pompy ciepła

Przez wciskanie Polakom felernych pomp ciepła staliśmy się świadkami zapaści. Liczba składanych wniosków na pompy w ramach programu Czyste Powietrze spadła z 64 proc. w styczniu 2023 r. do 29 proc. w marcu 2024 r. Ten zjazd może za chwilę być jedynie wspomnieniem. Weszły właśnie zmiany, na które celujący w pompy ciepła czekali od miesięcy. Ten gamechanger wchodzi akurat do gry w momencie, kiedy kotły gazowe mogą mocno stracić na popularności w związku z rosnącymi cenami błękitnego paliwa i planowanymi obostrzeniami.

Setki pomp ciepła pochodzących spoza UE zostało niedopuszczonych do sprzedaży na polskim rynku z powodu niespełniania obowiązujących wymagań bezpieczeństwa. Takie są efekty kontroli tych urządzeń grzewczych, którą przeprowadził UOKiK wraz ze skarbówką. Na 564 sprawdzonych pomp ciepła produkowanych poza Unią Europejską aż 94 proc. nie spełniało norm.

Po zapowiedziach dotyczących nowej taryfy energetycznej i zmian w programie Czyste Powietrze nasz rynek pomp ciepła nieco drgnął. I możliwe, że znowu czeka nas boom na te urządzenia grzewcze. Dokładnie taka sytuacja ma miejsce u naszych zachodnich sąsiadów. Niemcy, po odstawieniu na boczny tor najpierw atomu, a teraz powoli też gazu, stawiają właśnie na pompy ciepła.

Być może za kilka tygodni, po tym jak zacznie obowiązywać specjalna taryfa dla użytkowników pomp ciepła, Polacy zaczną na nowo kochać te urządzenia grzewcze. Na razie jednak, mimo uszczelniania przepisów przez resort klimatu i środowiska, ciągle dochodzi do nieuczciwych transakcji. Dlatego, jak przekonuje ekspert ze Stiebel Eltron, tak istotne jest stawianie od początku na fachowego instalatora.

Upadek pomp ciepła w programie Czyste Powietrze, powodowany głównie legislacyjną biernością polityków, trwał od stycznia 2023 r., kiedy blisko dwa wnioski na trzy dotyczyły właśnie tych urządzeń grzewczych. Potem, w kolejnych miesiącach, obserwowaliśmy regularne spadki, w efekcie czego na fotelu lidera zasiadły kotły na biomasę. Ale zapowiadane zmiany, m.in. lista ZUM i specjalna taryfa, chyba zadziałały i być może jesteśmy właśnie świadkami powrotu Polaków do pomp ciepła.

Wrze na linii Polska Izba Gospodarcza Sprzedawców Węgla (PIGSW) a Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC). Ci pierwsi są oskarżani przez tych drugich o świadome wprowadzanie w błąd w sprawie pomp ciepła. Ale sprzedawcy węgla nie mają sobie nic do zarzucenia i zasłaniają się projektem ustawy.

Nie dość, że po ponad pięciu latach trudno mówić o sukcesie Czystego Powietrza, to w dodatku na początku roku okazało się, że kasa programu świeci pustkami, a w internecie przybywa wściekłych komentarzy beneficjentów, którym przyznano dofinansowanie, na które muszą czekać, nie wiadomo do kiedy. Ale chyba ten najcięższy okres za nami, co widać i w budżecie programu i w liczbie składanych tygodniowo wniosków.

Komisja Europejska już raz przełożyła publikację specjalnego planu dotyczącego rozwoju rynku pomp ciepła w Europie na okres po wyborach do Parlamentu Europejskiego, które zaplanowano na początek czerwca. I wcale nie jest pewne, że dotrzyma słowa. Dlatego 15 państw postanowiło w tej sprawie zaapelować do Brukseli przy okazji, nalegając na szybszą dekarbonizację systemów ogrzewania i chłodzenia. Nasz kraj najwyraźniej nie ma tym problemu, bo się pod tym apelem nie podpisał.

Rok temu w maju 2023 r. wśród składanych wniosków w ramach programu Czyste Powietrze bezsprzecznie z wynikiem 57 proc. całej stawce przewodziły pompy ciepła. Ale teraz, głównie przez zaniechanie poprzedniej władzy i obecnej też, jesteśmy w zupełnie innej rzeczywistości, w której dzielą i rządzą kotły na biomasę (46 proc.). W przywróceniu starego porządku mają pomóc m.in. zmiany zasad rządowej inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowego kopciucha.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), czyli operator programu Czyste Powietrze, przedłuża czas dla pomp ciepła bez europejskich certyfikatów do końca tego roku. Zmiany, jak słyszymy, wprowadzono w trosce o beneficjentów inicjatywy koncentrującej się na wymianie węglowych kopciuchów. Padają jednak oskarżenia, że w ten sposób promuje się chińskich producentów. Szefowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska obiecała wyjaśnić te wątpliwości.

Wielka Brytania, w ślad za UE, zamierza do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną. Ma tak się stać między innymi za sprawą wyrzucenia raz na zawsze z brytyjskich domów paliw kopalnych. Wcześniej sugerowano, że uda się to osiągnąć dzięki pomp ciepła i wodorowi. Ale teraz jest już jasne, że właściwa jest tylko jedna z tych dróg. Z drugiej można ewentualnie skorzystać, ale jak już to później.

Bardzo możliwe, że pompy ciepła najgorszy czas w kraju nad Wisła mają już za sobą. Nie dość, że rząd zapowiedział pojawienie się specjalnego rozwiązania w drugiej połowie roku dla użytkowników tych urządzeń grzewczych, to w dodatku wielkimi krokami zbliżają się do nas zmiany w programie Czyste Powietrze, które w pierwszej kolejności mają wyeliminować nieuczciwe praktyki, które w ostatnich miesiącach demolowały rynek pomp ciepła.

Coraz więcej wiemy o rozwiązaniach, jakie chce podjąć rząd, żeby Polacy nie poszli z torbami po odmrożeniu ceny energii, w drugiej połowie roku. Wiadomo już, jaka jest propozycja ceny maksymalnej, za stosowanie której przedsiębiorstwa energetyczne będą otrzymywać rekompensaty. Będzie też specjalne wsparcie dla tych, którzy korzystają ze źródeł ogrzewania, zasilanych energią elektryczną, jak np. pompy ciepła, czy piece akumulacyjne.

Niestety, ale za nami kolejny miesiąc, w którym obserwujemy lecącą na łeb i szyję popularność pomp ciepła w programie Czyste Powietrze. Równolegle kotły na biomasę umacniają się w fotelu lidera. Być może najnowszy raport Banku Światowego CCDR (Country Climate and Development Reports), który ma wskazać Polsce możliwe ścieżki dekarbonizacji, cokolwiek zmieni.

W Polsce nie za bardzo umiemy w transformację energetyczną. Nawet niespodziewanego potencjału pomp ciepła, których mieliśmy największy wzrost sprzedaży na świecie, nie potrafiliśmy wykorzystać. Na szczęście nie brakuje krajów, którym udaje się ominąć tę energetyczną pułapkę. Co więcej: nie poprzestają tam na kolejnych zachętach skłaniających do zakupu tego typu urządzeń grzewczych. Na oryginalny pomysł wpadli w Wielkiej Brytanii.

Znowu gorąco wokół programu Czyste Powietrze. Eksperci twierdzą, że może teraz udało się na szybko zasypać dziurę nawet na kilkaset milionów złotych, ale i tak dalej jest kłopot z wypłatą przyszłych środków. Co gorsza: nie ma cały czas długofalowego finansowania, co sugeruje, że programowi w ciągu raptem dwóch lat grozi bankructwo. A do tego wszystkiego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), operator Czystego Powietrza, tym, którzy są zdecydowani na zakup pomp ciepła radzi jeszcze kilka tygodni cierpliwości.

Stało się to, co można było przewidzieć już od miesięcy. Mamy do czynienia wszak ze zmianą lidera w programie Czyste Powietrze, gdzie przez ponad rok na wszystkich z góry patrzyły pompy ciepła. Ale to już za nami. Teraz rządowa inicjatywa skoncentrowana na wymianie węglowych kopciuchów ma nowego króla i są nim kotły na biomasę. Zdaniem ekspertów to fatalne wiadomości, bo grzanie za pomocą biomasy drzewnej z pewnością nie jest zdrowe, zarówno dla nas samych, jak i dla przyrody.

Głównie przez polityczną bierność użytkownicy pomp ciepła dalej mają pod górkę. Może udało się wyeliminować z rynku nieuczciwych sprzedawców i dystrybutorów, ale specjalnej taryfy energetycznej - o co branża apelu bezskutecznie od wielu miesięcy - jak nie było, tak nie ma. Efekt? Popularność pomp ciepła leci na łeb i szyję, co doskonale widać w statystykach programu Czyste Powietrze.

Stowarzyszenie Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) ruszyło z kampanią informacyjno-edukacyjną, która ma jeden, podstawowy cel: odczarować pompy ciepła w kraju nad Wisłą. Te urządzenia grzewcze jeszcze nie dawno biły rekordy popularności w naszym kraju, ale od pewnego czasu Polacy zaczęli je omijać szerokim łukiem. PORT PC wie dlaczego i chce to zmienić.

Najpierw pompy ciepła dostały niezłe bęcki, a teraz obrywa fotowoltaika. W efekcie gwałtownie maleje liczba tego typu instalacji OZE, za co w głównej mierze odpowiedzialność spoczywa na barkach politycznej bierności. Najbardziej lubi to smog, który uznał nasz kraj za idealne miejsce do życia na stałe. Normy jakości powietrza znowu przekraczane są o blisko 4000 proc.