system kaucyjny

Wydawać się mogło, że bój o system kaucyjny w Polsce jest już zakończony. Wszystko ruszy od 1 stycznia 2025 r. i już nie ma absolutnie o co kruszyć kopie. Ale przedstawiciele branży są zgoła odmiennego zdania. Owszem, jedna bitwa już za nimi, ale do końca wojny — ich zdaniem — jeszcze daleka droga. Bo ciągle jest sporo wątpliwości. Tych m.in. dotyczących naliczania od kaucji podatku VAT, dopuszczania do systemu mniejszych sklepów i tego, czy aby zbiórka manualna nie była ślepą uliczką.

Bardzo długo trwało opracowywanie i przyjmowanie regulacji wprowadzających w życie system kaucyjny. W końcu udało się przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2025 r. I mogłoby się wydawać, że te ponad 15 miesięcy to zdecydowanie wystarczający czas, żeby właściwie się do startu systemu przygotować. Okazuje się, że najprawdopodobniej trzeba kolejny raz pochylić się nad wysokością kaucji.

Bardzo długo trwało w Polsce uzgadnianie kształtu systemu kaucyjnego, który wystartuje 1 stycznia 2025 r. Wydawać by się mogło, że 15 miesięcy, które pozostają do tego terminu, to odpowiedni czas, żeby się do tego przygotować. Sieci handlowe mają różne podejście, część już w wybranych lokalizacjach stawia na takie maszyny, część jeszcze cierpliwie czeka. Okazuje się, że sami oddawanie butelki czy puszki do automatów też możemy już teraz ćwiczyć. Tylko pamiętajmy: na razie za zwrot opakowania dostaniemy od 5 do 15 gr i to nie w gotówce.

Kiedy 12 września rząd opublikował ustawę wprowadzającą od stycznia 2025 r. w naszym kraju system kaucyjny, wszystko jest już przesądzone. Ale czasu jest naprawdę niewiele i te pozostałe 15 miesięcy trzeba poświęcić na kosztowne i czasochłonne przygotowania. Co trzeba będzie konkretnie w tym okresie zrobić? Na to pytanie odpowiadają eksperci z Grupy TOMRA.

Złośliwi twierdzili, że z naszym systemem kaucyjnym jest tak jak z niesławną zasadą 10H, przez lata blokującą rozwój lądowej energetyki wiatrowej. Politycy przekonywali, że trzeba ją wreszcie znieść, ale za tymi słowami nie szły żadne czyny. I z kaucją było bardzo podobnie. Ale w końcu doczekaliśmy się finału tego legislacyjnego maratonu. Pod ustawą znalazł się podpis prezydenta i system kaucyjny w Polsce zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.

Chociaż przedstawiciele producentów opakowań od miesięcy jak jeden mąż twierdzą, że na dostosowanie się do nowych przepisów wprowadzających u nas system kaucyjny potrzebują zdecydowanie więcej czasu, to zgodnie z przyjętymi w sierpniu regulacjami, ten ma zacząć działać od 2025 r. Ile będzie u nas punktów zbiórki? Czy kaucja będzie tylko w postaci gotówki, czy bonu?

Trwa wyścig z czasem. Sejm jak tylko mógł przyspieszył procedowanie projektu ustawy, wprowadzającej u nas system kaucyjny. Teraz kolej na Senat, który ma się tym zająć podczas jednych z wakacyjnych obrad. Wszystko po to, żeby zdążyć przed jesiennymi wyborami, które mogą zmienić polityczny układ sił. Producenci opakowań uważają, że legislacyjne przepychanki nie mają już żadnego sensu, bo i tak nie zdążymy na czas.

Piwo w butelce zwrotnej od 2025 r. podrożeje o 10 zł. Tak uważa Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, krytykując przyjęty przez Sejm projekt ustawy o systemie kaucyjnym. Kaucja za butelkę ma być obowiązkowa, a producentom będą grozić wysokie kary za niestosowanie się do nowych przepisów. Producenci piwa straszą, że koszty te zostaną przerzucone na klientów, którzy zapłacą o 10 zł więcej za piwo w butelce.

Chociaż Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłasza przyjęcie przez rząd ustawy w sprawie systemu kaucyjnego i zapowiada jego wejście w życie w 2025 r., to jeszcze nic w tym względzie nie jest przesądzone. Dopiero mamy ruch ze strony gabinetu premiera Morawieckiego, a przecież jeszcze jest Sejm, Senat i na koniec podpis prezydenta. Biorąc zaś pod uwagę, jak sam rząd długo przekładał w czasie właśnie klepnięte regulacje, można mieć spore wątpliwości, czy uda się tę drogę legislacyjną zakończyć w parę miesięcy, jeszcze w tej kadencji parlamentarnej.

W porządku obrad najbliższego posiedzenia Sejmu na próżno szukać projektu ustawy o systemie kaucyjnym. Wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba po raz kolejny składa obietnice i twierdzi, że jeżeli nikt z rządu nie wniesie żadnych uwag, to może uda się nad tym pochylić jeszcze w czerwcu. Dobrze jakby tak się stało, bo dalsze przekładanie tego w czasie może nas słono kosztować.

Wszyscy eksperci, z którymi rozmawialiśmy o polskim systemie kaucyjnym, cieszą się z tego, że na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego pojawiły się dwa rozporządzenia w tej sprawie. Zgodnie twierdzą, że to krok we właściwą stronę. Ale to nie jest wcale tak, że nikt już nie ma żadnych wątpliwości. Te producenci opakowań i nie tylko zgłaszają od lat, bo też tyle trwa tworzenie w Polsce znowu mechanizmu kaucji i zwrotu opakowania.

Miesiąc po tym, jak Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło prace nad projektem regulacji w sprawie uruchomienia w naszym kraju systemu kaucyjnego, na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego pojawiły się dwa rozporządzenia w tej sprawie. Jesteśmy więc coraz bliżej tego, żeby od 2025 r. taki mechanizm wreszcie zadziałał.

Trudno już zliczyć rządowe zapowiedzi dotyczące wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego. Za każdym razem z bliżej nieznanych przyczyn przyjęcie tych regulacji oddalane jest w czasie. Chociaż teraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakończyło już swoje prace nad tym dokumentem i niebawem pochylić nad nim ma się też rząd. Tymczasem z najnowszych badań wiemy, jak ten mechanizm zwrotów opakowań oceniany jest w Europie.

Na stole są dwa projekty ustaw. Jeden dotyczy jednorazowego plastiku (SUP, ang. Single Use Plastic), a drugi systemu kaucyjnego. Branża od miesięcy nawołuje, żeby regulacje przyjmować w tym samym czasie, bo inaczej czekają nas kłopoty. Może stać się tak, że producenci napojów znajdą się w pułapce. I to bardzo dla siebie kosztownej.

Sieć sklepów Żabka wkracza właśnie z nową akcją dla klientów. Zamiast czekać na odgórne zalecenia ws. systemu kaucyjnego, postanowiła wziąć sprawy w swoje ręce. A dokładnie puste butelki po piwie, które nie dość, że przyjmie, to jeszcze poza kaucją dorzuci kasę w gratisie.

O tym, jak ostatecznie będzie wyglądać system kaucyjny w Polsce, dowiadujemy się już coraz więcej. Jednak to, kiedy zacznie obowiązywać - cały czas jest zagadką. Bo też politycy Zjednoczonej Prawicy kaucje traktują dokładnie tak po macoszemu jak słynną zasadę 10H, która od lat blokuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej. W jednym i drugim przypadku już trudno zliczyć wszystkie zapowiedzi zmiany przepisów, które jednak ciągle pozostają takie same.

Ostatni raz browary w Polsce podniosły kaucję za półlitrową butelkę zwrotną po piwie z 35 na 50 groszy w 2017 r. Ale po sześciu latach Grupa Żywiec postanowiła pomajstrować przy cenniku i przy okazji podniosła kaucję z 50 gr do 1 zł. Podstawowy powód taki sam jak przed laty: ekonomia. Tymczasem saga dotycząca polskiego systemu kaucyjnego znowu chyba utknęła w martwym punkcie.

Zgodnie z zapowiedziami Komisja Europejska opublikowała rozporządzenie dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych (Packaging and Packaging Waste Regulation – PPWR). Bruksela miała już powyżej uszu, że ze strony państw członkowskich słyszała tylko kolejne zapewnienia podjęcia stosownych regulacji, z których jednak nic nie wynikało. Stowarzyszenie Plastics Europe chwali nowe przepisy, ale też wytyka błędy.

Z systemem kaucyjnym i cała gospodarka odpadami w Polsce jest trochę tak jak z nieszczęsną zasadą 10H, która od sześciu lat blokuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej. Tutaj też politycy od lat mówią o skutecznym recyklingu i obiegu zamkniętym, ale z tych słów niestety niewiele wynika. Wszystko jest rozciągane na kolejne lata. Inni w UE wcale pod tym względem nie są od Polski dużo lepsi. Dlatego Bruksela straciła cierpliwość. Komisja Europejska nie zamierza dłużej czekać na dobrą wolę państw członkowskich, tylko narzuci swoje rozporządzenie.

Przepisy dotyczące systemu kaucyjnego miały być przyjęte najpóźniej w połowie tego roku. Zamiast tego po wakacjach pojawił się kolejny projekt. Eksperci po jego lekturze są zszokowani, bo wychodzi na to, że nikt ich uwag w Ministerstwie Klimatu i Środowiska nie posłuchał. Dziwne, prawda?