Energetyka

Pamiętacie jeszcze awanturę o nowe normy jakości paliw stałych, które miały raz na zawsze pogrzebać wprowadzająca w błąd klientów nazwę ekogroszek? Ministerstwo Klimatu i Środowiska przyznaje, że w najbliższych miesiącach nie ma co sobie tym zaprzątać głowy, bo taka jest sytuacja geopolityczna i trzeba zadbać o własne bezpieczeństwo energetyczne. Tymczasem wieści o polskim smogu właśnie docierają do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

Chociaż boksowanie z górnikami trwa od paru lat, to Zjednoczona Prawica może być z siebie zadowolona. Udała jej się bowiem nie lada sztuka. Związkowcy z kopalń tylko i wyłącznie w politykach obecnej władzy widzą nie dość, że swoich najbardziej lojalnych obrońców, to w dodatku też mają ich za najpilniejszych wrogów polityki klimatycznej UE. Rządzący też z powodzeniem wmówili górnikom, że opozycja chce dla nich jak najgorzej, a ich kopalnie najchętniej zamknęłaby w 10 lat.

Rząd wprowadza do ustawy wiatrakowej, która ma wreszcie znieść zasadę 10H, autopoprawkę. Ale o przyjęciu jej jeszcze w tym roku już nie ma mowy. Być może uda się to w styczniu, ale to też nic pewnego. Bo też zasada 10H stała się zakładnikiem politycznym Zjednoczonej Prawicy i tak po prawdzie nie wiadomo, co będzie z nią działo się w następnych tygodniach. Zwłaszcza, że już naprawdę trudno zliczyć wcześniejsze obietnice rządu w tym względzie, z których nigdy się nie wywiązano. Eksperci alarmują, że ta legislacyjna zabawa ma swoje przykre konsekwencje dla konsumentów, w postaci przede wszystkim drogiej energii.

Przytłaczająca większość składów węgla w Polsce prowadzona jest przez małe, rodzinne firmy, które zatrudniają najwyżej kilku pracowników, a aż 88 proc. handlarzy węglem prowadzi tylko jeden skład. Takie dane z kontroli prawie czterech tysięcy składów węgla przestawił właśnie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ten sam UOKiK postawił niedawno tezę, że na rynku węgla jest zmowa cenowa. Wyników postępowania w tej sprawie jeszcze nie ma.

Jest unijne porozumienie w sprawie limitu gazu, chociaż Węgrzy do końca się temu sprzeciwiali. Podczas trudnych negocjacji udało się wypracować kompromis: gaz z Rosji ma być sprzedawany nie drożej niż 180 euro za 1 MWh. Moskwa odpowiada, że to decyzja nie do przyjęcia i zapowiada rychłą reakcję. Bez zwłoki reaguje na to porozumienie giełda. Ostatni raz tak tanio było przez chwilę na początku listopada, a potem dopiero w połowie czerwca.

Może i Ministerstwo Klimatu i Środowiska szykuje nową odsłonę programu Czyste Powietrze z większymi dotacjami, ale jak pokazują statystyki wyszukiwarki Google, w Polsce już coraz mniej osób to interesuje. Nie to co bijące rekordy popularności pompy ciepła. Widocznie niższe rachunki za prąd są dla Polaków ciągle zdecydowanie ważniejsze od zdrowych płuc. Tymczasem smog w Polsce ma się coraz lepiej. Normy jakości powietrza przekroczone o 2000 proc. już nikogo nie dziwią i na nikim nie robią żadnego wrażenia.

Analitycy rynku paliw są zgodni: chociaż na światowych rynkach cena ropy jeszcze szura po dnie, to w Polsce kierowcy powinni jednak szykować się na nieznaczne wzrosty na stacjach benzynowych. Ale to będzie dopiero przegrywka do głównego koncertu, który wystartuje wraz z nowym rokiem. Wtedy do łask wróci dawna stawka VAT na paliwa. Przedstawiciele rządu od tygodni czarują rzeczywistość i twierdzą, że wcale nie musimy tego odczuć w swoim kieszeniach. Ale ekonomiści nie mają cienia wątpliwości. Ich zdaniem odczujemy to i to bardzo konkretnie.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdził taryfy na sprzedaż energii pięciu sprzedawcom z urzędu oraz pięciu największym spółkom dystrybucyjnym. Jeśli zmieścimy się w ustalonym przez rząd limicie, to aż tak źle nie będzie. Jeśli jednak zużyjemy więcej prądu, to trzeba przygotować się na wyraźne podwyżki. W okolicach 80-90 zł miesięcznie.

Takiego zamieszania z liczbą kopciuchów węglowych do wymiany w Polsce jeszcze nie było. Nawet były prezes NFOŚiGW przyznaje, że najwięcej namieszał dodatek węglowy, którego wypłatę uzależniono od wcześniejszego zgłoszenia źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. I właśnie w ten sposób zaczęły się mnożyć na potęgę piece na węgiel. Zarejestrowano ich już ok. 3,7 mln na paliwa stałe, tak jakby Programu Czyste Powietrze od czterech lat w ogóle nie było.

Jak wygląda transformacja energetyczna w Polsce? Żeby się o tym przekonać wcale nie trzeba opuszczać Śląska. Właśnie tutaj, w samym jego centrum, w Siemianowicach Śląskich najpierw ma powstać Klaster Energii, który będzie miał w pieczy nową farmę fotowoltaiczną. Ta ma powstać na terenie byłej hałdy kopalni. I to nie są żadne plany, z którymi różnie bywa. W tym przypadku pierwsze przetargi mają być ogłoszone jeszcze w tym roku.

Niedawno okazało się, że rząd ściemnia, mówiąc, że to Unia Europejska każe nam podnieść VAT na gaz z 0 do 23 proc. A teraz rząd sam się do tego przyznał, że owszem, może podnieść tę stawkę jedynie do 5 proc., ale jeszcze się zastanowi, czy to zrobi, czy huknie z grubej rury stawką 23 proc. Jak będziecie naciskać, to może pójdzie wam na rękę. Trzymam kciuki, żeby huknął. Fot. Krystian Maj/KPRM

I znowu w Polsce będzie odwrotnie niż na całym świecie. Można by się spodziewać, że skoro ceny ropy Brent i WTI są najniższe od roku, to przy dystrybutorach na polskich stacjach paliw będzie podobnie. Nic z tego. U nas zapowiadają przedświąteczne podwyżki. A najbardziej zdrożeje diesel.

Zamrożone ceny gazu w przyszłym roku przeszły drugi raz przez sejm i już teraz czekają tylko na podpis prezydenta. Dla gospodarstw domowych przygotowany jest dodatek gazowy, który ma być formą refundacji wyższego VAT-u. Barierą jednak będzie dochód przeliczany na jednego członka rodziny. Bez wsparcia za to zostali mali i średni przedsiębiorcy. Pozbawieni tarczy gazowej piekarze już teraz radzą łapać się za kieszenie, planując spacer po pieczywo.

Chociaż spółki wydobywcze mocno ograniczyły handel węglem z klientami indywidualnymi, bo pierwszeństwo mają samorządy, to ceny pozostałego asortymentu dalej są wyraźnie niższe od tych z ogłoszeń aukcyjnych. Nawet na miałach węglowych różnica może wynieść kilkaset złotych na jednej tonie. Z kolei za najtańszy zwykły węgiel albo ekogroszek, licząc razem z dostawą, trzeba zapłacić w okolicach 3000 zł. Droższe aukcje też są, ale z tygodnia na tydzień jest ich jednak cały czas mniej.

Może się wydawać, że Europa ma kryzys energetyczny w garści. Z czasowym wyprzedzeniem udało się na odpowiednim poziomie wypełnić unijne magazyny, a cena surowca też wydaje się mieć największe zrywy już za sobą. Niepokoją trochę rozbieżności w sprawie limitu cenowego dla gazu z Rosji, ale to typowe polityczne przeciąganie liny. Tyle że nadmierny spokój odradza Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA). Jej zdaniem o ile teraz jest w miarę stabilnie, to przyszły rok może okazać się energetyczny rollercoasterem.

Jeszcze przed Świętami Bożego Narodzenia ma dojść do podpisania kolejnej umowy społecznej między rządem a górnikami. Tym razem chodzi o wydzielanie aktywów węglowych ze spółek do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Związkowcom udało się wywalczyć naprawdę sporo. Coroczne podwyżki to tylko początek. Rząd kupił zyska w ten sposób spokój w roku wyborczym.

Jeszcze parę tygodni temu prominenccy przedstawiciele Zjednoczonej Prawicy zaczęli sugerować, że modyfikacja zasady 10H, która od 2016 r. skutecznie blokuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej, może zdarzyć się jeszcze w tym roku. Potem okazało się jednak, że rząd dalej gra w wiatrową ciuciubabkę, bo projektowi nowelizacji nie nadano nawet jeszcze numerów sejmowych. Teraz eksperci klimatyczni wyliczyli, ile konkretnie taka zabawa nas kosztuje. I jedno jest pewne: tanio nie jest.

Marek Wesoły, poseł PiS z Rudy Śląskiej, który przegrał ostatnie starcie o fotel prezydenta tego miasta, chodzi po związkowcach górniczych i opowiada, że lada moment premier Mateusz Morawiecki mianuje go nowym pełnomocnikiem rządu ds. górnictwa. I jakby się nad tym na spokojnie zastanowić, nie ma w tym nic dziwnego. To bardziej podtrzymanie panujących standardów, a te jednoznacznie wskazują, że rząd nowego eksperta od węgla i górników powołuje mniej więcej co rok.

Piotr Woźniak, były prezes PGNiG, już we wrześniu ostrzegał, że magazyny gazu w Polsce stanowią od zawsze normalne źródło dostaw. Przez to na wiosnę widać w nich dno i trzeba je znowu napełniać. I właśnie jesteśmy świadkami takiego zjawiska. I jak się okazuje, ta sytuacja nie dotyczy wyłącznie naszego kraju. Z magazynów gazu zaczęła w grudniu czerpać cała Europa. Widać to już po giełdowych cenach surowca.

Za rok wieś Muronowo, leżąca na terenie województwa wielkopolskiego, będzie obchodzić jubileusz 400 lat istnienia. Ale ta historia po prawdzie twa znacznie dłużej. W tamtejszym lesie są ślady grodziska pochodzącego z X wieku. Dzisiaj, setki lat później, Muronowo charakteryzuje się dwoma rzeczami: bardzo małą liczbą mieszkańców i niestety też rekordowym zanieczyszczeniem powietrza. Ostatnio smog wyceniany tam jest na ponad 3000 proc. przekroczonych norm. (fot. Google Maps)