zmiany klimatu

3 maja Polska osiągnęła swój Dzień Długu Ekologicznego, czyli moment, w którym wyczerpaliśmy przypadającą na nas roczną pulę odnawialnych zasobów naturalnych. Od teraz można powiedzieć, że żyjemy na kredyt, czyli kosztem przyszłości, co zapewne przyczyni się do pogłębienia kryzysu klimatycznego i degradacji środowiska. To sygnał alarmowy, którego nie wolno nam ignorować.

Za nami kłótnia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi. Tym razem na szczycie Międzynarodowej Agencji Energetycznej. Niby poszło o zmianę klimatu, a tak naprawdę o pieniądze. Bo teraz liczy się przede wszystkim kasa, i to tu i teraz. Przewidywanie przyszłości najlepiej zostawmy jasnowidzom. Kogo zresztą interesuje, to co będzie za 50, czy 100 lat? Nas już dawno pochowają, więc niech się o to wtedy martwią nasi następcy. Proste? Jak konstrukcja cepa.

Dalsze bagatelizowanie zmian klimatu i uwikłanie ich - co jest jeszcze gorsze - w postępującą polaryzację polityczną będzie katastrofalne w skutkach. Żeby się o tym przekonać, wystarczy przeczytać drugi, roczny raport na temat stanu klimatu w Europie. 2024 rok okazał się najcieplejszy w historii pomiarów temperatury na Starym Kontynencie, co miało wpływ na setki tysięcy Europejczyków.

Koszty eksploatacji budynków rosną w zawrotnym tempie. Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego potwierdza, że obecnie budynki odpowiadają za niemal 40 proc. emisji CO2. Dlatego koniecznością stało się wprowadzenie nowych regulacji, takich jak Dyrektywa EPBD i system ETS2, które już niedługo nałożą surowe kary finansowe na budynki nieefektywne energetycznie.

Przyzwyczailiśmy się do myślenia, że przez zmiany klimatu mamy latem afrykańskie upały, a zimą śniegu jest, jak kot napłakał. O ile w ogóle jakiś biały puch spadnie z nieba. Ale postępujące globalne ocieplenie odbije nam się wszystkim czkawką także pod innymi względami. Przecież z roku na rok coraz więcej ludzi ma dostęp do energii, której tym samym trzeba więcej. A skoro jest coraz cieplej, to też potrzebujemy coraz więcej chłodzenia, prawda?

Do braku śniegu w Święta Bożego Narodzenia i do nawet ponad 30 st. C w pierwszej połowie września musimy powoli się przyzwyczajać. Niestety, naukowcy z World Weather Attribution nie mają dla mieszkańców Europy Środowej najlepszych wiadomości. Od teraz naszą nową pogodową rzeczywistość mają tworzyć również częste powodzie, susze i upały.

Rząd ogłosił w poniedziałek wprowadzenie ze skutkiem natychmiastowym stanu klęski żywiołowej w części województw opolskiego, dolnośląskiego i śląskiego na okres 30 dni. Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej umożliwi sięgnięcie po nadzwyczajne instrumenty prawne, co ma pozwolić zwiększyć zakres i skuteczność pomocy, w tym finansowej, udzielanej osobom dotkniętym skutkami żywiołu, który pustoszy południowo-zachodnią Polskę. Będą też ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela.

Możemy teraz tradycyjnie obijać się polityczną pałą i być świadkiem, jak oba obozy zaczną się obrzucać odpowiedzialnością za ostatnią powódź. Sensu w tym i logiki, jak śniegu ostatnio w Boże Narodzenie. Z tego bełkotu wyłapiemy wyliczenia ostatnich inwestycji w wały przeciwpowodziowe i inne zabezpieczenia. Z tego nic sensownego nie wynika. Zasypana po szyję węglem Polska ma w nosie zmiany klimatu.

Naukowcy alarmują. Jeżeli temperatura wzrośnie o 3 st. C. do końca stulecia w Europie, umierać będzie trzy razy więcej ludzi niż do tej pory. Z powodu zabójczych temperatur najmocniej ucierpią mieszkańcy południowej części Starego Kontynentu, ale przykre konsekwencje ocieplenia klimatu nie ominą też Polski.

Południe Europy powoli już nie jest kojarzone z bajeczną pogodą, a bardziej z ekstremalnymi temperaturami (tak wody, jak i powietrza), które uniemożliwiają jakąkolwiek rekreację. Najnowszy raport Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) i Copernicus Climate Change Service (C3S) o zmianach klimatu w Europie w 2023 r. nie pozostawia żądnych złudzeń. Upały już teraz zbierają coraz większe żniwo, a będzie tylko gorzej.

Robi się coraz bardziej nerwowo na rynku kawy. Zmiany klimatu i globalne ocieplenie utrudniają życie plantatorom w Wietnamie, Indonezji i w Brazylii, demolując ich plony. W efekcie kontrakty terminowe na kawę typu Robusta osiągnęły najwyższy poziom od 2008 r. Ale wszystko wskazuje, że może być jeszcze drożej.

Po ostatniej serii niekoniecznie optymistycznych informacji o znikających w zastraszającym tempie lodowcach na Arktyce teraz dowiadujemy się o działaniach, które mają wesprzeć a nie zdemolować tamtejsze środowisko. Właśnie wszedł w życie zakaz na stosowanie na wodach bieguna północnego najbrudniejszego paliwa dla statków, czyli ciężkiego oleju opałowego (HFO).

W Sudanie, gdzie śmiercią głodową zagrożonych jest 5 mln ludzi, mamy do czynienia z bodaj największym kryzysem humanitarnym w historii. I kto w takich okolicznościach martwiłby się jeszcze dodatkowo zmianami klimatu? Zwłaszcza że globalną umowę w tej sprawie z 2015 r. możemy już spokojnie wyrzucić do kosza.

Ostatnio naukowcy wyliczyli, że w najgorszym razie całoroczny lód Arktyki stopi się już za ok. 10 lat - w 2035 r. Teraz zaś włosy stają dęba po lekturze dwóch ostatnich analiz dotyczących z kolei Antarktydy. Wnioski są tyle oczywiste, co też przerażające: topnienie lodu także przyspiesza, co będzie miało fatalne konsekwencje dla reszty planety.

Można uparcie mylić pogodę z klimatem i dalej robić bekę z naukowych badań, które jednoznacznie wskazują, że emisjami CO2 i innych gazów cieplarnianych robimy z Ziemi kuchenkę mikrofalową, w której z roku na rok trudniej będzie oddychać. Można również śledzić doniesienia z całego świata i zdawać sobie sprawę z tego, że zmiany klimatu właśnie schodzą z fazy tylko straszenia do fazy realizacji swoich pogróżek. Negowanie tego jedynie dla samego negowania życia nam nie uratuje.

Na świecie trwa wyścig na wynalezienie najbardziej efektywnej metody wychwytywania CO2. Ostatnio coraz głośniej mówi się o polsko-norweskim projekcie badawczym, który wykorzystuje dwutlenek węgla jako nośnik energii. Tymczasem jedna z brytyjskich firm właśnie opatentowała produkcję cementu z ujemną emisją.

O tym, jak bardzo w ostatnim czasie zmiany klimatu przyspieszyły, najlepiej świadczą apele ekspertów, którzy stawiają sprawę jasno: albo na serio weźmiemy się do roboty, albo za chwilę porozumienie paryskie możemy wyrzucić do kosza. Teraz najnowsze badania opisane w Nature dowodzą, że źle dzieje się nie tylko na lądzie, ale również w morzach i oceanach. Wymuszona ciepłem migracja niektórych gatunków może mieć nieprzewidywalne konsekwencje.

Dolna granica globalnego ocieplenia znana jest już od dawna. Kraje podpisując porozumienie paryskie zgodziły się, że zrobią wszystko, żeby wyhamowało na poziomie 1,5 st. C. A co z górną granicą tego nienaturalnego ocieplenia? Okazuje się, że najgorsze prognozy mówią nawet o 4-5 st. C.

Naukowcy i meteorolodzy są zgodni: za ostatnie anomalia pogodowe (m.in. kolejne miesiące z globalnymi rekordami ciepła) odpowiada zjawisko El Nino, które od miesięcy dzieli i rządzi na Pacyfiku. Właśnie ustalono, że może do niego dochodzić coraz częściej. A wszystko przez topniejący na potęgę lód morski w Arktyce. Najbardziej pesymistyczne analizy sugerują, że za prawie 10 lat może być po sprawie.

Pokrywa lodowa na Arktyce topnieje w zastraszającym tempie i coraz częściej na zdjęciach satelitarnych możemy zaobserwować, jak na przestrzeni lat znikał lód, a odsłaniał się ląd. Najnowsze symulacje wskazują, że jeśli nie uda nam się powstrzymać zmian klimatycznych, to już w 2035 r. arktyczny lód prawdopodobnie całkowicie stopnieje. Aby opóźnić ten proces, naukowcy wpadli na dość szalony pomysł.