Środowisko

W ciągu kilku dni, najdalej tygodni, poznamy zaktualizowany po konsultacjach projekt ustawy wprowadzającej w Polsce system kaucyjnego. Tym samym Ministerstwo Klimatu i Środowiska nie zmienia wyznaczonej sobie ścieżki legislacyjnej, w której przepisy przyjęte mogą być po wakacjach, a zaczną obowiązywać z początkiem 2023 r. Co na to eksperci?

Eksperci z Fundacji Frank Bold i Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi uważają, że polskie sądy odrzucają skargi obywateli na nieskuteczne przepisy programów ochrony powietrza. Przekonują, że to problem systemowy, dotyczący całego kraju, dlatego złożą skargę na Polskę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Najpierw Ministerstwo Klimatu i Środowiska przekonywało, że system kaucyjny w Polsce pojawi się z końcem 2022 r. Potem wyszło na jaw, że być może tak się rzeczywiście stanie, ale za trzy lata później, bo rząd chce dać przedsiębiorcom nawet dwa lata na dostosowanie się do nowych regulacji. Teraz zaś wypracowana jest legislacyjna ścieżka, co ma pozwolić na przyjęcie tych przepisów już po wakacjach, w październiku.

Najnowsza analiza naukowców przygnębia i przeraża jednocześnie. Bo wychodzi na to, że zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby stanowią egzystencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i całej planety. W ten sposób zagrożona ma być również trwałość nowoczesnych społeczeństw. Jednocześnie te toksyny zabijają co roku nawet 9 mln ludzi.

Handel emisjami CO2 to nie tylko wydatki np. spółek górniczych, ale też zyski dla budżetu kraju. I to całkiem konkretne. Przedstawiciele Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi sprawdzili, co się dzieje z tymi pieniędzmi i czy są wydawane zgodnie z ich przeznaczeniem. Niestety, wnioski nie są optymistyczne. Nie dość, że Polska ma bardzo dziurawe kieszenie, to jeszcze naruszamy prawodawstwo UE.

Niebawem minie trzy lata od wprowadzenia w Krakowie zakazu ogrzewania domów węglem i drewnem. Stowarzyszeniu Miasto Jest Nasze nie udało się do tego namówić radnych Warszawy, ale szybko to naprawił Sejmik Województwa Mazowieckiego i zakazał palenia węgla i jego pochodnymi w stolicy od 1 października 2023 r. W Łodzi pokazują, że przyspieszanie przepisów antysmogowych to nie jedyna droga.

Światowa Organizacja Meteorologiczna bije na alarm. Coraz większa szansa bowiem jest na to, że w ciągu najbliższych pięciu lat globalna temperatura jeszcze dodatkowo tylko urośnie. Tym samym możemy niebezpiecznie zbliżyć się do granicy 1,5 st. C, a nawet ją przekroczyć. Pewne zjawiska pogodowe mają wpływ ochładzający, ale to w żadnej mierze nie zmienia długoterminowego trendu globalnego ocieplenia.

Trzeba żegnać się z paliwami kopalnymi i czym prędzej wyganiać też emisje z transportu. Ale eksperci nie mają cienia wątpliwości, że to do osigięcia ambitnych celów klimatycznych jednak nie starczy. Niezbędna jest też efektywność energetyczna budynków, które trzeba w tym celu odpowiednio zmodernizować. Nakłady finansowe zaś na to przeznaczone powinny być co najmniej trzy razy większe niż dotychczas.

To może być przełomowa opinia rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Także dla Polski. Wychodzi bowiem na to, że mieszkańcy UE mogą pozywać swoje kraje za zbyt zanieczyszczone powietrze. Biorąc pod uwagę to czym oddychamy w naszym kraju, trzeba na poważnie brać pod uwagę scenariusz, w którym za chwilę sądy zaleje fala pozwów od Polaków, którzy będą żądać odszkodowania za smog.

Warszawa, Kraków, Łódź, Rzeszów i Wrocław – na razie tylko tych reprezentantów ma Polska w grupie 100 unijnych miast, które zobowiązały się do walki ze zmianami klimatu i osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r. Właśnie rusza specjalny program Komisji Europejskiej, który ma zapewnić finansowanie na odpowiednim poziomie tych miejskich inicjatyw.

Miał zmienić zasady gry i wprowadzić rozszerzoną odpowiedzialność producentów (ROP) opakowań. Miał też wejść w życie na początku 2022 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska jednak twierdzi, że w pełni nowe regulacje mogą zacząć obowiązywać dopiero od 2025 r.

Warszawski Alarm Smogowy donosi na Twitterze, że polska stolica jest obecnie najbardziej zanieczyszczonym dużym miastem świata. Tak przynajmniej wynika z zestawienia przygotowanego przez IQAir, szwajcarską firmę zajmująca się technologią jakości powietrza. Te informacje musiały ominąć szerokim łukiem radnych Sejmiku Mazowieckiego, którzy kolejny raz nie zdecydowali się na zaostrzenie przepisów w tym zakresie i przy okazji nie przecięli energetycznej kroplówki z Rosją.

Poznaliśmy najnowszy ranking programu „Czyste Powietrze” ukazujący aktywność gmin w czwartym kwartale 2021 r. Trudno się dziwić, że przodują w tym gminy z województwa śląskiego. Zastanawia za to, że niektóre uzdrowiska i miejscowości wypoczynkowe tej walki o jakość powietrza nie podejmują w ogóle.

Czesi wykorzystali w sprawie kopalni Turów lukę prawną, która dotyczy też kopalni Polskiej Grupy Górniczej? „Rzeczpospolita” informuje, że Ministerstwie Klimatu i Środowiska wszystkiemu zaprzecza. Ale ekolodzy z polskiego Greenpeace zapowiadają, że nie odpuszczą. Już złożyli wniosek o unieważnienie w sumie kilkunastu koncesji na wydobycie węgla w dziewięciu kopalniach.

Zagęszcza się atmosfera wokół kopalni Turów. Za chwilę rząd dostanie rachunek od Komisji Europejskiej za niewykonywanie postanowień TSUE, swoją opinię przedstawi też rzecznik generalny unijnego Trybunału. A teraz jeszcze na dodatek Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie mocno skomplikował proces przedłużania koncesji dla polskiej kopalni do 2044 r.

Unia Europejska chce zbawić świat Zielonym Ładem i wypowiada wojnę węglowi na wszystkich możliwych frontach. Jednak największy producent czarnego złota kompletnie nic sobie z tego nie robi, a nawet fedruje jeszcze bardziej. Chiny właśnie informują o rekordowej produkcji węgla w 2021 r.

Rząd w sprawie nowych norm jakości węgla sam sobie narobił problemów. Z kolei branża wydobywcza powinna nieco uspokoić emocje, bo jak przekonują eksperci z Polskiego Alarmu Smogowego, ekogroszek będzie dalej sprzedawany, ale pod inną nazwą, niewprowadzającą klientów w błąd.

Nie udała się w Warszawie inicjatywa uchwałodawcza w sprawie wprowadzenia zakazu spalania węgla i drewna w domowych piecach na obszarze stolicy od jesieni 2023 r. Rada Miasta nie zgodziła się na takie rozwiązanie i smog będzie dalej dusił warszawiaków. Zakaz palenia paliwami stałymi obowiązuje w Krakowie już od 2,5 roku i przynosi rewelacyjne efekty.

Zdaniem polskiej minister klimatu i środowiska Anny Moskwy ostatnie rozmowy z Czechami w sprawie kopalni Turów były bardziej owocne niż 18 poprzednich tur negocjacyjnych. I do porozumienia jest już bardzo blisko. Nasi południowi sąsiedzi nie są jednak aż takimi optymistami.

Komitet Naukowy Koalicji Klimatycznej napisał list do szefów resortu edukacji i nauki i resortu klimatu i środowiska. Wzywają w nim do poszerzenia podstawy programowej w szkołach, tak żeby polscy uczniowie mogli od nowego roku szkolnego uczyć się o zmianach klimatu. Inicjatywa tyle mądra, co naiwna.