smog

Idzie wiosna. Dosłownie i w przenośni. Zanim jednak wyruszysz na spacer, trening czy wycieczkę, sprawdź jakość powietrza, którym będziesz oddychać. Teraz dzięki nowej usłudze w aplikacji mObywatel możesz w każdej chwili uzyskać aktualne informacje o stanie powietrza w różnych miejscach Polski. To przydatne narzędzie nie tylko dla alergików czy osób z chorobami układu oddechowego, ale także dla każdego, kto chce świadomie dbać o swoje zdrowie.

Niestety, ale w Polsce władza cały czas nie traktuje smogu zbyt poważnie. Bo też brudne powietrze od dawna z nami było, jest i pewnie jeszcze długo będzie. Po co więc ten hałas? Pojawiają się kolejne analizy wskazujące wprost, jak zanieczyszczone powietrze demoluje zdrowie naszych dzieci. Tylko, czy to cokolwiek zmieni?

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) kolejny dzień rozsyła do Polaków alerty. Ostrzeżenia dotyczą fatalnej jakości powietrza. „Zrezygnuj ze spacerów na świeżym powietrzu, zrezygnuj z uprawiania sportu na zewnątrz, ogranicz wietrzenie pomieszczeń” - brzmią zalecenia dla mieszkańców części pięciu województw.

Polski smog jest coraz lepiej rozpoznawalny na świecie. Nie dość, że w czwartek Kraków od wczesnych godzin rannych pnie się w górę tabeli dużych miast z najgorszą jakością powietrza, to w dodatku Niemcy skarżą się na brudne powietrze z naszego kraju. W internecie zawrzało, chociaż eksperci twierdzą, że to nie wymysł naszych zachodnich sąsiadów.

Za nami już 74 dni od zawieszenia programu Czyste Powietrze, który na nowo uruchomi nabór wniosków dopiero 31 marca br. Niestety, na próżno szukać alternatywnego, ogólnopolskiego instrumentu wycelowanego w smog. W efekcie jakość powietrza w Polsce znowu pozostawia wiele do życzenia. Kraków jest na 2. miejscu, a Warszawa właśnie zajęła 5. lokatę wśród miast Europy z najbardziej brudnym powietrzem.

Za nami już pierwsza tura tegorocznych ferii zimowych, teraz trwa druga dla woj. podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Niestety, nie ma za bardzo powodów do radości z powodu wylatania się najmłodszych na powietrzu. Nie tylko dlatego, że kolejny raz aura w lutym bardziej przypomina przedwiośnie niż środek zimy. Problem też w tym, że to powietrze znowu zaczęło dusić, jak Polska długa i szeroka. Bo smog u nas cały czas ma się bardzo dobrze i nie ma zamiaru nigdzie się ruszać.

To była jedna z tych zmian w programie Czyste Powietrze, która rozgrzewała social media najbardziej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) proponował, żeby przy okazji uzyskiwania dotacji na wymianę węglowego kopciucha obowiązywał nakaz odłączenia swojego kominka. Szum zrobił się taki głośny, że musieli go usłyszeć rządzący. Bo nagle NFOŚiGW zmienił zdanie. I dalsze używanie rekreacyjnych kominków będzie jednak możliwe. Chociaż nie wszystkich.

Już minęło ponad 60 dni od zawieszenia programu Czyste Powietrzem, a nabór wniosków ruszy na nowo dopiero 31 marca 2025 r. Tym samym walka ze smogiem w Polsce stała się jeszcze trudniejsza niż zwykle. Dlatego też Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) nie zamierza tracić czasu i już teraz dokonuje sporych zmian w programie „Stop Smog”.

Historia, które zaczęła swój bieg w październiku 2015 r., właśnie zatoczyła koło. Sąd Najwyższy ostatecznie potwierdził odpowiedzialność władzy za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza. Tylko co z tego wynika? To tak jakby zakaz jazdy na podwójnym gazie miałby całkowicie wyeliminować pijanych za kierownicą. Niestety, ale smog był, jest i cały czas będzie z nami.

Jeszcze ponad dwa tygodnie zostały do końca licytacji, na rzecz WOŚP, w której zwycięzca będzie miał przywilej spacerowania nad Morskim Okiem w towarzystwie minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Na razie cena za tę przyjemność dobija powoli do 6500 zł. Ale mogę się założyć, że ostateczny wygrany wysupła z portfela znacznie grubszą kasę. Taki spacer, w takich krajobrazowych okolicznościach z członkiem rządu odpowiedzialnym za to środowisko i jeszcze klimat w ogóle, to nie lada gratka. Licząc, jaką kwotą zamknie się ta licytacja, do mojej pomylonej głowy wpadł pomysł, żeby w rewanżu za tak szlachetny czyn, samemu później zaprosić panią minister na spacer ze mną. Wiem, wiem, zdecydowanie nie ta liga, nie śmiem się w ogóle porównywać. Ale za to obiecuję jeszcze większe atrakcje. Krajobrazowe i nie tylko.

Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska, ogłosiła, że miniony, 2024 rok był rokiem OZE. W komentarzach nie brakuje kpin i złośliwości. Trudno się dziwić, skoro nasz kraj pozostaje niezmiennie największym trucicielem w Europie. Nie ma dnia, żeby czujki smogowe, jak Polska długa i szeroka, nie wskazywały na przekroczenia idące w tysiącach procent.

Początek roku 2025 przyniósł alarmujące dane dotyczące jakości powietrza w Polsce, która jak zwykle jest liderem pod względem największego stężenia smogu w UE. W takich miejscowościach jak Garlica Murowana (woj. małopolskie) i Odrowąż (woj. opolskie) normy zanieczyszczeń powietrza zostały przekroczone o rekordowe wartości – odpowiednio o 3718 proc. dla pyłów PM2.5 i 1232 proc. dla PM2.5. Niestety, smog znów pokrył kraj gęstym, duszącym mlekiem, co uczyniło Polskę jedną z najbardziej zanieczyszczonych plam na mapie Europy. W miastach takich jak Chełm czy Piotrków Trybunalski sytuacja również nie napawa optymizmem, a eksperci alarmują, że brak działań ze strony władz może tylko pogorszyć kryzys.

Czyste Powietrze nie ma ponoć kłopotu z pieniędzmi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) utrzymuje, że zawieszenie programu związane jest z bałaganem, jaki mieli po sobie zostawić poprzednicy. Szkoda tylko, że taka narracja coraz mniej się klei, na co zwracają uwagę ci, którzy o nieprawidłowościach informowali już miesiące temu.

Przez kilka słonecznych dni można było żałować wymiany opon już w listopadzie, ale po tym, jak ostatnio każdego ranka trzeba skrobać szyby w samochodach, jest już jasne, że zimna aura została z nami na dłużej. Dowodem jest też coś innego: gęste od dymu i pyłu powietrze. To znak, że Polacy zaczęli rozgrzewać swoje domowe piece, a smog znowu wyszedł na polowanie. W Europie trudno znaleźć drugi kraj z takimi emisjami CO2 jak Polska. (fot. Electricity Maps)

To trzeba przyznać bardzo uczciwie: Polska, niezależnie od tego, kto akurat jest przy władzy, tylko udaje walkę ze smogiem, a tak naprawdę nic nie robi, żebyśmy wreszcie zaczęli oddychać czystszym powietrzem. Politycy sięgają po taką narrację jedynie przed wyborami, żeby zdobyć poklask wyborców. Ale potem o smogu po prostu zapominają, bo tak wygodniej. Ale nie dla wielu z nas, w tym chorych na astmę, którzy właśnie postanowili wziąć sprawy we własne ręce.

W kuluarach mówiło się od tym od tygodni, w social mediach zresztą też. Chociaż od miesięcy rząd przekonywał, że z programem Czyste Powietrze i jego finansowanie nic złego się nie dzieje, prawda okazuje się całkiem inna. Teraz wychodzi na to, że program ma być zawieszony. Nieoficjalnie mówi się, że na nawet na sześć miesięcy. Zapytaliśmy o szczegóły Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który twierdzi, że finalizuje prace nad gruntowną reformą programu.

Wystarczyło trochę śniegu i już czuć smog. Dobrze, że nowe normy jakości węgla wyrzucą raz na zawsze z obiegu nazwę „ekogroszek”. Ale od tego, niczym za pstryknięciem palcami, od razu nie poprawi się nasze powietrze. Żeby to w końcu się stało, muszą zagrać też inne elementy tej układanki. Na razie nie ma o tym mowy. W efekcie oddychamy coraz większym syfem. A im zimniej, tym czujemy go bardziej.

Kominki tworzą nie tylko domową atmosferę, ale są też dodatkowym źródłem ogrzewania. Ich właściciele powinni jednak pamiętać o obowiązku wymiany starych modeli, ewentualnie zakupu dodatkowych filtrów. Jeśli tego nie zrobią, mogą otrzymać grzywnę nawet do 5 tys. zł.

Liczba składanych tygodniowo wniosków w ramach programu Czyste Powietrze znowu przebiła poziom 5000 i bardzo możliwe, że 2024 r. okaże się pod tym względem rekordowy. Ale to może nieco zniekształcać rzeczywistość i sugerować, że rządowi walka ze smogiem idzie coraz sprawniej. Z taką opinią jednak bardzo trudno się zgodzić. Owszem, można chwalić ostatnio ustanowione nowe normy jakości paliw stałych, w tym węgla. Cały czas jednak zaniechań w tym względzie jest jeszcze więcej.

Wraz z początkiem jesieni rozpoczął się sezon grzewczy i od razu poszybowały w górę wskaźniki zanieczyszczenia powietrza. Szacuje się, że co roku z powodu powikłań zdrowotnych wywołanych smogiem umiera nawet 50 tysięcy osób. Nic więc dziwnego, że wzmożoną czujność zachowują nie tylko służby porządkowe, ale również sąsiedzi.