kryzys energetyczny

Niektórzy twierdzą, że to cisza przed burzą, i nie wierzą w nagłe odwrócenie trendu. Na starcie sezonu grzewczego w najzimniejszym wrześniu od czternastu lat jesteśmy świadkami wyraźnego spadku cen surowców energetycznych. Dotyczy to gazu, ropy i węgla.

Jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się, że modyfikacja zasady 10H to jedynie formalność. Ale teraz już tak nie jest. Zasłaniając się bezpieczeństwem energetycznym, politycy koalicji twierdzą, że korekta przepisów wiatrowych to nie jest ich zobowiązanie i nie będzie przy tej okazji sejmowej większości. Szans na zmianę regulacji i uwolnienie energetyki wiatrowej na lądzie – w tym roku nie ma żadnych.

Rząd ma pecha. Wszyscy modlą się o łagodną zimę, żebyśmy przez gaz i węgiel nie poszli z torbami. A tu przychodzi zimny jak diabli wrzesień i trzeba zacząć grzać. Może i rachunki za energię i ciepło jeszcze nigdy nie były tak wysokie, ale start sezonu trzeba przywitać z przytupem.

Samorządy w Polsce są zadłużone na miliardy zł. Tymczasem wielu ich mieszkańców zalega z różnymi opłatami, powodując dużą dziurę w budżecie. Przy obecnej sytuacji szukania pieniędzy i oszczędności, te środki byłyby jak znalazł, by przetrwać energetyczny armagedon w sezonie zimowym. Dlatego, jeśli będziecie w zimę zgrzytać zębami albo narzekać na brak elektryczności, udajcie się z podziękowaniami do sąsiada, który wisi kasę gminie, bo nie płaci alimentów lub jest kolekcjonerem nieuregulowanych mandatów.

Górniczy związkowcy narzekają, że węgiel sprowadzany z Kolumbii, Australii, Indonezji czy RPA jest niesortowany i bardzo złej jakości. Z drugiej strony polskim spółkom zwiększenie wydobycia idzie bardzo po grudzie. Ale nie ma też co martwić się na zapas. Sprzedawcy opału na pewno coś wymyślą. W sieci pojawili się już oferujący ekogroszek z egzotycznych kierunków. Kłopotem jest jego cena, zdecydowanie wyższa niż te 3000 zł na opał od rządu.

Słońce, wiatr, geotermia – energię pozyskiwaną z tych źródeł widzimy już na każdym kroku. Ale wodór? Dla zwykłego zjadacza chleba takie instalacje to pieśń przyszłości. Są skomplikowane i przede wszystkim bardzo drogie. Komisja Europejska postanowiła to zmienić. Pomóc ma w tym Europejski Bank Wodoru z kapitałem opiewającym na 3 mld euro. (Fot. Shutterstock / Alexander Kirch).

Czy w tak niepewnym czasie przedsiębiorstwa mają szansę na sukces? Tak, ale pod warunkiem, że będą potrafiły przyciągnąć wykwalifikowanych pracowników. Problem w tym, że to nie lada sztuka. Poza tym elementem, nastroje wśród osób zarządzających pionami finansowymi firm działających na terenie Europy nie są zbyt kolorowe. Jak wynika z najnowszego badania Deloitte, dyrektorzy finansowi obawiają się ryzyka spowolnienia gospodarczego, wzrostu ceny surowców, inflacji oraz zaburzenia łańcuchów dostaw.

Ponad jedna na pięć osób jest zagrożona ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Mowa o Unii Europejskiej, a więc problem dotyczy milionów jej mieszkańców. Niemal 8 proc. Europejczyków nie stać, by ogrzać dom lub mieszkanie. A jak sytuacja wygląda w Polsce?

Pamiętacie, jak premier Mateusz Morawiecki parę miesięcy temu oskarżał Norwegię o żerowaniu na wywołanej przez Rosję wojnie? Bo handlują drogim gazem i ropą? Teraz okazuje się, że rząd w Oslo przekonuje, że nadzwyczajne zwyżki cenowe tych surowców wcale nie leżą w interesie Norwegii. Ta chce znaleźć najskuteczniejszą receptę na obecny kryzys energetyczny i gotowa jest do negocjacji z Unią Europejską. W międzyczasie cena gazu znowu zaczęła lekko dygotać w górę.

Rosja bardzo by chciała sprzedawać swój gaz zamiast UE to Chinom. Tylko że to obecnie wyjątkowo trudne zadanie. Z jednej strony nie ma odpowiedniej infrastruktury i ona też nie powstanie raptem w kilka miesięcy. Z drugiej - cały czas w Państwie Środka jest skomplikowana sytuacja epidemiologiczna. W dodatku chińska gospodarka jest na ostrym zakręcie nie tylko przez koronawirusa. Coraz bardziej o sobie dają znać długoterminowe zjawiska demograficzne. A przecież kłopoty Pekinu za chwilę mogą przelać się na cały świat.

JPMorgan w swoich europejskich hubach w Londynie i Frankfurcie przeprowadził już symulację przerw w dostawach energii. To scenariusz, na który coraz poważniej przygotowuje się cała Europa. Polska też, nawet jeżeli rząd milczy w tej sprawie jak zaklęty. Jednak wygadał się Tomasz Rogala, prezes Polskiej Grupy Górniczej, który mówi wprost: przerwy w dostawach zbliżają się do nas bardzo szybko.

Już co najmniej 4 mld zł z okładem może brakować w budżecie dodatku węglowego. Rząd policzył, że na ten cel musi wydatkować 11,5 mld zł. Przepisy okazały się dziurawe jak durszlak, przez co zaczęły mnożyć się i piece węglowe, i same gospodarstwa domowe. Okazało się, że beneficjentów tego programu jest znacznie więcej, niż ktokolwiek to wcześniej mógł przypuszczać.

Ukraińcy nie uratują Polaków zimą. Dobrze wizerunkowo rozegrane porozumienie premiera Morawieckiego z prezydentem Zełenski, dzięki któremu dostaniemy 100 tys. ton węgla we wrześniu, to wydmuszka, bo wystarczy na jeden dzień. Węgiel przypływający z drugiego końca świata zamienia się z grubych brył w miał, przez co staje się częściowo bezużyteczny. Co więc robić? Zwiększać wydobycie, PGG nawet ostro ostatnio podnosi Polakom ceny, tłumacząc, że musi zarobić więcej, żeby inwestować w to większe wydobycie, żebyśmy wszyscy byli bezpieczni. Ale to jak modlenie się, że może jakimś cudem wielbłąd przeciśnie się przez ucho igielne.

Mam coraz poważniejszą, węglową schizofrenię. Raz rząd mówi mi, żebym się nie martwił, bo opału na zimę na bank mi nie zabraknie. Opozycja panikuje i gra politycznie, wiadomo. Potem usłyszałem, że węgiel płynie do nas z Indonezji i Kolumbii i będzie można nim grzać do woli zimą. I jak już byłem prawie pewien, że kryzys energetyczny nie będzie Polsce aż tak straszny, usłyszałem, jak premier Mateusz Morawiecki z dumą mówił, że od Ukrainy (nękanej wojną od ponad 200 dni) dostaniemy 100 tys. ton węgla. I teraz nie wiem: śmiać się czy płakać?

Jeżeli jeszcze jakimś cudem uważacie, że kryzys energetyczny was specjalnie nie dotyczy, to może zaraz zmienicie zdanie. Gigantyczne rachunki za energię uderzają w samorządy, właścicieli basenów, a nawet wyciągów narciarskich. Swoje dokłada również największa od setek lat susza w Europie. W Portugalii i Francji zamykane są już kolejne ośrodki. Pierwsze przykłady są też już w Polsce.

Przepisy dotyczące dodatku węglowego źle przygotowano. Nie chodzi tylko o brak definicji gospodarstwa domowego. Gorzej, że nie wprowadzono kryterium dochodowego. Zamożni i doskonale poruszający się w świecie cyfrowym będą pierwsi. A na samym końcu zarezerwowane jest miejsce dla tych mniej zaradnych, osób schorowanych i starszych. Pal licho, jakby rządowej kasy miało starczyć dla wszystkich. Ale może jej zabraknąć i ci ostatni dostaną parę stów zamiast 3000 zł.

Napędzany przez rosyjski Gazprom kryzys energetyczny wywraca wszystko do góry nogami. Do tej pory można było raczej stawiać w ciemno zakłady o to, że koniec końców pierwszą polską elektrownię jądrową wybudują Amerykanie. Ale teraz wychodzi na to, że polski rząd, pomny obecnych doświadczeń, nie będzie chciał się wiązać energetycznie tylko z jednym podmiotem. Dlatego niewykluczone, że Polska – w ramach własnej strategii atomowej – będzie też współpracować z Francuzami i Koreańczykami.

Unijna dyskusja o wprowadzeniu limitów na hurtowe ceny gazu nabiera coraz większego tempa, ale poszczególne kraje zaczynają realizować już własne strategie, dzięki czemu mają ochronić się zimą przed galopującym kryzysem energetycznym.

W Polsce węgiel pozostaje bardzo drogi i trudno dostępny. Nic dziwnego, że coraz więcej chętnych szuka zapasów opału w Czechach. Po wprowadzeniu przez rząd kanclerza Olafa Scholza kolejnego pakietu pomocy, zawierającego między innymi zawieszenie na rok dla ciepłownictwa i transportu ceny emisji CO2, przed Polakami mogą otwierać się nowe możliwości. Sprawdziliśmy i ceny zwalają z nóg.

Premier Mateusz Morawiecki przyznaje, że rząd rozważa zamrożenie cen energii elektrycznej w przyszłym roku. Na największe tego typu wsparcie mają liczyć posiadacze o najniższych dochodach. Tymczasem Ekspercka Rada ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Klimatu prognozuje, że obecny kryzys energetyczny może z nami zostać nawet jeszcze kilka lat. Dlatego wśród szczegółowych rekomendacji zachęca do zmian w sposobie użytkowania energii, czego efektem miałaby być redukcja zapotrzebowania.