pompy ciepła

Komisja Europejska już raz przełożyła publikację specjalnego planu dotyczącego rozwoju rynku pomp ciepła w Europie na okres po wyborach do Parlamentu Europejskiego, które zaplanowano na początek czerwca. I wcale nie jest pewne, że dotrzyma słowa. Dlatego 15 państw postanowiło w tej sprawie zaapelować do Brukseli przy okazji, nalegając na szybszą dekarbonizację systemów ogrzewania i chłodzenia. Nasz kraj najwyraźniej nie ma tym problemu, bo się pod tym apelem nie podpisał.

Rok temu w maju 2023 r. wśród składanych wniosków w ramach programu Czyste Powietrze bezsprzecznie z wynikiem 57 proc. całej stawce przewodziły pompy ciepła. Ale teraz, głównie przez zaniechanie poprzedniej władzy i obecnej też, jesteśmy w zupełnie innej rzeczywistości, w której dzielą i rządzą kotły na biomasę (46 proc.). W przywróceniu starego porządku mają pomóc m.in. zmiany zasad rządowej inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowego kopciucha.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), czyli operator programu Czyste Powietrze, przedłuża czas dla pomp ciepła bez europejskich certyfikatów do końca tego roku. Zmiany, jak słyszymy, wprowadzono w trosce o beneficjentów inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowych kopciuchów. Padają jednak oskarżenia, że w ten sposób promuje się chińskich producentów. Szefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska obiecała wyjaśnić te wątpliwości.

Wielka Brytania, w ślad za UE, zamierza do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną. Ma tak się stać między innymi za sprawą wyrzucenia raz na zawsze z brytyjskich domów paliw kopalnych. Wcześniej sugerowano, że uda się to osiągnąć dzięki pomp ciepła i wodorowi. Ale teraz jest już jasne, że właściwa jest tylko jedna z tych dróg. Z drugiej można ewentualnie skorzystać, ale jak już to później.

Bardzo możliwe, że pompy ciepła najgorszy czas w kraju nad Wisła mają już za sobą. Nie dość, że rząd zapowiedział pojawienie się specjalnego rozwiązania w drugiej połowie roku dla użytkowników tych urządzeń grzewczych, to w dodatku wielkimi krokami zbliżają się do nas zmiany w programie Czyste Powietrze, które w pierwszej kolejności mają wyeliminować nieuczciwe praktyki, które w ostatnich miesiącach demolowały rynek pomp ciepła.

Coraz więcej wiemy o rozwiązaniach, jakie chce podjąć rząd, żeby Polacy nie poszli z torbami po odmrożeniu ceny energii, w drugiej połowie roku. Wiadomo już, jaka jest propozycja ceny maksymalnej, za stosowanie której przedsiębiorstwa energetyczne będą otrzymywać rekompensaty. Będzie też specjalne wsparcie dla tych, którzy korzystają ze źródeł ogrzewania, zasilanych energią elektryczną, jak np. pompy ciepła, czy piece akumulacyjne.

Niestety, ale za nami kolejny miesiąc, w którym obserwujemy lecącą na łeb i szyję popularność pomp ciepła w programie Czyste Powietrze. Równolegle kotły na biomasę umacniają się w fotelu lidera. Być może najnowszy raport Banku Światowego CCDR (Country Climate and Development Reports), który ma wskazać Polsce możliwe ścieżki dekarbonizacji, cokolwiek zmieni.

W Polsce nie za bardzo umiemy w transformację energetyczną. Nawet niespodziewanego potencjału pomp ciepła, których mieliśmy największy wzrost sprzedaży na świecie, nie potrafiliśmy wykorzystać. Na szczęście nie brakuje krajów, którym udaje się ominąć tę energetyczną pułapkę. Co więcej: nie poprzestają tam na kolejnych zachętach skłaniających do zakupu tego typu urządzeń grzewczych. Na oryginalny pomysł wpadli w Wielkiej Brytanii.

Znowu gorąco wokół programu Czyste Powietrze. Eksperci twierdzą, że może teraz udało się na szybko zasypać dziurę nawet na kilkaset milionów złotych, ale i tak dalej jest kłopot z wypłatą przyszłych środków. Co gorsza: nie ma cały czas długofalowego finansowania, co sugeruje, że programowi w ciągu raptem dwóch lat grozi bankructwo. A do tego wszystkiego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), operator Czystego Powietrza, tym, którzy są zdecydowani na zakup pomp ciepła radzi jeszcze kilka tygodni cierpliwości.

Stało się to, co można było przewidzieć już od miesięcy. Mamy do czynienia wszak ze zmianą lidera w programie Czyste Powietrze, gdzie przez ponad rok na wszystkich z góry patrzyły pompy ciepła. Ale to już za nami. Teraz rządowa inicjatywa skoncentrowana na wymianie węglowych kopciuchów ma nowego króla i są nim kotły na biomasę. Zdaniem ekspertów to fatalne wiadomości, bo grzanie za pomocą biomasy drzewnej z pewnością nie jest zdrowe, zarówno dla nas samych, jak i dla przyrody.

Głównie przez polityczną bierność użytkownicy pomp ciepła dalej mają pod górkę. Może udało się wyeliminować z rynku nieuczciwych sprzedawców i dystrybutorów, ale specjalnej taryfy energetycznej - o co branża apelu bezskutecznie od wielu miesięcy - jak nie było, tak nie ma. Efekt? Popularność pomp ciepła leci na łeb i szyję, co doskonale widać w statystykach programu Czyste Powietrze.

Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) ruszyło z kampanią informacyjno-edukacyjną, która ma jeden, podstawowy cel: odczarować pompy ciepła w kraju nad Wisłą. Te urządzenia grzewcze jeszcze nie dawno biły rekordy popularności w naszym kraju, ale od pewnego czasu Polacy zaczęli je omijać szerokim łukiem. PORT PC wie dlaczego i chce to zmienić.

Najpierw pompy ciepła dostały niezłe bęcki, a teraz obrywa fotowoltaika. W efekcie gwałtownie maleje liczba tego typu instalacji OZE, za co w głównej mierze odpowiedzialność spoczywa na barkach politycznej bierności. Najbardziej lubi to smog, który uznał nasz kraj za idealne miejsce do życia na stałe. Normy jakości powietrza znowu przekraczane są o blisko 4000 proc.

Przed nową prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) stoi nie lada zadanie. Trzeba odczarować program Czyste Powietrze, który nie dość, że po pięciu latach funkcjonowania wydał raptem niecałe 9 proc. rozpisanego na 103 mld zł budżetu, to w dodatku w ostatnich tygodniach są spore kłopoty z wypłatą przyznanego dofinansowania, bo rząd Mateusza Morawieckiego zapomniał o przygotowaniu na ten cel pieniędzy. Czy zapowiadane na kwiecień korekty w programie Czyste Powietrze będą odpowiedzią na te wyzwania? Czas pokaże.

Trwająca od miesięcy akcja obrzydzania Polakom pomp ciepła przyniosła oczekiwane skutki. Za chwilę kotły na biomasę zdetronizują je w programie Czyste Powietrze. Tymczasem Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE) w swoich wyliczeniach pokazuje, że pomimo tej zakrojonej na szeroką skalę negatywnej kampanii, pompy ciepła dalej należą do jednych z najtańszych źródeł ciepła.

Chociaż Komisja Europejska chciałaby przyspieszać Zielony Ład, to rynek odnawialnych źródeł energii wydaje się w ostatnim czasie poruszać w zupełnie innym tempie, a nawet lekko potykać o własne nogi. Część odpowiedzialności za taki stan rzeczy ponoszą unijni politycy, którzy nie wiadomo z jakich przyczyn co pewien czas zaciągają ręczny hamulec europejskiej transformacji energetycznej. Dlatego rynki pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych złapały zadyszkę.

Jeśli pompa ciepła, to tylko w budynku o dobrej izolacji termicznej? Okazuje się, że niekoniecznie. Europejskie Biuro ds. Środowiska (EEB) przeanalizowało zastosowanie tych urządzeń grzewczych w domach w Polsce, Włoszech i Holandii i doszło do wniosku, że sprawdzają się także w nieremontowanych, nieocieplonych budynkach. Ustalenia te mają pomóc przyspieszyć transformację energetyczną budynków jednorodzinnych w Europie, które w trzech czwartych wciąż ogrzewane są paliwami kopalnymi.

Sprzedaż najpopularniejszego typu pomp ciepła spadła w Polsce w 2023 roku o ponad 40 proc., co było bardzo niemiłą niespodzianką po szalonym tempie wzrostu w poprzednich latach. Branża nie ma wątpliwości, że jest to związane z trudną sytuacją na polskim rynku budowlanym w zeszłym roku. Najważniejszym pytaniem jest teraz to, czy w bieżącym roku sprzedaż pomp ciepła wzrośnie, czy też będzie kontynuowany niekorzystny trend.

Mrożenie cen prądu kosztuje budżet państwa krocie. Dla porównania: na program Rodzinna 500+ wydaliśmy w zeszłym roku ponad 40 mld zł, a trzymanie cen energii, wliczając też w to cenę gazu i także cenę ciepła, na krótkiej smyczy to wydatek rzędu nawet 68,5 mld zł. Nic wiec dziwnego, że rząd zastanawia się, jak znaleźć wyjście z tej pułapki. O tym, jak to będzie się odbywać - mamy dowiedzieć się w marcu. Być pojawi się też nowa taryfa energetyczna w drugim półroczu.

Pojawiły się najnowsze statystyki programu Czyste Powietrze, obejmujące styczeń 2024 r. Niestety, potwierdza się czarny scenariusz i zjazd pomp ciepła w składanych wnioskach na wymianę kopciucha nie dość, że nie wyhamował, to w dodatku jeszcze przyspieszył. W lutym na fotel lidera powinny wskoczyć kotły na biomasę. A wszystko przez polityczną bierność.