neutralność klimatyczna

Polski rząd unika poruszania niewygodnych tematów do czasu rozstrzygnięcia wyborów prezydenckich zaplanowanych na 18 maja (pierwsza tura). Dlatego, mimo pełnienia prezydencji w Radzie UE, Warszawa wciąż spycha na boczny tor rozmowy o celach klimatycznych Unii na lata 2035 i 2040. Jak zauważają naukowcy z Climate Action Tracker, w konsekwencji coraz bardziej zagrożona staje się realizacja celu neutralności klimatycznej do 2050 roku.

Cały czas nie brakuje ekspertów, którzy przekonują, że dobrze i efektywnie nie przeprowadzimy transformacji energetycznej bez udziału pomp ciepła. Zdaje sobie z tego doskonale sprawę fińska firma energetyczna, która planuje budowę kompleksu dużych ciepłowni i z tego względu zamówiła u Niemców największą na świecie pompę ciepła.

Największe Spółki Skarbu Państwa, chcąc dążyć do zielonej transformacji i dekarbonizacji, powinny dbać o ograniczenie negatywnego wpływu na klimat. Firma Instrat przyjrzała się raportowi zrównoważonego rozwoju i strategii klimatycznych największych spółek z udziałem Skarbu Państwa notowanych na GPW w ramach WIG20 i wyniki analizy nie napawają optymizmem, ponieważ spółki stawiają sobie cele klimatyczne, lecz realizują je wolno i niekonsekwentnie. Może nowa dyrektywa unijna CSRD zmieni coś w tym temacie.

Ważą się losy umowy społecznej między górnikami a rządem, którą podpisano ponad trzy lata temu. Związkowcy boją się, że za chwilę ustalone tam zapisy przestaną obowiązywać i nasza transformacja energetyczna pójdzie zupełnie inną ścieżką, niż to wcześniej ustalono. Warto jednak pamiętać, że już przy okazji sygnowania tego dokumentu nie brakowało ekspertów, którzy twierdzili, że wydobywanie węgla w Polsce przez następne 25 lat to raczej bujda na resorach. Rozmawiam z jednym z nich - z prof. Konradem Świrskim, prezesem Zarządu Grupy Transition Technologies i wykładowcą na Politechnice Warszawskiej.

Nasi zachodni sąsiedzi pokazują nam, że transformację energetyczną tak po prawdzie najlepiej zacząć od zmiany prawa. Dzięki czemu dostęp do odnawialnych źródeł energii jest zdecydowanie mniej skomplikowany. U nich po tym, jak uproszczono regulacje dotyczące rejestracji elektrowni balkonowych, jesteśmy świadkami boomu na panele słoneczne.

Nowy Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) wzbudza coraz więcej emocji. Okazuje się, ze poprawiony dokument zakłada zdecydowanie wcześniejsze odejścia od węgla, względem pierwotnych planów transformacji energetycznej, które wskazywały na fedrowanie do 2049 r. Ale liczne organizacje pozarządowe i think tanki boją się, że wszystko znowu będzie spisane na kolanie. Dlatego apelują o przeprowadzenie konsultacji publicznych.

Instytut Zielonej Gospodarki (IZG) opublikował specjalny raport „Transformacja we mgle. Polska 2040”, w którym eksperci kolejny raz pokazują, że nasz kraj zupełnie nie jest przygotowany do czekających go już niedługo wyzwań. Co trzeba zrobić, żeby to zmienić? W pierwszej kolejności ustalić realny termin odejścia od węgla, którego, tak czy inaczej, i tak w Polsce jest coraz mniej.

W ostatnim czasie można było odnieść wrażenie, że podjudzany przez Brukselę rząd Tuska namawia samorządowców na utworzenie u siebie stref czystego transportu (SCT), czym uderza z armaty w wolność Polaków. Bo zakaz dla najstarszych i najbardziej trujących powietrze samochodów w centrach miast, to dla niektórych druga targowica. Tymczasem teraz, na podstawie przeprowadzonego badania opinii publicznej, wychodzi na to, że ci przeciwnicy SCT wcale nie są w naszym kraju żadną większością, tylko bywają nieco bardziej głośni.

Ember dowodzi, że Unia Europejska ma obecnie najczystszy miks energetyczny na świecie. Od ogłoszenia Zielonego Ładu przez Brukselę w styczniu 2020 r. przeszedł nieprawdopodobną metamorfozę. I pewnie myślicie, że węglowa Polska do tego raczej się nie przyczyniła. Mylicie się, my też mamy swój udział w coraz bardziej zielonej energetycznie Europy.

Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego organizowanego tradycyjnie w Katowicach światło dzienne ujrzał raport firmy konsultingowej Kearney „Zielone horyzonty: Polska na drodze do zrównoważonej przyszłości”. Autorzy opracowania zaprezentowali sześć kluczowych tez, które mogą poprowadzić kraj ku udanej transformacji energetycznej. I wszystko dokładnie przy tej okazji policzyli. Wychodzi na to, że czasu na marudzenie nie mamy już wcale.

Patrząc na Polskę od kilku miesięcy można mieć nieodparte wrażenie, że węgiel powoli udaje się na zasłużoną emeryturę. Zarówno produkcja, jak i sprzedaż szurają po dnie i przekopują muł. Ale globalnie sytuacja wygląda zgoła inaczej. Okazuje się, że w zeszłym roku wydobycie węgla na całym świecie osiągnęło najwyższy w historii poziom 8 mld ton.

W połowie kwietnia weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR). W Polsce psioczącej na Zielony Ład dziwnym trafem przeszło to bez większego echa. Tymczasem wychodzi na to, że Bruksela rozkręca na dobre zieloną rewolucję na drogach, która nas nie ominie. O to czy jej podołamy i jakie nas w związku w tym czekają wyzwania – rozmawiam z Piotrem Drożdżykiem, Head of Emobility Enefit w Polsce.

To może być precedensowy wyrok sądu, który sporo zmieni być może również w Polsce. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) w Strasburgu przyznał rację starszym Szwajcarkom i uznał, że to państwo, które nie podejmuje wystarczających działań skierowanych w celu przeciwdziałania zmianom klimatu, narusza tym samym prawa człowieka. Jaki to będzie miało wpływ na pozwy klimatyczne złożone w naszym kraju?

Europejski Zielony Ład atakowany jest między innymi dlatego że zawiera rozwiązania, których reszta świata nie podejmuje, chociaż wszyscy oddychamy tym samym powietrzem. I teraz potwierdza to najnowszy raport Global Energy Monitor. Owszem ambitnym celom klimatycznym Brukseli można przyklasnąć, ale nie przyniosą one żadnego oddechu globalnemu klimatowi, jeżeli nie będą obowiązywać na całym świecie, a nie tylko na terenie jednego z najmniejszych kontynentów. Dlatego powinniśmy redukować moce węglowe, a nie je zwiększać, jak miało to miejsce w zeszłym roku.

CEZ ma konkretny plan. Nasi południowi sąsiedzi chcą systematycznie dekarbonizować swój portfel produkcyjny, tak żeby w 2040 r. osiągnąć zerową emisję netto. Dlatego w Polsce chcą zostawić sobie tylko te spółki, które nastawione są na świadczenie nowoczesnych usług energetycznych. Reszta ma by sprzedana. Chodzi o m.in. ciepłownie ważne dla Śląska i Małopolski.

Przeciwko Zielonemu Ładowi, który w połowie obecnego stulecia ma nas doprowadzić do neutralności klimatycznej, protestują rolnicy, myśliwi, górnicy i inne frakcje zawodowe. Nie brakuje przy tej okazji też sporu politycznego, który dodatkowo wszystko mąci.

Można mieć wrażenie, że ostatnio największym wrogiem rolników z Unii Europejskiej, w tym z Polski, jest Europejski Zielony Ład, który ma nas doprowadzić do neutralności klimatycznej w połowie obecnego stulecia. Wielu uważa, że tak ujęta ekologia przyniesie ze sobą więcej szkód niż pożytku. Ale z najnowszego opracowania Europejskiej Agencji Środowiska jednoznacznie wynika, że nasz kontynent za bardzo nie jest przygotowany na przyspieszające zmiany klimatu. A siedzenie z założonymi rękami i tylko narzekanie z pewnością tego nie zmieni.

Protesty rolników, do których uwikłana politycznie „Solidarność” stara się angażować też inne grupy zawodowe, sugerują, że największą bolączką węglowej Polski skazanej nie ze swojej woli na transformację energetyczną jest Europejski Zielony Ład. Tymczasem Parlament Europejski właśnie klepnął przepisy, które zdecydowanie w większym stopniu mogą skazać nas na spore wydatki w ciągu kilku najbliższych lat niż cała unijna ścieżka prowadząca do neutralności klimatycznej. Chodzi o dyrektywę w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) i piece na paliwa kopalne.

Myśląc o transformacji energetycznej w Polsce, w pierwszej kolejności zastanawiamy się, jak nasz węgiel mogą zastąpić OZE, pod rękę z atomem. No i co przy okazji zrobić z górnikami, przy węglu kamiennym cały czas przecież pracuje u nas więcej niż 76 tys. ludzi. Ale wychodzi na to, że wyzwaniem nr 1 dla nas będzie zupełnie coś innego. Zwraca na to uwagę opracowanie Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego (PLGBC), przygotowane we współpracy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR).

Producenci stali od lat mają pod górkę ze zmianami klimatu. Większość produkcji związana jest ze spalaniem paliw kopalnych, dlatego wszelkie wizje ograniczenia tutaj emisji CO2 za każdym razem wkładano między bajki. Ale tym razem może być inaczej. Naukowcy z Instytutu Badań nad Żelazem Maxa Plancka w Niemczech wpadli na pomysł, jak rozwiązać tę zagadkę.