zasada 10H

Ta historia jest już tak prawie długa, jak blisko półtoraroczne rządy koalicyjnej ekipy Donalda Tuska. Pierwsze obietnice nowelizacji ustawy w sprawie wiatraków padły ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) w styczniu 2024 r. A potem co kilka miesięcy słyszeliśmy, że stanie się to już za chwilę, na kolejnym posiedzeniu, przy najbliższej możliwej okazji. Na początku marca br. już prawie byliśmy w ogródku. I znowu mamy opóźnienie.

Bałtyk ma stać się w niedługim czasie kołem zamachowym dla całej polskiej gospodarki? Nasze morze powoli staje się centralnym graczem w transformacji energetycznej, co potwierdzają też ostatnie doniesienia o Baltic 2, farmy wiatrowej o mocy 1,5 GW, której budowa ma zakończyć się w 2027 r. Ale o tym, że offshore może stać się również finansową studnią bez dna, przekonuje ostatnia decyzja światowego potentata w morskiej energetyce wiatrowej, czyli duńskiego Orsted. Spółka właśnie zmodyfikowała swoją strategię do 2030 r.

Jeszcze ponad dwa tygodnie zostały do końca licytacji, na rzecz WOŚP, w której zwycięzca będzie miał przywilej spacerowania nad Morskim Okiem w towarzystwie minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Na razie cena za tę przyjemność dobija powoli do 6500 zł. Ale mogę się założyć, że ostateczny wygrany wysupła z portfela znacznie grubszą kasę. Taki spacer, w takich krajobrazowych okolicznościach z członkiem rządu odpowiedzialnym za to środowisko i jeszcze klimat w ogóle, to nie lada gratka. Licząc, jaką kwotą zamknie się ta licytacja, do mojej pomylonej głowy wpadł pomysł, żeby w rewanżu za tak szlachetny czyn, samemu później zaprosić panią minister na spacer ze mną. Wiem, wiem, zdecydowanie nie ta liga, nie śmiem się w ogóle porównywać. Ale za to obiecuję jeszcze większe atrakcje. Krajobrazowe i nie tylko.

Pamiętacie jeszcze falstart Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) rok temu, w pierwszych tygodniach funkcjonowania pod nowymi sterami? Chodziło o nowelizację ustawy wiatrakowej, której nie ma do tej pory. Prace nad nowymi regulacjami w tej sprawie jeszcze trwają, czego zupełnie nie potrafią zrozumieć znawcy tematu. Ale podobno wszelkie wątpliwości względem wiatraków w rządzie są już wyjaśnione i nic nie stoi na przeszkodzie, żeby już za parę tygodni zajął się tym Sejm.

Wiem, tak często to obiecywali, że koniec końców trudno w to uwierzyć. Ale to się naprawdę dzieje: na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się tak długo wyczekiwany projekt nowelizacji ustawy wiatrakowej, który raz na zawsze ma pożegnać zasadę 10H, która bardzo skutecznie od 2016 r. blokowała rozwój wiatraków w naszym kraju.

Ustawa wiatrakowa to jedna z pierwszych pilnych spraw, w których poślizg zaliczył rząd Donalda Tuska. Miała być szybka nowelizacja i likwidacja nieszczęsnej zasady 10H, którą nałożyła na lądową energetykę wiatrową legislacyjny kaganiec, a skończyło się awanturą na pół Polski. Teraz resort klimatu i środowiska znowu obiecuje i zapowiada wejście w życie nowych przepisów od początku 2025 r.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska pod nowymi sterami już na początku roku ogłosiło nowelizację ustawy wiatrakowej, z której jednak nic nie wyszło, a rząd przy okazji udowodnił, że na razie żadnej strategii energetycznej po prostu nie ma. Ale po kolejnym apelu branży do szefa rządu coś wreszcie ruszyło w tej sprawie. W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów znalazł się już stosowny projekt. Jego przyjęcie planowane jest na III kw. 2024 r.

Zjednoczona Prawica doskonale zdawała sobie sprawę, że bez rozwoju lądowej energetyki wiatrowej nie ma szans na realizację celów przewidzianych w polityce energetycznej do 2040 r. Ale ważniejszy był zysk polityczny. Wiatraki zaś idealnie nadawały się na złego policjanta. Duże, głośne i pewnie same w sobie niebezpieczne. Tak powstała zasada 10H, która na lata zabetonowała turbiny na lądzie. Potem byliśmy świadkami nieudolnej próby jej liberalizacji. Ale uwalnianie lądowej energetyki wiatrowej od krótkiej smyczy ma na poważnie zacząć się dopiero teraz.

Nowa większość koalicyjna, która za chwilę ma stworzyć nowy rząd, do wyborów parlamentarnych szła z hasłem naprawiania państwa, zepsutego przez Zjednoczoną Prawicę. Niestety, szybko okazało się, że w niektórych względach między starą a nową władzą wcale żadnych różnic nie ma. I znowu mamy do czynienia z przygotowaniem projektów regulacji, które niby dotyczą jednego, ale tak naprawdę ukrywają drugie. W ten sposób, w w projekcie ustawy o zamrożeniu cen energii schowano przepisy dotyczące elektrowni wiatrowych.

Szwecja pobija kolejne rekordy energetyczne. Już w styczniu br. Skandynawom udało się wytworzyć 26 proc. energii z wiatru. W lutym ten wynik dodatkowo poprawili (27 proc.). Think tank Ember zwraca uwagę, że dzięki temu Szwedzi są chronieni przed wysokimi kosztami. A Polacy? Blokowanie zmian w ustawie wiatrakowej ma swoje konsekwencje. Ale teraz, już bez zasady 10H, musimy zacząć nadganiać stracony czas.

Decydują się losy ustawy wiatrakowej. Senat wrócił do odległości 500 metrów, ale w Sejmie to raczej nie przejdzie. Gdyby odległość budynków mieszkalnych od turbin nie stanowiła jednego z kamieni milowych, od realizacji których KE uzależnia wypłatę Polsce pieniędzy w ramach KPO, to Zjednoczona Prawica prawdopodobnie nie ruszałaby 10H. Tymczasem o przyjęcie senackich poprawek apelują przedsiębiorcy. A Urban Consulting wylicza, ile ich odrzucenie będzie kosztować samorządy terytorialne.

Rząd bardzo chce, żeby był i wilk syty i owca cała. Dlatego z jednej strony zwiększa odległość wiatraków od zabudowań, żeby tak uspokoić swój konserwatywny elektorat, ale z drugiej wiceszef Ministerstwa Klimatu i Środowiska w Senacie przyznaje, że wcześniejsze 500 metrów było o wiele lepszym rozwiązaniem dla polskiej gospodarki i twierdzi, że dołożenie kolejnych 200 m oznacza ubytek nawet 4 GW energii. Ale to przecież wcale nie znaczy, że Sejm za chwilę klepnie senackie poprawki. Niestety, ustawa wiatrakowa cały czas jest pod butem polityki i raczej się to w najbliższym czasie nie zmieni.

Szacunki wskazują, że jeszcze w tym roku globalna produkcja energii odnawialnej ma osiągnąć 320 GW, przy wzroście na poziomie 8 proc. przez najbliższe 12 miesięcy. Tylko Stany Zjednoczone zamierzają odłożyć aż 370 mld dol. na rozwój OZE w ciągu najbliższych 10 lat. W naszym kraju politykom z zieloną energią jest mocno nie po drodze, ale Polacy kompletnie się tym nie przejmują. Ba, chyba robią na złość rządzącym.

Na nic wyliczenia ekspertów wskazujące, że zwiększenie odległości wiatraków od zabudowań mieszkalnych z 500 do 700 metrów oznacza drastyczne ograniczenie mocy farm wiatrowych, które powstaną w najbliższym czasie. Mocno wyhamowuje też polską transformację energetyczną. Większość sejmowa postawiła na swoim. Greenpeace Polska uważa, że za tę bezmyślność rządzących zapłacimy, importując na potęgę gaz i węgiel.

Myślałem, że pogrzeb zasady 10H, która od siedmiu lat skutecznie blokuje rozwój energetyki wiatrowej, może nie będzie zorganizowany wzorcowo, ale raczej wszystko pójdzie w miarę składnie i zgodnie z planem. Być może wcześniej nowelizacja zasady 10H przegrywała z kretesem z doraźną polityką, ale tym razem na szali znalazły się przecież pieniądze z KPO.

Na rozpoczynającym się dzisiaj posiedzeniu Sejmu najprawdopodobniej zdecydują się dalsze losy zasady 10H, która od 2016 r. wyjątkowo skutecznie blokuje rozwój energetyki wiatrowej na lądzie. Niestety zdaniem ekspertów nowelizacja to fikcja i bubel prawny. Przez wydłużenie odległości turbin od budynków mieszkalnych do 700 metrów do kosza trafi większość planów farm wiatrowych. Fot. Albrecht Fietz from Pixabay.

Bardzo możliwe, że już za chwilę będziemy mogli ogłosić nowelizację zasady 10H, która od 2016 r. skutecznie hamuje rozwój lądowej energetyki wiatrowej. Zająć ma się tym Sejm na swoim kolejnym posiedzeniu, które zaczyna się już 7 lutego. I chociaż obecny projekt modyfikacji dotychczasowych przepisów pozostawia według ekspertów wiele do życzenia, to i tak będzie zdecydowanie lepiej niż do tej pory. Zwłaszcza, że polskie wiatraki mają kolejny rekord za sobą.

Kiedy już wydawało się, że większość rządowa w Sejmie więcej nie będzie kombinować z zasadą 10H, bo liczą się w pierwszej kolejności pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy, które mają dać Zjednoczonej Prawicy kolejne zwycięstwo w tegorocznych wyborach ,na ostatniej prostej przyjęto do rządowego projektu autopoprawkę. Zdaniem ekspertów w ten sposób zrobiono dwa kroki w tył i znowu lądowa energetyka wiatrowa w Polsce jest na krótkiej smyczy. Za parę lat będziemy tego bardzo żałować.

To już przesądzone. Po latach czekania, zwodzenia i przekładania terminów wielkimi krokami zbliżamy się do nowelizacji ustawy wiatrakowej i tym samym modyfikacji zasady 10H, która bardzo skutecznie przez lata blokowała rozwój lądowej energetyki wiatrowej w Polsce. Ale to wcale nie znaczy, że wszyscy, jak jeden mąż, zmienili zdanie na ten temat w Zjednoczonej Prawicy i teraz już kochają turbiny miłością do grobowej deski. To nic innego jak pragmatyzm partyjny. Usunięcie z polskiego prawa zasady 10H wszak stanowi jeden z kamieni milowych, od realizacji których Bruksela uzależnia wypłatę pieniędzy Polsce w ramach Krajowego Planu Odbudowy.

Energia jest ciągle bardzo droga, a na domiar złego wrócił 23-procentowy VAT. To z kolei powoduje, że jazda e-samochodem w Polsce staje się coraz mniej opłacalna. Ale wcale nie jest tak, że nic z tym nie możemy zrobić, bo jesteśmy uzależnieni energetycznie od węgla i gazu. Wystarczy, po latach obiecywania, wreszcie odblokować lądową energetykę wiatrową i znowelizować zasadę 10H. I chyba nigdy nie byliśmy tego tak blisko jak teraz. Ale to nie żaden zielony skręt premiera Morawieckiego i jego ekipy. Modyfikacja zasady 1OH to wszak kamień milowy, od realizacji którego Bruksela uzależnia wypłatę Polsce pieniędzy w ramach KPO.