Złoty w opałach? Jeden kredyt, wiele ciężkich konsekwencji

Ta historia zaczęła się od tego, że kredytobiorca z Częstochowy pozwał bank PKO BP, z którym w 2019 r. zawarł umowę kredytu hipotecznego na ponad 400 tys. zł na 240 miesięcy. Powód? Twierdzi, że nie został poinformowany, w jaki sposób jest wyznaczany wskaźnik referencyjny WIBOR, który jest bazą oprocentowania jego kredytu. A skoro tak, mamy abuzywność.

Sąd Okręgowy w Częstochowie postanowił zapytać TSUE, czy powinien badać WIBOR w umowie kredytowej klienta, skoro WIBOR jest wskaźnikiem referencyjnym objętym od 2019 r. bardzo szczegółowymi regulacjami europejskiej dyrektywy BMR? To tak w skrócie. Zobaczcie, co się stało dalej, bo stało się całkiem sporo, choć orzeczenie TSUE będzie dopiero w 2026 r.

Rozprawa dotycząca WIBOR przed TSUE rozgrzewa emocje wielu stron: banków i konsumentów i licznych kancelarii prawnych, dla których to potężny kawałek tortu do podziału. Niektórzy bardzo liczą na to, że TSUE weźmie ich stronę, a wtedy rozpocząć może się wielka batalia o setki tysięcy kredytów hipotecznych w Polsce, która będzie niestety bardzo ryzykowna, bo mówimy o ewentualnym zachwianiu się w posadach ogromnej części rynku finansowego w Polsce.

Ta rozprawa już się właśnie przed TSUE odbyła 11 czerwca. Co już wiemy?

Po pierwsze, wiemy, że polski rząd zajął stanowisko ramię ramię z bankami. Po drugie – TSUE poprosił o opinię Rzecznika Generalnego TSUE, który ma zająć stanowisko w sprawie WIBOR 11 września 2025 r., więc na razie trzeba czekać. TSUE bardzo często podziela w orzeczeniu opinię Rzecznika, choć nie musi, a więc 11 września sporo stanie się jasne, ale ostateczny wyrok zapadnie dopiero jeszcze kilka miesięcy później, a więc zapewne dopiero w 2026 r.

Zapytacie: wyrok właściwie w jakiej sprawie? Nie chodzi o to, że TSUE ma rozstrzygnąć, czy WIBOR jest rzetelny, legalny, zgodny z przepisami, ale o to, czy polskie sądy w sprawach wytaczanych bankom przez złotówkowiczów w ogóle mają się zajmować badaniem WIBOR jako wskaźnika referencyjnego. A właściwie, jak podkreśla adwokat reprezentujący kredytobiorcę, nie chodzi o sam sposób wyliczania WIBOR, ale o to, jak został o tym poinformowany klient. Dodatkowo TSUE został zapytany, czy jeśli postanowienia umowy dotyczące wskaźnika WIBOR są sprzeczne z prawem, umowa powinna zostać unieważniona, czy może nadal funkcjonować, ale z oprocentowaniem bez WIBOR, a jedynie z marżą banku?

Więcej wiadomości na temat stóp procentowych

Podczas rozprawy 11 czerwca po jednej stronie mieliśmy kredytobiorcę, po drugiej banki, przedstawicieli polskiego rządu, przedstawicieli Komisji Europejskiej i Portugalii – wszystkie te podmioty zajęły wspólny front.

Polski rząd podkreślał w swoim stanowisku, że WIBOR od 2019 r. podlega unijnemu rozporządzeniu BMR, a ono samo w sobie już dba o to, by WIBOR spełniał odpowiednie wymogi i zadbano w nim o wyważanie interesu banków i konsumentów nie ma więc potrzeby badać WIBOR pod kątem niedozwolonych postanowień umownych.

Przedstawiciele Komisji Europejskiej i Portugalii również podkreślali wagę podlegania WIBOR pod BMR, co prowadzi do konkluzji, że sąd krajowy wręcz nie może badać abuzywności takiego wskaźnika, bo mogłoby to doprowadzić do chaosu regulacyjnego i rozbieżności w orzecznictwie w całej UE.

Z kolei adwokat kredytobiorcy podkreśla, że sama kwestia legalności czy rzetelności WIBOR jest tu drugorzędna, chodzi przede wszystkim o obowiązki informacyjne banku w tej mierze wobec klienta.

To, że nie ma orzeczenia nie znaczy, że nic nie wiemy. Przeciwnie, wiemy wiele na podstawie tego, co TSUE zlecił do badania Rzecznikowi Generalnemu. A zlecił zbadanie źródeł prawnych stosowania WIBOR – innymi słowy, czy istnieje przepis prawny, który nakazuje stosowanie bankom WIBOR w umowach z konsumentami? Po drugie, zlecił również zbadanie jednak technicznego funkcjonowania WIBOR i tego, jaka jest metoda kalkulacji wskaźnika oraz jak dostępną miał klient wiedzę o ryzyku w związku z zastosowaniem WIBOR w jego umowie. Te poszlaki sprawiają, że to konsumenci być może mogą mieć większe nadzieje na wygraną przed TSUE.

Warto przy tym pamiętać, że nie mówimy o wygranej wszystkich złotówkowiczów. Po pierwsze, to orzeczenie w tej jednej sprawie, po drugie, odpowie na wątpliwości dotyczące kredytów zawartych od 2019 r., bo wtedy wprowadzono w życie dyrektywę BMR, której WIBOR zaczął podlegać.