dekarbonizacja

Wielka Brytania, w ślad za UE, zamierza do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną. Ma tak się stać między innymi za sprawą wyrzucenia raz na zawsze z brytyjskich domów paliw kopalnych. Wcześniej sugerowano, że uda się to osiągnąć dzięki pomp ciepła i wodorowi. Ale teraz jest już jasne, że właściwa jest tylko jedna z tych dróg. Z drugiej można ewentualnie skorzystać, ale jak już to później.

Bęcki dla rządu Donalda Tuska za prawdopodobne opóźnienie atomowe wcale nie są potrzebne. Wszak trudno na całym świecie wskazać budowę elektrowni jądrowej bez opóźnienia, która ruszyła na czas. Ale z tego, że ten jądrowy bałagan wiąże się z jednoczesnym brakiem energetycznej strategii i nawijaniem górnikom makaronu na uszu o produkcji węgla jeszcze przez 25 lat, kolejni ministrowie powinni się srogo tłumaczyć.

Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego organizowanego tradycyjnie w Katowicach światło dzienne ujrzał raport firmy konsultingowej Kearney „Zielone horyzonty: Polska na drodze do zrównoważonej przyszłości”. Autorzy opracowania zaprezentowali sześć kluczowych tez, które mogą poprowadzić kraj ku udanej transformacji energetycznej. I wszystko dokładnie przy tej okazji policzyli. Wychodzi na to, że czasu na marudzenie nie mamy już wcale.

Od lat część ekspertów powtarza, że samochody na baterie to dopiero okres przejściowy. A prawdziwa wolność od emisji przyjdzie dopiero wtedy, jak energetyczne rządy zacznie sprawować zielony wodór. Nic więc dziwnego, że trwa globalny wyścig o to, kto w tej wodorowej układance będzie rozdawał karty. W szranki stanęły m.in. USA, Chiny, Francja i Wielka Brytania.

W Polsce opowiadający się za zdecydowaną walkę ze zmianami klimatu natrafili na solidny opór i przy okazji ustanawiania Stref Czystego Transportu (SCT) w Krakowie i w Warszawie na własnej skórze przekonali się, że dla niektórych biznes bywa ważniejszy od zdrowia. Ale to jeszcze nic, w porównaniu do propozycji portugalskiej, skrajnej lewicy. Tam na zieloną trwale chcą wysłać najważniejsze połączenia lotnicze krajowe i zastąpić je koleją.

W biznesie nie ma sentymentów. Jak zdarza się tak, że z różnych powodów produkcja spada, to trzeba szukać oszczędności, najczęściej wiadomo: w ludziach. Być może będą nowe etaty, ale dopiero jak się sytuacja poprawi. I ta zasada obowiązuje wszędzie, z jednym wyjątkiem. Jest nim polskie górnictwo, które przypomina rozpędzony samochód w kierunku ściany, w którym kierowca - zamiast szybko reagować - zajada się chipsami.

Cały czas nie ma znowelizowanych dokumentów strategicznych, takich jak Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. Nie wiadomo nawet, czy ministra przemysłu Marzena Czarnecka przetrwa zbliżającą się rekonstrukcję rządu. Na łeb na szyję leci wydobycie węgla. Na tyle, że sami górnicy mówią o przeroście zatrudnienia. Pal licho z tym. Ważne, że w resorcie powstanie nowy wydział poświęcony gospodarce surowcami energetycznymi.

Niestety, ale za nami kolejny miesiąc, w którym obserwujemy lecącą na łeb i szyję popularność pomp ciepła w programie Czyste Powietrze. Równolegle kotły na biomasę umacniają się w fotelu lidera. Być może najnowszy raport Banku Światowego CCDR (Country Climate and Development Reports), który ma wskazać Polsce możliwe ścieżki dekarbonizacji, cokolwiek zmieni.

W połowie marca Parlament Europejski przyjął dyrektywę, która wprowadza szereg warunków, które trzeba będzie spełnić, aby do 2050 r. budynki stały się neutralne dla klimatu. Eksperci przypominają, że już w 2025 r. mają zacząć obowiązywać pierwsze postanowienia dyrektywy budynkowej.

Pod pismem związkowców z Bełchatowa, w którym informują o powołaniu do życia Związkowego Komitetu Protestacyjnego, znajdziemy kilkanaście podpisów. Wszyscy mówią jednym głosem: mają w nosie dekarbonizację i chcą dłużej produkować węgiel, co ma zagwarantować im miejsca pracy przez następne lata. Coś mi mówi, że gdyby nie zaplanowane na najbliższą niedzielę wybory samorządowe, to takie pismo w ogóle by nie powstało.

Forum Energii to kolejna organizacja, która ostrzega polskie gospodarstwa domowe przed nadciągającą rewolucją energetyczną. Analitycy są zgodni: bez stabilnych cen energii oraz bezpieczeństwa energetycznego, a jednocześnie ochrony klimatu – to się po prostu nie uda.

Bruksela wydaja się klimatycznym prymusem, który z jednej strony skrzętnie spycha paliwa kopalne na boczny tor, a z drugiej zdecydowanie stawia na rozwój odnawialnych źródeł emisji. I może rzeczywiście jest tak w przypadku węgla. Gorzej jeżeli chodzi o gaz ziemny. Najnowsza analiza Beyond Fossil Fuels wskazuje, że Komisja Europejska w tym względzie na razie robi tylko dobrą minę do złej gry, a i tak wszyscy widzą, jak potyka się o własne nogi.

CEZ ma konkretny plan. Nasi południowi sąsiedzi chcą systematycznie dekarbonizować swój portfel produkcyjny, tak żeby w 2040 r. osiągnąć zerową emisję netto. Dlatego w Polsce chcą zostawić sobie tylko te spółki, które nastawione są na świadczenie nowoczesnych usług energetycznych. Reszta ma by sprzedana. Chodzi o m.in. ciepłownie ważne dla Śląska i Małopolski.

Co z tego, że trudno szukać drugiego miejsca na świecie, gdzie wydobycie węgla jest tak drogie, jak w Polsce? Czy trzeba też robić aferę, bo węgla jest coraz mniej, ale za to górników coraz więcej? A może - żeby cały system naprawić i żeby już nikt nie mógł skarżyć się na przykopalniane zwały czarnego złota - najlepiej sięgnąć po rozwiązania rodem z minionej epoki, które szerokim kołem omijają wolny rynek, ale za to mogą nas skazać na bardzo drogi opał i co za tym idzie wysokie rachunki za prąd? Niestety, polska transformacja energetyczna cały czas nie potrafi ruszyć z kopyta.

Już w 2025 r. rozpocznie się dekarbonizacja energetyczna, która ma doprowadzić do zmniejszenia zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych w sektorze budownictwa. Zgodnie z założeniami parlamentu europejskiego od 2030 r. wszystkie nowe budynki mają być zeroemisyjne, a do 2050 r. sektor budownictwa ma stać się neutralny dla klimatu. A co to oznacza? Jeżeli nie zaczniemy działać już teraz, skutki odczujemy w naszych portfelach.

Nowy rząd Donalda Tuska miał poukładać energetyczne klocki od nowa. Z większym otwarciem na odnawialne źródła energii i też z mniejszym pobłażaniem dla górników, którzy wyobrażają sobie polską transformację energetyczną wyłącznie wedle swoich pomysłów na węgiel albo wcale. Ale na razie z tej dużej chmury jest całkiem mizerny deszcz. Do tej pory nie udało się wszak naprawić ustawy wiatrakowej, a resort aktywów państwowych kolejny miesiąc głowi się, co dalej robić z naszymi aktywami węglowymi. Analitycy ostrzegają: takie ciągłe granie na zwłokę może Polskę sporo kosztować - mniejszymi ratingami spółek energetycznych.

Chociaż Komisja Europejska chciałaby przyspieszać Zielony Ład, to rynek odnawialnych źródeł energii wydaje się w ostatnim czasie poruszać w zupełnie innym tempie, a nawet lekko potykać o własne nogi. Część odpowiedzialności za taki stan rzeczy ponoszą unijni politycy, którzy nie wiadomo z jakich przyczyn co pewien czas zaciągają ręczny hamulec europejskiej transformacji energetycznej. Dlatego rynki pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych złapały zadyszkę.

Raport Capgemini „World Energy Markets Observatory” wskazuje na najważniejsze wyzwania światowej energetyki, która zdaniem analityków skazana jest na dekarbonizację. Analitycy ostrzegają jednak, że rychły rozwód z węglem nie będzie możliwy bez potrojenia w stosownie krótkim czasie mocy atomowych. Przy okazji musimy też zdecydowanie zwiększyć nakłady na OZE.

Marzec może mocniej zatrzasnąć polską gospodarką i polityką. Nie tylko dlatego, że Narodowy Bank Polski opublikuje odczyt inflacji bazowej za styczeń i luty 2024 r., który ma determinować politykę monetarną w następnych miesiącach. W trzecim miesiącu roku rząd Donalda Tuska ma także podjąć strategiczną decyzję, która z pewnością wpłynie na inflację i może mieć również swoje polityczne konsekwencje. Ważą się losy dalszego zamrażania ceny energii.

Jednym z efektów kryzys energetycznego jest gwałtowny wzrost popularności pomp ciepła. Teraz ten boom akurat w Polsce nieco przygasła, głównie przez bierność polityków. Ale doniesienia naukowców z Wielkiej Brytanii jednoznacznie sugerują, że za chwilę o tych urządzeniach grzewczych znowu może być głośno.