekspertów, którzy wierzą, że budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej ruszy zgodnie w pierwotnym planem, czyli w 2026 r. jest, jak kot napłakał, to rząd konsekwentnie przygotowuje się do tej historycznej inwestycji. W tym celu przyjął właśnie uchwałę w sprawie ustanowienia programu wspierania inwestycji infrastrukturalnych w woj. pomorskim na lata 2023–2029. Plan jest, choć wciąż nie wiadomo, w którym dokładnie miejscu miałby zostać zrealizowany.

Jesteśmy w połowie okresu, w którym Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpatrzy wniosek spółki Polskie Elektrownie Jądrowe w sprawie budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. To otworzy drzwi m.in. do ustalenia konkretnej lokalizacji inwestycji i zdobycia pozwolenia na budowę. Szefowa resortu mówi, że MKiŚ odpowie na ten wniosek najpóźniej do połowy lipca. Tymczasem z najnowszego badania IBRiS wynika, że Polscy ufają energetyce jądrowej, tej opartej na małych reaktorach modułowych SMR też.

Zdaniem ekspertów nie ma dobitniejszego dowodu na to, że nasza sieć energetyczna w pierwszej kolejności potrzebuje modernizacji, jak ostatnie ograniczenia pracy elektrowni fotowoltaicznych. Mocy było za dużo, zapotrzebowanie było zbyt niskie i trzeba było ciąć. A że Polska nie ma magazynów energii, to ten nadmiar energii poszedł na zmarnowanie. Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) mają za chwilę zacząć wypłacać rekompensaty.

Chociaż rządowa kłótnia o zaktualizowaną Politykę Energetyczną Polski do 2040 r. (PEP2040) pozwoliła na pojawienie się wątpliwości, co do czasowego harmonogramu dla polskiego atomu, wedle którego budowa pierwszego reaktora ma ruszyć za trzy lata, to Anna Moskwa, szefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wszystkich uspokaja. Przekonuje, że plany dotyczące pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej nie są w żadnej mierze opóźnione. Wręcz odwrotnie. Domykamy rozmowy finansowe z Amerykanami i decyzja środowiskowa też jest coraz bliżej.

Może i Niemcy już pożegnali na dobre swoje elektrownie jądrowe, ale to wcale nie znaczy, że to obowiązujący w Europie trend. Na przykład Holandia swoje odchodzenia od węgla planuje zorganizować w podobny sposób co Polska. Też ma jej w tym pomóc energetyka jądrowa. Z tą różnicą, że Holendrzy na stole mają już bardzo konkretny plan i też pieniądze jakie pochłonie. A Polska? W rządzie cały czas nie potrafią dojść do porozumienia w sprawie zaktualizowanej przez resort klimatu i środowiska Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.

Rząd Bawarii jeszcze wnioskował do rządu federalnego o przedłużenie żywota ich elektrowni jądrowej, ale Berlin okazał się nieprzejednany. I zgodnie z planami Niemcy w połowie kwietnia pożegnali atom. Ale zaraz potem sprawdziły się słowa krytyków takiej, a nie innej polityki energetycznej naszych zachodnich sąsiadów. Dziurę po atomie trzeba zasypywać teraz węglem i prosić o pomoc ze strony francuskich reaktorów.

W połowie kwietnia ma dojść do rozmów między przedstawicielami niemieckich landów a reprezentantami Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Temat? Nasi zachodni sąsiedzi coraz bardziej boją się nadmorskiej budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Ale polska strona jest pewna swego i twierdzi, że nie ma absolutnie żadnych podstaw prawnych do blokady tej inwestycji.

Energetyka jądrowa ma być receptą dla węglowego miksu energetycznego Polski, który przez najbliższe lata będzie przechodzić stopniowe metamorfozy. Lokalizacja dwóch elektrowni jest już znana. To nadmorskie Choczewo i tereny elektrowni Pątnów w Koninie. A co z trzecią? Od paru miesięcy w tym względzie powtarza się nazwę tylko jednego miasta. I znowu wskazał je wicepremier i szef aktywów państwowych Jacek Sasin.

Nie jest żądną tajemnicą, że dochowanie terminów z pierwotnej wersji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., która wskazywała na uruchomienie pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej za 10 lat – nie jest wcale takie pewne. Ale rząd Mateusza Morawieckiego robi wszystko, co może, żeby ewentualne opóźnienie było jak najmniejsze. Wszak od tego głównie zależy tempo naszej transformacji energetycznej. Dzięki podpisaniu z Amerykanami umowy pomostowej zrobiliśmy kolejny krok w tym kierunku.