Energetyka

Wrzesień był wyjątkowo chłodny, najzimniejszy od 14 lat. Październik na razie nie jest wcale lepszy. Nic dziwnego, że Polacy posłuchali prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego i zaczęli palić w piecach, czym popadnie. Współzałożyciel Polskiego Alarmu Smogowego ostrzegał już jakiś czas temu, że smog będzie unosił się nad Polską latami. Już go czuć w powietrzu.

Miał węglowy wraca w wielkim stylu. Kilka lat temu odsądzony od czci i wiary za produkowanie smogu, ku rozpaczy wielu klientów wycofany ze sprzedaży, teraz ma nas uratować przed mroźną zimą. W sklepie PGG kusi śmiesznie niską ceną i wyższymi limitami na zakup. Wieku klientów prawdopodobnie nie będzie wybrzydzać. Niestety.

Spór o to, kto kilka dni temu uszkodził oba Nord Streamy biegnące po dnie Bałtyku, budzi już mniejsze emocje. I chyba nawet najbardziej zagorzali zwolennicy teorii, że za akcją stały Stany Zjednoczone i/lub ich sojusznicy, tracą wiarę, że to może być prawda.

Ceny energii skoczyły do tak wysokich poziomów, że wiele samorządów zostało zmuszonych do odwołania przetargów na dostawcę energii elektrycznej. Aby ograniczyć horrendalne stawki, rząd tak, jak obiecał, nie zostawi samorządów samych sobie, i przedstawia dla nich rozwiązanie: węgiel z importu.

Bruksela dwoi się i troi, żeby zaprowadzić jakikolwiek porządek na rynku energii, ale o jednomyślność 27 państw członkowskich jest wyjątkowo trudno. O ile w przypadku specjalnego podatku nałożonego na nadzwyczajne zyski spółek energetycznych nie było okazji do międzynarodowej kłótni, to już kwestia ewentualnego unijnego limitu dla ceny gazu jak najbardziej nakłaniała do sporów. Większość krajów unijnych opowiada się za takim rozwiązaniem, które jednak nie jest w smak np. Niemcom.

Jesteśmy już w nowej rzeczywistości gazowej. Ruszyły dostawy surowca przez polsko-duński rurociąg Baltic Pipe. Uspokaja się też - przynajmniej na chwilę - sytuacja w systemie gazowym Nord Stream. Do tego dostosowuje się cena gazu, która ostatni raz była poniżej 180 euro za 1 MWh w lipcu. Czy to oznacza, że można powoli żegnać kryzys energetyczny? Na to jest zdecydowanie za wcześnie, ale jest szansa, że ten przynajmniej złapie zadyszkę.

Pamiętacie, co stało się z ceną węgla po tym, jak rządzący chcieli go sprzedawać po tyle, co rok temu? A kiedy koniec końców ustanowiono dodatek węglowy liczony po 3000 zł na jedno gospodarstwo domowe? Zgodnie z przewidywaniami ekspertów za każdym razem rynek reagował podwyżkami, przed którymi nie uchronił się nawet sklep PGG. Lepiej w takim razie jeszcze mocniej złapać się za kieszeń, bo jeden z najbliższych współpracowników prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego zapowiada kolejne dopłaty do czarnego złota. Na pocieszenie rząd ma dla nas porównywarkę cen.

Mogło się wydawać, że Magda i Dawid z trójką dzieci z Siemianowic Śląskich mają sporego pecha bo muszą czekać na przyłącze gazowe do nowego domu nawet rok z okładem. Ale teraz okazuje się, że nic podobnego i śląska rodzina nie jest w żadnym wypadku jakimś wyjątkiem. Gazownicy przyznają, że przy wyjątkowo dobrych wiatrach trzeba czekać ponad 4 miesiące. No chyba, że sprawa jest bardziej skomplikowana, wtedy okres oczekiwania na gaz trwa co najmniej dwa razy dłużej.

Krajowe wydobycie węgla spada, zamiast rosnąć. Przez lata oszczędzaliśmy na górnictwie i to teraz zaczyna się mścić. Jeszcze niedawno rząd ustalał z górnikami harmonogram zamykania kopalń, ale teraz mówi się raczej o przedłużeniu ich działalności i zwiększeniu produkcji. Tylko że na to potrzeba dwóch rzeczy: czasu i pieniędzy.

Różne są sposoby na radzenie siebie z kryzysem energetycznym. Można, jak Niemcy, proponować tańszy bilet kolejowy. Albo tak jak w Polsce stawiać na dodatek węglowy. Unia Europejska celuje z kolei w specjalny podatek od ekstra zysków spółek energetycznych, na poziomie co najmniej 33 proc. Poszczególne kraje przeganiają się teraz w nowych pomysłach na oszczędzanie energii. Na bardzo oryginalny pomysł stawia rząd w Szwajcarii.

Reuters dotarł do dokumentu, który Komisja Europejska zamierza opublikować na początku października. Chodzi o dostosowanie unijnej sieci energetycznej do ekologicznych wyzwań, jakie przed wspólnotą 27 krajów stawia Bruksela. W tym celu europejską sieć energetyczną trzeba digitalizować. Tylko w ten sposób będzie można w kolejnych latach upowszechniać energię odnawialną i pompy ciepła. Wyliczenia nie pozostawiają żadnych złudzeń: potrzeba na to naprawdę stromej góry pieniędzy.

Rząd nie ma żadnego dobrego pomysłu na obniżenie rosnących lawinowo rachunków za prąd dla firm, instytucji czy samorządów, więc podjął desperacki krok. Właśnie zlikwidowano obligo giełdowe, czyli obowiązek handlowania energią elektryczną za pośrednictwem Towarowej Giełdy Energii. To ma obniżyć ceny, ale eksperci ostrzegają, że rynek może ciężko odchorować tę zmianę.

Trzy lata temu to nie było jeszcze tak pewne. Nikt wtedy nie mógł zagwarantować, że grupowe zakupy energii, nad czym zastanawiała się Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, to rzeczywiście dobry pomysł, który przyniesie oszczędności. Teraz, w dobie rozpędzonego kryzysu energetycznego, nikt już nie ma wątpliwości.

Kierowcy nie powinni sugerować się spadkami cen ropy na giełdach. Owszem, tak niskiej ceny nie widać było tam już dawno. Tylko co z tego? To wcale przecież nie znaczy, że zaraz ceny paliw na polskich stacjach też zaczną spadać, niczym zaczarowane. Tym bardziej, że może być dokładnie odwrotnie. Tak przynajmniej sugerują ostatnie podwyżki cen hurtowych w rafineriach. Otuchy nie dodaje również wyjątkowo szłaby złoty.

Zdaniem Stanów Zjednoczonych to mało prawdopodobne, że wybuchy w systemie gazowym Nord Stream to dzieło przypadku. To zaś coraz szerzej otwiera drzwi do dyskusji o bezpieczeństwie polskiego gazociągu Baltic Pipe, dzięki któremu mamy raz na zawsze uwolnić się od gazu z Rosji. Ale zmiana jednego paliwa kopalnego na inne nie do końca podoba się Koalicji Klimatycznej. Być może dojdzie też do zwołania Rady Bezpieczeństwa Narodowego w tej sprawie. Wygląda na to, że plan Rosji już się powiódł, bo wraz z wybuchem na Bałtyku, wybuchły też emocje wśród polityków. (fot. SWEDISH COAST GUARD)

W sklepie PGG nowości i zmiany - zakupy pięć dni w tygodniu i sprzedaż miału węglowego. I nie ma czym się ekscytować, bo eksperci biją na alarm, że to najgorszy z możliwych zamiennik węgla, który w dodatku dwa lata temu został zakazany do użycia. Wygląda na to, że cała wcześniejsza walka o kondycję powietrza, a co za tym idzie - zdrowie Polaków, wzięła całkowicie w łeb, a walka ze smogiem wzięła na zimę urlop do odwołania.

Czy na Śląsku inflacja szaleje jakoś bardziej? Nie, ale górnicy dostaną w tym roku już drugą ekstra pensję. Należy im się, bo sektor górniczy nagle stał się w Polsce bardzo zyskowny. Jednak pozostałych mieszkańców kraju może zaboleć fakt, że te pieniądze zostały nazwane inflacyjną rekompensatą. A co na to górnicy? Zamiast całować rząd po rękach, to jeszcze walą go po głowie.

Kompletnie sypie się narracja władzy na temat węgla i jego dostępu zimą. Jeszcze parę miesięcy temu wszyscy grali w jednej drużynie i wbrew opiniom górniczych związkowców powtarzali, że w sezonie grzewczym nikomu w Polsce węgla nie zabraknie. Ale teraz już najwyraźniej nie ma żadnego ustalonego przekazu dnia. Tak przynajmniej wynika ze słów premiera Mateusza Morawieckiego i prezesa PGE Wojciecha Dąbrowskiego. Niby mówią o tym samym, ale całkiem inaczej.

NIK wziął pod lupę rządowy Program dla sektora górnictwa kamiennego w Polsce i naprawdę trudno sobie wyobrazić surowszą ocenę. Nie dość, że same podstawowe cele były błędne zidentyfikowane, to w dodatku nie przeprowadzono niezbędnych analiz, w efekcie czego skutki realizacji programu są mizerne. Rekomendacja NIK-u jest tylko jedna: o tym programie trzeba jak najszybciej zapomnieć i stworzyć nowy. O ile rządowi rzeczywiście zależy na krajowym górnictwie.

Rząd przypomniał sobie o posiadaczach pomp ciepła, którzy ogrzewają domy energią elektryczną i do projektu ustawy o zamrożeniu cen prądu w przyszłym roku dodał dodatek energetyczny. Wśród dużej liczby Polaków już miała zapanować radość, kiedy okazało się, że w tym samych przepisach jest pułapka dla tych, którzy za namową ekspertów pompę połączyli z fotowoltaiką. Okazuje się, że dla rządu są na tyle samowystarczalni, że dla nich żadna pomoc nie jest brana pod uwagę.