Odpowiedzialność materialna pracownika. Jakie kary za zniszczenia mienia?
Pracownik, który wykonuje na rzecz pracodawcy określone obowiązki, ponosi odpowiedzialność materialną. Wiąże się ona z powstaniem z winy pracownika szkody w majątku pracodawcy. Jakie kary można nałożyć na osobę, która dopuściła się zniszczenia mienia?
Czym jest odpowiedzialność materialna pracownika?
Pracownik odpowiada za powierzone mu mienie, którym jest na przykład komputer, samochód lub sprzęt czyszczący. Innym rodzajem odpowiedzialności materialnej jest odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy. Przy czym, aby w ogóle mówić o jej powstaniu, łącznie muszą zaistnieć dwa warunki:
- poniesienie przez pracodawcę szkody,
- spowodowanie szkody niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych.
Odpowiedzialność pracownika nie wchodzi więc w grę, jeśli uszkodzeniu ulegnie mienie niesprawne lub jego zniszczenie będzie wynikało ze zdarzeń losowych.
Odpowiedzialność za powierzone mienie
Pracownik ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę na powierzonym mu mieniu. Ponadto obowiązuje domniemanie winy pracownika, zatem, jeśli chce on uniknąć kary, musi przedstawić właściwe dowody. Co istotne, odpowiedzialność za powierzone mienie powstaje tylko wtedy, gdy zostało ono przekazane pracownikowi w sposób prawidłowy, tj.:
- w ilości i wartości znanej pracownikowi,
- po uprzednim wyrażeniu przez pracownika zgody (może być to zgoda ustna).
Odszkodowanie na rzecz pracodawcy
Jeśli szkoda została wyrządzona przez pracownika umyślnie, pracodawca może domagać się naprawienia jej w całości. Natomiast w sytuacji, gdy szkoda powstała w wyniku działania nieumyślnego, pracodawcy przysługuje odszkodowanie w maksymalnej kwocie równej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu pracownika. Nierzadko występuje też tzw. odpowiedzialność zbiorowa, w której każdy pracownik odpowiada stosownie do swojej winy. Jeśli proporcji nie da się ustalić, wszyscy odpowiadają w równych częściach.
Kwota odszkodowania nie może być wyższa niż rzeczywista strata poniesiona przez pracodawcę. Niedopuszczalne jest więc uwzględnienie kosztów utraconych korzyści. Na przykład, jeśli w wyniku działania pracownika doszło do awarii maszyny, jest on zobowiązany pokryć wyłącznie koszty jej naprawy. W kwocie odszkodowania nie uwzględnia się natomiast straty, jaką poniósł pracodawca w wyniku wyłączenia jej z produkcji na kilka dni.
Więcej o odszkodowaniach przeczytasz na Bizblog.pl:
Jak uzyskać odszkodowanie od pracownika?
Pracownik, który uzna swoją winę, powinien podpisać stosowne oświadczenie. Zawiera ono m.in. kwotę należnego pracodawcy odszkodowania, który ten, za zgodą pracownika, może potrącać z jego wynagrodzenia. Zdarza się jednak, że pracownik nie poczuwa się do odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. W takiej sytuacji poszkodowany ma prawo wstąpić na drogę sądową, przy czym będzie on musiał wykazać przesłanki odpowiedzialności pracownika. Ten, po przegraniu procesu, będzie zobowiązany nie tylko do zapłaty odszkodowania, ale również pokrycia kosztów sądowych, honorarium adwokata czy kosztów sporządzenia opinii. Dlatego też najkorzystniejszym z punktu widzenia obu stron rozwiązaniem – o ile mamy do czynienia z bezsporną szkodą – jest zawarcie ugody.
Jak określić kwotę odszkodowania?
Ustalając kwotę odszkodowania, należy wziąć pod uwagę rzeczywiste koszty naprawy szkody. Przy czym, w przypadku winy nieumyślnej, wartość kary pieniężnej nie może przekraczać trzykrotność wynagrodzenia, jakie przysługiwało pracownikowi w dniu zdarzenia. Ponadto pracodawca ma obowiązek pozostawić do dyspozycji pracownika wynagrodzenie w kwocie pensji minimalnej. Jeśli pracownik wyrządził szkodę umyślnie, zobowiązany jest naprawić ją w całości.
Odpowiedzialność materialna pracownika – co się zmieniło w 2025 roku?
W 2025 roku ustawodawca nie wprowadził nowych przepisów z zakresu odpowiedzialności materialnej pracowników. Zmianie uległa natomiast kwota minimalnego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 4 666,00 zł. Pracodawca musi pozostawić ją pracownikowi po potrąceniu należności własnych.
