gaz ziemny

Piotr Woźniak, były prezes PGNiG, już we wrześniu ostrzegał, że magazyny gazu w Polsce stanowią od zawsze normalne źródło dostaw. Przez to na wiosnę widać w nich dno i trzeba je znowu napełniać. I właśnie jesteśmy świadkami takiego zjawiska. I jak się okazuje, ta sytuacja nie dotyczy wyłącznie naszego kraju. Z magazynów gazu zaczęła w grudniu czerpać cała Europa. Widać to już po giełdowych cenach surowca.

Putin chciał w kilkanaście dni zająć Ukrainę, a w Kijowie umieścić swojego protegowanego. To miał być pierwszy krok w kierunku odbudowania ZSRR, o czym rosyjskie dyktator ponoć od lat marzy. Ale coraz więcej ekspertów uważa, że Rosja jest już na skraju zapaści gospodarczej, co może skutkować nawet rozbiciem tego potężnego kraju na kilkanaście mniejszych. Embargo na ropę z Rosji i limit cenowy robią swoje. A za chwilę mogą dojść jeszcze podobne mechanizmy dotyczące samego gazu.

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych i podmiotów wrażliwych może według „Dziennika Gazety Prawnej” kosztować budżet państwa nawet 29 mld zł. Rząd wymyślił samofinansujący się mechanizm, w którym spółki energetyczne pokryją ten deficyt swoimi nadmiernymi zyskami. Takie finansowe perpetuum mobile.

Zamrożenie cen gazu dla gospodarstw domowych na tegorocznym poziomie, a do tego dopłaty dla uboższych rodzin. Rząd jeszcze nie podjął ostatecznej decyzji w sprawie cen gazu w przyszłym roku, ale premier Mateusz Morawiecki przyznał w środę, że najlepszym wyjściem będzie przyjęcie kryterium dochodowego. Może to efekt lekcji z wprowadzenia dodatku węglowego.

Zima jednak nie będzie taka zła? Gaz w ostatnich dniach kilka razy spadł poniżej granicy 100 euro za 1 MWh. Z kolei w portach ARA węgiel poniżej 200 dol. za tonę ostatni raz był w lutym, zanim jeszcze Putin nie napadł na Ukrainę. Ale to wcale nie musi znaczyć końca energetycznych kłopotów i astronomicznych rachunków. Na przykład polskie ciepłownie za węgiel z polskich kopalń płacą teraz nawet 4-5 razy więcej niż rok temu.

Wydawało się, że po licznych turbulencjach serial pod tytułem nowe moce w Ostrołęce wreszcie zmierza do optymistycznego finału. Wprawdzie docelowo gaz zastąpił węgiel, ale Orlen nie chciał marnować więcej czasu i w tym roku ruszył z pracami, zlecając je Amerykanom. Szkoda, że wcześniej nie było refleksji ani na temat samego gazu, który bije cenowe rekordy, ani też ostatecznej wyceny, która po rosyjskiej agresji na Ukrainę musiała pójść w górę. I tak się właśnie dzieje.

PGNiG z dumą informuje o dwóch nowych złożach gazu. Pewnie, gdyby nie kryzys energetyczny drenujący kieszenie Polaków, nigdy byśmy o tym nie usłyszeli. Ale teraz rząd robi wszystko, żeby stworzyć wrażenie, że panuje nad tym energetycznym rozgardiaszem. Jest Baltic Pipe, węgiel do nas płynie z Kolumbii, Australii, RPA i nie wiadomo jeszcze skąd, a za chwilę podpiszemy umowy atomowe - najpierw z USA, a potem z Koreą. I do tego wszystkiego dochodzą jeszcze nowe złoża gazu. Nic tylko się cieszyć. Tyle, że tego nowego gazu jest tak po prawdzie jak kot napłakał. I to nowe odkrycie wcale nie przesądza, czy wiosną nam go jeszcze wystarczy.

Władimir Putin myślał, że podporządkowanie Ukrainy Rosji zajmie mu kilka dni, a uzależniony energetycznie od Moskwy Zachód ograniczy się do pomruku niezadowolenia. Stało się jednak inaczej i od kilku miesięcy jesteśmy świadkami burzenia się starego ładu energetycznego opartego na rosyjskich surowcach. Kreml jeszcze stara się ratować sytuację i namawia Turcję na gazową współpracę. Ale trendu odchodzenia od energii z Rosji już się nie da zatrzymać.

Gaz wreszcie zaczął wyraźnie tanieć. Ostatni raz 1 MWh surowca za mniej niż 120 euro sprzedawana była na giełdzie w połowie czerwca. Tendencja spadkowa mogłaby sugerować, że już w tym względzie nie ma żadnych obaw, a Europa jest przygotowana na dalsze manipulacje z dostawami po stronie Rosji. Niepokoją dostawy LNG. Pekin wyhamowuje eksport i stawia na własne bezpieczeństwo energetyczne. Europejskie porty też już ledwo zipią i tworzą się ogromne kolejki statków.

Jesteśmy już w nowej rzeczywistości gazowej. Ruszyły dostawy surowca przez polsko-duński rurociąg Baltic Pipe. Uspokaja się też - przynajmniej na chwilę - sytuacja w systemie gazowym Nord Stream. Do tego dostosowuje się cena gazu, która ostatni raz była poniżej 180 euro za 1 MWh w lipcu. Czy to oznacza, że można powoli żegnać kryzys energetyczny? Na to jest zdecydowanie za wcześnie, ale jest szansa, że ten przynajmniej złapie zadyszkę.

Mogło się wydawać, że Magda i Dawid z trójką dzieci z Siemianowic Śląskich mają sporego pecha bo muszą czekać na przyłącze gazowe do nowego domu nawet rok z okładem. Ale teraz okazuje się, że nic podobnego i śląska rodzina nie jest w żadnym wypadku jakimś wyjątkiem. Gazownicy przyznają, że przy wyjątkowo dobrych wiatrach trzeba czekać ponad 4 miesiące. No chyba, że sprawa jest bardziej skomplikowana, wtedy okres oczekiwania na gaz trwa co najmniej dwa razy dłużej.

Piotr Woźniak był już wiceministrem środowiska i głównym geologiem kraju. Za czasów rządów PiS piastował funkcję prezesa PGNiG. Był nawet odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Złotym Krzyżem Zasługi za osiągnięcia w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. Ale jego zbyt szczera narracja była wyjątkowo niewygodna dla władzy i koniec końców pożegnał się ze stanowiskiem. Przy okazji uruchomienia Baltic Pipe, demoluję politykę energetyczną i ostrzega, że zimą z gazem możemy mieć podobny kłopot jak z węglem. W odpowiedzi wicepremier Jacek Sasin zapewnia, że gazowe potrzeby Polski są zabezpieczone.

Obecny kryzys energetyczny pozwala obrońcom paliw kopalnych atakować odnawialne źródła energii, które ich zdaniem nigdy nie będą mogły zadbać na odpowiednim poziomie o bezpieczeństwo energetyczne. Tyle że manipulacje z dostawami gazu, jakimi tak po prawdzie od roku Gazprom ćwiczy Europę, ukazały dokładnie odwrotną zależność. Już tego lata Unia Europejska mogła mieć spore kłopoty energetyczne, gdyby nie pomoc energetyki słonecznej. To ona pokrzyżowała plany Putina.

Gaz jest bardzo drogi, ale to nie jedyny kłopot. Wydłuża się kolejka oczekujących po przyłącze gazowe. Czekać trzeba dłużej niż na wizytę u lekarza specjalisty w NFZ. Polska Spółka Gazownictwa podaje terminy z ponad rocznym poślizgiem. Nabywcy nowych domów są zrozpaczeni.

Rząd ma pecha. Wszyscy modlą się o łagodną zimę, żebyśmy przez gaz i węgiel nie poszli z torbami. A tu przychodzi zimny jak diabli wrzesień i trzeba zacząć grzać. Może i rachunki za energię i ciepło jeszcze nigdy nie były tak wysokie, ale start sezonu trzeba przywitać z przytupem.

Oszczędności dotyczące zużycia gazu wjeżdżają na dobre. Europejskie państwa czekają na zimę z niemal pełnymi magazynami, ale wiedzą, że ich pojemność jest ograniczona. Receptą mają być restrykcje nakładane na obywateli. Włochy i Szwajcaria rozważają wprowadzenie wysokich kar za utrzymywanie w mieszkaniu temperatur powyżej 19 stopni Celsjusza.

Wzrost cen gazu, który trwa od kwartałów, a jego znaczące przyspieszenie obserwujemy od dwóch miesięcy powoduje realne problemy gospodarcze w UE. Wycenę tego surowca w najbliższym czasie może podnieść dalsze obniżanie przepływów ze strony Rosji i konkurencja cenowa na rynku LNG z państwami azjatyckimi, a także czynniki pogodowe. Niewykluczone, że presja ze strony Rosji za jakiś czas ulegnie zmniejszeniu, a Gazprom będzie skłonny zwiększyć przepływy do krajów UE – uważa Krzysztof Mazurski, ekspert firmy Energy Solution, zajmującej się doradztwem w zakresie energii elektrycznej i gazu ziemnego.

Miarka się przebrała i nasi zachodni sąsiedzi mają już po dziurki w nosie kolejnych manipulacji z dostawami gazu, które od miesięcy ćwiczy rosyjski Gazprom. Kolejną przerwę w tranzycie surowca Rosjanie ogłosili na przełom sierpnia i września. Ale Berlin już nie chce tak bawić się w ciuciubabkę i wprowadza specjalny plan, który ma na celu zmniejszenie zużycia gazu i mniejszą tym samym zależność energetyczną od Moskwy.

Wysokie ceny gazu to powód, dla którego najpierw Grupa Azoty, a następnie należąca do Orlenu spółka Anwil wstrzymała produkcję nawozów. Spółki z dużym udziałem Skarbu Państwa nie chcą prowadzić nierentownej produkcji, ale zatrzymanie pracy ich zakładów może oznaczać dalszy wzrost cen nawozów i innych kluczowych dla polskiej gospodarki chemikaliów.

Kryzys energetyczny nabiera tempa. Gaz traktowany jest jako surowiec deficytowy. Poszczególne kraje mają tak naprawdę trzy wyjścia. Albo mogą kupować coraz droższy gaz, co musi mieć prędzej czy później odbicie w rachunkach za energię, albo muszą przerzucić się z powrotem na olej opałowy i węgiel. Trzecim rozwiązaniem jest świadome skazywanie się na serię blackoutów. Atmosfera jest coraz bardziej napięta, co doskonale widać w giełdowych cenach.