Energetyka

Trochę współczuję polskim górnikom. Sporo nerwów kosztowało ich wynegocjowanie umowy społecznej, która zakłada likwidację polskich kopalni do 2049 r. Bo po tym, jak karty zaczął rozdawać kryzys energetyczny, Bruksela jeszcze bardziej przyspieszyła zieloną transformację i tak po prawdzie nie wiadomo, co będzie dalej z tymi wcześniejszymi ustaleniami. Tymczasem Chiny pokazują jeszcze raz, że duży może więcej. Państwo Środka nic sobie nie robi z globalnego odwrotu od paliw kopalnych. Właśnie zapadła decyzja o wielkim programie budowy dwóch dużych elektrowni węglowych tygodniowo.

Po dwóch miesiącach z hakiem sprawdziły się nasze przepowiednie i nowym pełnomocnikiem rządu ds. transformacji spółek energetycznych i górnictwa węglowego mianowano posła PiS Marka Wesołego. Teraz przed nim wyjątkowo trudne zadania. Po pierwsze, w trybie pilnym, musi obronić polskie górnictwo przed unijnym rozporządzeniem metanowym. A po drugie trzeba renegocjować wcześniejszą umowę społeczną z górnikami.

Im bliżej unijnego rozporządzenia metanowego, tym bardziej słychać utyskiwania z Polski. Bo włączenie też metanu do systemu handlu emisjami UE ETS ma być śmiertelnym zagrożeniem dla naszych kopalni. Ale być może niespodziewany ratunek przyjdzie z odległej Japonii. Tamtejsi naukowcy chcą wykorzystać sztuczną inteligencję do kontrolowania produkcji tego gazu w organizmach krów. Wszak dorosła krowa w ciągu doby potrafi wyprodukować nawet 400 litrów metanu.

Narzekacie na Orlen, że tak się wzbogacił na cenach paliwa? To zerknijcie na wyniki finansowe polskiego górnictwa. A jeszcze cieplej na sercu wam się zrobi, kiedy spojrzycie na przychody wygenerowane sprzedażą węgla. Może wtedy rekordowa cena opału już nie będzie was tak dziwić.

Decydują się losy ustawy wiatrakowej. Senat wrócił do odległości 500 metrów, ale w Sejmie to raczej nie przejdzie. Gdyby odległość budynków mieszkalnych od turbin nie stanowiła jednego z kamieni milowych, od realizacji których KE uzależnia wypłatę Polsce pieniędzy w ramach KPO, to Zjednoczona Prawica prawdopodobnie nie ruszałaby 10H. Tymczasem o przyjęcie senackich poprawek apelują przedsiębiorcy. A Urban Consulting wylicza, ile ich odrzucenie będzie kosztować samorządy terytorialne.

To był dobry tydzień dla polskich kierowców. W tym czasie obniżyły się wszystkie ceny paliw na stacjach. Najbardziej spadł diesel - bo aż o 7 proc. w skali całego miesiąca. Ale na kolejne zniżki na razie nie ma co liczyć. Analitycy rynku mówią raczej o stabilizacji sytuacji, co też sugerują ceny ropy, które od tygodnia idą systematycznie w górę.

Kłopoty z dostępem do węgla, które mieliśmy na początku sezonu grzewczego, to nie zjawisko incydentalne. I za chwilę możemy mieć powtórkę. Bardzo poważnie podchodzi do tego rząd, który na różne sposoby chce zachęcić Polaków do odchodzenia od węgla, w pierwszej kolejności obniżając znacząco cenę energii. Niemcy idą o krok dalej i szykują zakaz dla instalacji grzewczych na gaz i olej.

Organizacje ekologiczne zamierzają zaskarżyć do sądu decyzję o przedłużenie koncesji wydobywczej do 2044 r. Przekonują, że to oznacza dalsze kłopoty z dostępem do wody pitnej okolicznych mieszkańców i też przekreśla to szansę dla regionu na pieniądze z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Rząd wydłużenie koncesji o kolejne dekady tłumaczy bezpieczeństwem energetycznym kraju.

Mało kto lubi unijny system handlu emisjami EU ETS. Jego najwięksi przeciwnicy mówią o szantażu finansowym, który bardziej przeszkadza, niż pomaga. Polska zresztą nie od dziś nawołuje do jego reformy. Za chwilę pewnie będziemy mieli w tej sprawie powtórkę z rozrywki, w kontekście metanowego rozporządzenia. Ale jak się okazuje, można też pójść mocno drogą na skróty. Tak jak Bułgaria, przez którą budżet UE miał uszczuplić się o miliony euro.

Tym razem wszystko poszło sprawnie, bez zbędnych kłótni i straszenia protestami na ulicach. Związkowcy z Polskiej Grupy Górniczej (PGG) szybko dogadali się z władzami spółki w sprawie wypłaty jednorazowych świadczeń. To wyrównanie wcześniej wynegocjowanych podwyżek dla całej załogi. Ale te wejdą w życie dopiero od 1 lipca. I trzeba pierwszych sześć miesięcy 2023 r. jakoś zbilansować.

Kryzys energetyczny obnażył pułapkę, jaką się stały paliwa kopalne. Jako instrument gry politycznej drożeją jak szalone i przy okazji demolują środowisko naturalne. W poszukiwaniu tańszych i przyjaznych klimatowi źródeł energii też łatwo potknąć się o własne nogi. Dowodzą tego analitycy ze Szwajcarskiego Federalnego Instytutu Technologii w Zurychu (ETH Zurich), którzy porównali koszty ogrzania domu zielonym wodorem i pompą ciepła. Wygrany tego starcia jest tylko jeden.

Ministrowie energii poszczególnych państw UE rozpoczynają pierwszą rundę spotkań w sprawie reorganizacji rynku energii. I chociaż w ostatnich dwóch dekadach największa rewolucja jest po stronie produkcji energii z wiatru i słońca, to nie wszyscy są już teraz za zerwaniem starego układu, w którym karty rozdają w pierwszej kolejności paliwa kopalne. Wszystko zależeć będzie od ostatecznego kształtu przyszłych kontraktów długoterminowych. Tempo tych ustaleń zależy też od kalendarza politycznego.

Wraz z końcem lutego mamy być świadkami ostrego wyhamowania obniżek cenowych w przypadku oleju napędowego, który tylko w ciągu jednego miesiąca na stacjach paliw potaniał średnio o 45 groszy. Z kolei na globalnym rynku ropy jest na razie stabilnie. Chociaż możliwość ograniczenia produkcji przez Rosję nie tylko w marcu, ale i w kolejnych miesiącach może niepokoić.

Jesteśmy już w drugiej połowie sezonu grzewczego. Opał rzeczywiście jest wyraźnie droższy niż jeszcze rok temu, ale z jego dostępem raczej nie ma kłopotów. Gorzej bywa z jakością tego węgla. Zdarza się, że kupowany na składach ma pełno kamieni i innych odpadów. Przez to można zniszczyć nawet swój piec. Sprawie postanowił przyjrzeć się bliżej Polski Alarm Smogowy (PAS). Wyniki swojego węglowego dochodzenia chcą opublikować późną wiosną.

Kolejny przegląd węglowy od Fundacji Instrat potwierdza, że na polskim rynku cały czas nie wieje nudą. Patrząc rok do roku, poprzednie 12 miesięcy żegnaliśmy z gorszą produkcją i sprzedażą. W dokładnie odwrotnym kierunku poszły za to zarówno zapasy opału przy kopalniach, jak i cena węgla tak dla energetyki zawodowej, jak również dla ciepłownictwa. A teraz dodatkowo modyfikacje w sprawie limitu sprzedaży wprowadza sklep PGG. Ile obecnie trzeba zapłacić za tonę węgla?

Rząd bardzo chce, żeby był i wilk syty i owca cała. Dlatego z jednej strony zwiększa odległość wiatraków od zabudowań, żeby tak uspokoić swój konserwatywny elektorat, ale z drugiej wiceszef Ministerstwa Klimatu i Środowiska w Senacie przyznaje, że wcześniejsze 500 metrów było o wiele lepszym rozwiązaniem dla polskiej gospodarki i twierdzi, że dołożenie kolejnych 200 m oznacza ubytek nawet 4 GW energii. Ale to przecież wcale nie znaczy, że Sejm za chwilę klepnie senackie poprawki. Niestety, ustawa wiatrakowa cały czas jest pod butem polityki i raczej się to w najbliższym czasie nie zmieni.

Nie jest żądną tajemnicą, że dochowanie terminów z pierwotnej wersji Polityki Energetycznej Polski do 2040 r., która wskazywała na uruchomienie pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej za 10 lat – nie jest wcale takie pewne. Ale rząd Mateusza Morawieckiego robi wszystko, co może, żeby ewentualne opóźnienie było jak najmniejsze. Wszak od tego głównie zależy tempo naszej transformacji energetycznej. Dzięki podpisaniu z Amerykanami umowy pomostowej zrobiliśmy kolejny krok w tym kierunku.

Nikt tak w Polsce nie obniża cen węgla jak PGE. Jeśli mielibyśmy wyciągać wnioski tylko z tego, jak zachowuje się największy koncernu energetyczny w kraju, to węgiel w sklepie PGG, którego stronę szturmowały niedawno miliony Polaków, powinien kosztować o 500 zł mniej. Tymczasem nic z tego, nadal trzeba zapłacić 1770 zł za tonę. Za to ciekawostka w JSW za tonę orzecha zapłacicie 1500 zł!

To już nie są wyłącznie dywagacje naukowe. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) wszystko dokładnie policzyła i już wie, że zostały nam tylko jeszcze trzy lata. Potem dojdzie do zmiany i głównym źródłem energii elektrycznej na świecie przypadnie odnawialnym źródłom energii. Z tyłu zostaną paliwa kopalne. W efekcie, mimo rosnącego w następnych latach zapotrzebowanie energetycznego, spadać mają emisje CO2.

Polska przedstawiana jest na całym świecie jako wzór, jeżeli chodzi o sprzedaż pomp ciepła. Jak przepowiadają eksperci, w tym roku trend będzie się utrzymywał, chociaż najprawdopodobniej nieco zwolni. Ale i tak może to wszystko skończyć się większymi kłopotami. Bo być może za niedługo przy okazji budowy nowego domu przyjdzie organizować na własną rękę audyt akustyczny, co rzecz jasna wyraźnie zwiększy koszty.