Polska rusza po nowe złoża. Na celowniku kluczowe surowce
Węgiel, grafit, miedź – Polska zaczyna wyścig po złoża strategiczne. To wymóg nowego unijnego rozporządzenia o surowcach krytycznych.
Unijny akt o surowcach strategicznych (Critical Raw Materials Act - CRMA) określa 34 surowce krytyczne dla UE, a 17 z nich wyznacza jako strategiczne, w tym m.in. węgiel koksowy. Zgodnie z tymi regulacjami – do 2030 r. co najmniej 10 proc. całkowitego, rocznego zużycia danego surowca w UE musi pochodzić z własnego wydobycia w obrębie UE; 40 proc. z przetwórstwa i 25 proc. z recyklingu.
CRAM zakłada, że z jednego państwa spoza Unii nie może pochodzić więcej niż 65 proc. dostaw do krajów UE. Te przepisy wymuszają również sporządzenie przez poszczególne państwa członkowskie programu poszukiwań surowców strategicznych. Polska swój właśnie przesłała do Komisji Europejskiej.
Surowce strategiczne to szczególna podkategoria surowców krytycznych, które odgrywają kluczową rolę w zielonej i cyfrowej transformacji UE, a także w rozwoju technologii obronnych i kosmicznych - przypomina prof. Krzysztof Galos, wiceminister klimatu i środowiska i Główny Geolog Kraju.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) ma w ciągu najbliższego miesiąca przedłożyć projekt ustawy, która umożliwi implementację rozporządzenia CRMA. Ale nową politykę surowcową Polski rząd ma klepnąć dopiero w ostatnim kwartale roku.
Polska celuje w miedź, węgiel, tytan i metale rzadkie
Co zawiera polski program poszukiwań surowców strategicznych? Wyodrębniony w nim trzy grupy poszukiwań: o wysokim, średnim i niskim priorytecie. W pierwszej znalazło się miejsce dla m.in. miedzi i grafitu, w drugiej dla węgla koksowego i tytanu, a w trzeciej – m.in. metale ziem rzadkich. Łączny koszt realizacji tego programu w latach 2026–2033 oszacowano na 182,5 mln zł. MKiŚ tłumaczy, że program obejmie obszary, gdzie istnieją przesłanki do występowania złóż takich kopalin, ale do tej pory ich nie udokumentowano. W pierwszej kolejności ma się to tyczyć miedzi, węgla koksowego, platynowców, grafitu, fosforytów, barytu i fluorytu oraz surowców skaleniowych.
Wdrożenie CRMA, w tym w szczególności realizacja krajowego programu poszukiwań oraz projektów strategicznych, a także inne działania nierozerwalnie związane z projektowaną ustawą o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, to ważne kroki na długiej drodze do poprawy bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej, w tym Polski - nie ma wątpliwości prof. Krzysztof Galos.
Akt o surowcach strategicznych CRMA wprowadza także granice czasowe dla projektów strategicznych. Zgodnie z tymi zasadami te wydobywcze mają otrzymywać zezwolenie maksymalnie 27 miesięcy, a przetwórcze i recyklingowe - w nie więcej niż 15 miesięcy.
Dwa polskie projekty: w Puławach i w Zawierciu
W Polsce na razie wskazano na dwa tego typu projekty. Jeden dotyczy Zakładu Rafinacji Pierwiastków Ziem Rzadkich w Puławach, a drugi to zakładu odzysku metali Polvolt w Zawierciu. W pierwszym przypadku budowa, którą ma realizować spółka Mkango, ma trwać 18 miesięcy i zakończyć się w 2028 r. Rafineria ma produkować m.in. tlenki neodymu, prazeodymy, lantan oraz cer.
Projekty w obszarze pierwiastków ziem rzadkich będą odgrywać istotną rolę dla bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej. Jako Grupa Azoty chcemy mieć swój udział w tym procesie, stąd nasza współpraca z Mkango - tłumaczy Hubert Kamola, prezes Grupy Azoty Puławy.
Więcej o węglu przeczytasz na Spider’s Web:
Zakład w Zawierciu wybuduje Elemental Battery Metals, należąca do Grupy Elemental. Inwestycję zaplanowano do 2030 r., z kosztem na poziomie ok. 3 mld zł. Produktem z przetwarzania baterii litowo-jonowych będzie tzw. czarna masa bateryjna. To mieszanka grafitu i związków kobaltu, litu, niklu i manganu.
Z demontażu zaś innych elementów baterii odzyskiwana będzie miedź i metale szlachetne: złoto, srebro, pallad. Przypomnijmy, że w przypadku węgla koksowego głównym producentem w kraju (nie licząc węgla typu semi-soft produkowanego w małych ilościach przez PGG) jest JSW. W 2024 r. spółka wydobyła 9,9 mln ton węgla koksowego, w porównaniu do 10,9 mln t w 2023 r. To spadek o ok. 9 proc. w rok.
