Energetyka

Polski rząd kreuje się na strażnika rosnących rachunków za prąd. Przez to można mieć wrażenie, że tylko rząd nad Wisłą takim wsparciem obejmuje swoich obywateli, a reszta krajów UE ma to w nosie. Ale najnowsze opracowanie think-tanku Bruegel wskazuje, że to tylko subiektywne odczucie, bo prawda jest nieco inna.

Mydlimy sobie czy jakimiś marnymi 3 tys. dopłat do węgla, nie mówiąc Polakom, że skazujemy się właśnie na energetyczną drożyznę na całe lata, podczas kiedy sąsiednie kraje będą miały już tani prąd. To grozi przy okazji zepchnięciem polskiej gospodarki do rowu.

Prezydent Andrzej Duda podpisał stosowne regulacje i dodatek węglowy wchodzi w życie. Kontrowersje wobec tej formy pomocy rządu jednak wcale nie cichną. Teraz internauci wykazują, że takie wsparcie jest jedną, wielką prowizorką. Bo te 3000 zł to nic innego jak pokrycie podatku VAT przy okazji zakupu węgla. I na dowód pokazują stosowne wyliczenia.

Po tym, jak w zeszłym tygodniu benzyna PB95 i olej napędowy potaniały na polskich stacjach paliw nawet o 30 groszy, kierowcy zaczęli się bać, że to tylko incydent i za chwilę wrócą cenowe zwyżki. Eksperci uspokajają, że w najbliższym czasie nic takiego nie powinno mieć miejsca. Chociaż cena ropy Brent znowu niebezpiecznie zbliża się do poziomu 100 dol. za baryłkę.

Weszło w życie unijne embargo na zakup, import i transport rosyjskim węglem na terenie UE. Takie same regulacje zaczęły też obowiązywać w Wielkiej Brytanii. Mimo że wszyscy się tego spodziewali, to i tak nie udało się uspokoić giełdowych zawirowań. Wyraźnie rośnie nie tylko cena węgla. Rekordowo drogi jest również gaz.

Fotowoltaiką mocno zakołysało po wprowadzeniu systemu net-billing, ale sytuacja powoli wraca do normy i energia ze słońca znowu cieszy się coraz większą popularnością. Wszystko zależy od tego, jak często aktualizowana jest cena energii. W Wielkiej Brytanii to nawet 15 minut.

Od kilku tygodni rząd stara się robić wymyślne piruety na rynku węgla, ale za każdym razem spada na cztery litery. Ale teraz ma być inaczej i dodatek węglowy rzeczywiście ma zrobić różnicę. Na swoje cierpliwe powinni też czekać opalający swoje gospodarstwa domowe innym źródłem ciepła niż węgiel. Tutaj projekt stosownych regulacji mamy poznać po wakacjach. I raczej nie będzie żadnego opóźnienia, bo teraz rządowa wpadka z pewnością miałaby też swoje konsekwencje polityczne.

Coraz więcej i głośniej mówi się o tym, że zimą pewnie będzie doskwierał brak węgla, ale prawdziwym nieszczęściem będzie niedobór gazu. Kłopoty z importem i odpowiednim poziomem dostaw, realizowanych przez Baltic Pipe, mogą oznaczać dla polskiej gospodarki spore problemy. Greenpeace Polska w swojej najnowszej analizie wskazuje, że z niedoborami gazu możemy mieć do czynienia już w grudniu.

Choć do zimy jeszcze daleko, to już od kilku miesięcy jest ona numerem jeden, bo wiele osób zadaje sobie pytania: czy wystarczy nam węgla i opału, a może dojdzie do blackoutu. Unia Europejska już jakiś czas temu zaczęła nawoływać do oszczędności energii. Niektóre sieci detaliczne właśnie odpowiedziały na jej wezwania albo zdębiały na widok lawinowo rosnących rachunków za prąd. I podjęły decyzję: będą wyłączać oświetlenie. Część właścicieli sklepów rozważa także, czy podczas nadchodzącej zimy skrócić działalność obiektów.

Jak już mogło się wydawać, że obecnym kryzysem energetycznym rządzą jednak jakieś racjonalne prawa i kiedy cena gazu zaczęła wreszcie spadać wraz z coraz większym wypełnieniem unijnych magazynów, to nadeszła wieść o wstrzymaniu też dostaw ropy z Rosji. Co gorsza: właśnie w życie weszło unijne embargo na dostawy i transport przez terytorium UE rosyjskiego węgla. To budzi spore obawy, co dobrze widach w wartościach długoterminowych kontraktów energetycznych.

Można próbować zakrzyczeć rzeczywistość i przekonywać, że zimą opału nikomu nie zabraknie. Ale można też brać obecny kryzys energetyczny na poważnie i szukać energetycznych alternatyw, gdzie tylko się da. Nawet kosztem dalszego politycznego losu własnego rządu. Przykładem jest gaz łupkowy, co do którego zdania w gabinecie Olafa Scholza są mocno podzielone. I właśnie w ten sposób Niemcy kolejny raz udowadniają, że opinia jednego z bardziej pragmatycznych narodów świata wcale nie jest na wyrost.

Kiedy rok temu Gazprom zaczął kombinować z dostawami gazu, nikt się nie mógł spodziewać, że w ten sposób Rosja ćwiczyła kryzys energetyczny, naznaczony wojną w Ukrainie. Ale od miesięcy jest już pewne, że rosyjski dyktator właśnie w ten sposób będzie chciał odegrać się Zachodowi za sankcje i przy okazji będzie liczył na złamanie europejskiej solidarności. Jak się okazuje, gaz to był tylko początek. Teraz na celowniku znalazła się ropa z Rosji.

Rząd zaspał kryzys węglowy i nie zareagował na czas. W efekcie opał już teraz jest bardzo drogi i do tego trudno dostępny. Polacy, szukający, gdzie się tylko da oszczędności, pewnie zimą będą palić, co im trafi do rąk. A że obecna władza nigdy za bardzo w walkę ze smogiem nie wierzyła, to i teraz niezbyt przejmuje się taką perspektywą. Gorzej, jak węgla zabraknie nie dla gospodarstw domowych, ale dla przemysłu. Wtedy PR-owe sztuczki premiera już nie wystarczą. Okazuje się, że właśnie powoli mamy do czynienia z taką sytuacją, a najbardziej na węglowy deficyt narzekają cementownie.

Zakup węgla w Polsce to dzisiaj nie lada wyczyn. Cena na rynku wyraźnie przekracza już 3000 zł za tonę, a do tego wszystkiego dobrego węgla, który można wykorzystać w gospodarstwach domowych - jest jak kot napłakał. Przeszkoda jest jeszcze jedna. To zamieszanie na rynku i zainteresowanie opałem na kilka tygodni przed starem nowego sezonu grzewczego chcą też wykorzystać oszuści, którzy postanowili udawać bijący rekordy popularności sklep internetowy PGG.

Nie ma szczęścia blok energetyczny o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Ledwo co udało się uspokoić przepychanki między jego wykonawcą, czyli spółką Rafako, a właścicielem - Grupą Tauron, a już na horyzoncie jest kolejny spór. Padają oskarżenia o spalanie węgla o bardzo kiepskiej jakości, co przeszkadza w jego pracy. W efekcie wart ponad 6 mld zł blok jest wyłączony z sieci.

W polskim górnictwie tak fatalna sytuacja nie panowała od lat. I nie chodzi tylko o cenę węgla i jego dostęp, na kilka tygodni przed startem kolejnego sezonu grzewczego. Przecież górnicy podpisali z rządem umowę społeczną, która miała być fundamentem naszej transformacji energetycznej. Ale teraz wychodzi na jaw, że o ewentualnej modyfikacji dokumentu obie strony mówią zupełnie innymi językami. Rząd najwyraźniej nie dostrzega powagi sytuacji i chce związkowców górniczych rozgrywać jak wszystkich innych. To przepis na katastrofę.

Nowy, ważny szlak handlowy to szlak węglowy, który wiedzie do Polski z Kazachstanu. Zapakowane po brzegi ciężarówki jadą, omijając Rosję. I choć to długa i kosztowna droga ze względu na ceny paliw, to i tak wychodzi, że sprowadzenie kazachskiego węgla do Polski jest tańsze niż kupienie rodzimego w internetowym sklepie PGG. Problem w tym, że ten węglowy szlak może zostać wkrótce zamknięty. I co wtedy?

Najpierw były zapewnienia rządu o tym, że opał będzie ciągle dostępny i wcale nie trzeba ulegać zakupowej panice. Potem na chwilę tematem zawładnęła cena gwarantowana węgla, która koniec końców szybko umarła śmiercią naturalną. Teraz zaś na tapecie jest dodatek węglowy, który być może zmieni się w dodatek energetyczny. Sprzedawcy nic sobie z tych legislacyjnych fikołków rządu nie robią i dalej windują ceny, jak tylko mogą. Poziom 5000 zł za tonę, o czym ostrzegali miesiące temu związkowcy, jest już coraz bliżej.

Władimir Putin chce odpowiedzieć Zachodowi za sankcje kryzysem energetycznym i przed niczym się nie cofnie. Dlatego Gazprom już teraz wymyśla kolejne kłopoty techniczne, które mają tłumaczyć dalsze ograniczenia dostaw gazu. Jak zwykle praktyczni Niemcy nie zamierzają czekać z założonymi rękami na dalszy rozwój wypadków. I po tym, jak nasi zachodni sąsiedzi najpierw przeprosili się z węglem, teraz powoli zmieniają nastawienie też do energetyki jądrowej.

Na razie słyszymy bajki, że Polska śpi na gazie, bo mamy magazyny zapełnione w 100 proc. Słyszymy bajki, że Baltic Pipe od jesieni nas uratuje. A najgorzej, że rządowi nie chce przez gardło przejść, że powinniśmy w końcu zacząć oszczędzać energię. Tymczasem magazyny może i mamy w pełni zapełnione, ale są tak małe, że nie wystarczą nam na długo. Budowa Baltic Pipe może i zostanie ukończona z końcem września, tylko po co nam sama rura, jak nie uda się wypełnić jej gazem? Dobrze chociaż, że Polacy zaczęli już zużywać mniej gazu. Bogu dzięki za drożyznę!