węgiel

Czym zastąpić węgiel? W Europie wiedzą, transformacja energetyczna przyspiesza. Znaczenie węgla spada, a mocno zyskują odnawialne źródła energii. Paliwa kopalne jeszcze nigdy wcześniej nie były tak mocno wypychane z unijnego miksu energetycznego. Wyjątkiem jest Polska, która nawet nie wyznaczyła daty odejścia węgla. Jeszcze chwila i skończymy jako energetyczny skansen Europy.

Jeżeli planujesz w najbliższym czasie zakupić opał, warto zerknąć na ofertę sklepu PGG, gdzie tylko jeszcze do końca lipca można skorzystać z promocji i zaopatrzyć się w nieco tańszy węgiel. Ale jak donoszą klienci: lepiej uważać, bo z jakością opału bardzo różnie bywa. A Kwalifikowani Dostawcy Węgla reagują na pretensje bardzo nerwowo i straszą sądem.

To trwa odkąd pamiętam. Polskie górnictwo co parę lat spada w dół finansowej studni i potem wyciągane jest na powierzchnię dzięki pieniądzom podatników. I żadna polityka klimatyczna UE ani Zielony Ład tego nie zmieni. Na próżno szukać u nas nowej Margaret Thatcher, która nie bała się powiedzieć prawdy prosto w twarz brytyjskim górnikom. W Polsce w tej dyscyplinie od lat trenujemy i to ze sporym powodzeniem uniki i zwody. I teraz, kiedy już spóźnieni jesteśmy ze swoją transformacją energetyczną, absolutnie nic się nie zmienia. Nie wierzycie? To zerknijcie na plany budżetu centralnego na bieżący rok.

To wcale nie jest tak, że cały świat uparł się na węglową Polskę i teraz co chwilę trenuje rzucanie jej kłód pod nogi. Po prostu pędzące na złamanie karku zmiany klimatu wymuszają na nas poukładanie energetycznych klocków od nowa. Nerwowe tupanie nogą i użeranie się za starym nic nie da. Zresztą, zdaniem Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) proces energetycznej zmiany warty już wystartował i zakończy się już w przyszłym roku.

Mowa jest o naprawdę sporych pieniądzach. Przecież w ramach obecnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji pięć polskich regionów otrzyma w sumie 3,8 mld euro, czyli grubo ponad 16 mld zł. Tylko że ta rozpiska finansowa obowiązuje do 2027 r. A co potem? Polska Zielona Sieć przestrzega, żebyśmy za parę lat nie obudzili się z ręką w nocniku.

Raczej nie ma co liczyć na jakieś dodatkowe promocje czy obniżki. Cena węgla, przynajmniej w ofercie spółek wydobywczych, cały czas pozostaje bez zmian. Złośliwi mówią, że jak coś się jeszcze ruszy w kolejnych tygodniach: to tylko w górę. Co gorsza: występuje coraz większy problem z dostępem do niektórych sortymentów. Na przykład groszek Karlik jest w ofercie jedynie u wybranych Kwalifikowanych Dostawców Węgla. Inaczej go nie kupimy.

Chociaż w portach ARA, europejskim benchmarku dla ceny węgla, od miesiąca wieje nudą, to na rodzimym podwórku kolejny miesiąc trwa tendencja zwyżkowa i chyba tak już będzie do startu sezonu grzewczego w październiku. Drożej jest zarówno w spółkach wydobywczych, sprzedających czarne złoto klientom indywidualnym, w składach opału i na ogłoszeniach aukcyjnych. Bo też węgla w Polsce jest coraz mniej, nie dość, że wydobycie szura po dnie, to do likwidacji przeznaczane są kolejne kopalnie.

Nowy Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) wzbudza coraz więcej emocji. Okazuje się, ze poprawiony dokument zakłada zdecydowanie wcześniejsze odejścia od węgla, względem pierwotnych planów transformacji energetycznej, które wskazywały na fedrowanie do 2049 r. Ale liczne organizacje pozarządowe i think tanki boją się, że wszystko znowu będzie spisane na kolanie. Dlatego apelują o przeprowadzenie konsultacji publicznych.

Tu wcale nie chodzi o sympatię czy antypatię do górniczej braci, tylko o suche fakty. A te - czy to się komuś podoba czy nie - są coraz gorsze dla polskiego sektora wydobywczego. Związkowcy mogą wrzeszczeć wniebogłosy, ale smutnej prawdy nie zmienią: w Polsce z miesiąca na miesiąc zużywamy coraz mniej węgla. Przegląd Węglowy od Fundacji Instrat za maj 2024 r. podaje twarde dane, z którymi nie da się dyskutować.

Instytut Zielonej Gospodarki (IZG) opublikował specjalny raport „Transformacja we mgle. Polska 2040”, w którym eksperci kolejny raz pokazują, że nasz kraj zupełnie nie jest przygotowany do czekających go już niedługo wyzwań. Co trzeba zrobić, żeby to zmienić? W pierwszej kolejności ustalić realny termin odejścia od węgla, którego, tak czy inaczej, i tak w Polsce jest coraz mniej.

Pod koniec 2023 r. coraz głośniej mówiło się o tym, że PGG będzie miała naprawdę sporą lukę w przychodach, wycenianą nawet na 5,5 mld zł. I jak tych pieniędzy nie dostanie, to starci płynność finansową. Teraz z lektury wyników finansowych spółki wynika, że zysk jest jednak dodatni. Niestety, nie da się ukryć tego, że PGG z roku na rok produkuje coraz mniej węgla przy zatrudnieniu na tym samym, a nawet rosnącym poziomie. I głównie dlatego do górniczej spółki muszą dopłacać podatnicy.

Do tej pory nasza strategia energetyczna sprowadzała się jedynie tak po prawdzie do harmonogramu zawartego w podpisanej w maju 2021 r. umowy społecznej między rządem a górnikami. Wedle tego dokumentu jeszcze przez 25 lat mieliśmy wydobywać z ziemi czarne złoto. Ale najnowsza wersja Krajowego Planu dla Energii i Klimatu wywraca te ustalenia do góry nogami. Na koniec tej dekady zużycia węgla w Polsce ma spaść bowiem o połowę. Słyszycie już może wycie syren w Warszawie i czujesz swąd palonych opon? Szykujcie się.

Rząd zamierza upiec dwie pieczenie na jednym ogniu. Premier Donald Tusk przyznał, że jego gabinet pracuje nad tym, aby zabezpieczyć energetycznie Ukrainę na zimę. Za jednym razem można byłoby w ten sposób uporać się też z puchnącymi zapasami węgla przy kopalniach. Ale jest podstawowy warunek, żeby to wszystko w ogóle się opłaciło. Bez zgody Brukseli nie ma na to szans.

Nie ma sprawiedliwości na tym świecie. Nas już od paru lat gania się za węglowe kopciuchy i straszy coraz wyższymi opłatami za emisję CO2, przez które mamy za ogrzewanie płacić krocie. Tymczasem niby „zielone” fundusze unijne inwestują miliony euro w spółki węglowe z Chin, Indii, USA, Indonezji i RPA. Co gorsza: nie mają sobie nic do zarzucenia i twierdzą, że ich zasoby węglowe wcale nie są sprzeczne z polityką klimatyczną UE.

Robi się coraz bardziej nerwowo na polskim rynku węgla. W lipcu wszystkie trzy spółki wydobywcze, oferujące klientom indywidualnym opał, podniosły cenę swojego sortymentu. Ale zdaniem internautów, to dopiero początek, a im bliżej będzie sezonu grzewczego, tym bardziej będzie puchła cena czarnego złota. Polska Grupa Górnicza (PGG) uspokaja i przekonuje, że towary dodawane są na półkę sklepową sukcesywnie w takich ilościach, które wynikają z ich produkcji. I absolutnie nie ma powodu do zmartwień. Czy na pewno?

Łukasz Horbacz, szef Polskie Izby Gospodarczej Sprzedawców Węgla (PIGSW), przewiduje w następnych miesiącach kłopot z dostępem do węgla. Nawet import może nam nie pomóc. Dlatego węgiel najprawdopodobniej będzie coraz droższy. Najlepiej opałowe zapasy było robić wiosną br. albo jeszcze teraz. Potem ma z tym być już znacznie gorzej.

Blok 7 o mocy 496 MW na węgiel brunatny w Elektrowni Turów oddano do eksploatacji w maju 2021 r. Jego właściciel, czyli Polska Grupa Energetyczna (PGE), od początku zapewniał, że wszystko jest z nim w porządku. Ale Greenpeace Polska prześledził pracę bloku aż do wiosny 2024 r. i wychodzi na to, że jest całkiem inaczej. Aktywiści klimatyczni chcą, żeby sprawą zajęła się Najwyższa Izba Kontroli.

Sprzedaż aktywów węglowych, powołanie do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego, która je odkupi i czterech pełnomocników premiera ds. górnictwa. Do tego wstrzymanie nowych norm jakości paliw stałych, dopuszczenie do sprzedaży węgla brunatnego i traktowanie kasy programu Czyste Powietrze, jak partyjnego funduszu. Tak w dużym skrócie wyglądała polityka energetyczno-klimatyczna rządu Mateusza Morawieckiego. Nadzieje na to, że następcy z drużyny Tuska pójdą inną, racjonalną w końcu drogą zaczęły umierać przy okazji nowelizacji ustawy wiatrakowej, która do tej pory nie miała miejsca. Już wtedy było jasne, że rząd Tuska też nie ma żadnej strategii energetycznej. Właśnie jest na to kolejny dowód. 

Trwa przeciąganie liny między górnikami a Ministerstwem Klimatu i Środowiska w sprawie nowych norm jakości paliw stałych, w tym węgla. Rządowi bardzo zależy na kompromisie, ale może być o niego wyjątkowo trudno. Bo obie strony sporu niby mówią o tym samym, ale zupełnie innym językiem. I jak się nie dogadają, to zrobi się niewesoło.

Kiedy już wydaje się, że wyniki polskiego górnictwa naprawdę nie mogą być gorsze, to sektor wydobywczy kolejny raz nas zaskakuje i z uporem maniaka przebija dno. To znamienne, że węgiel i w ogóle paliwa emisyjne kurczą się szósty miesiąc z rzędu i to akurat wtedy, kiedy górnicy grożą strajkami w obronie najgorszego i najbardziej zanieczyszczonego węgla. Chyba czują, że zbliża się ich koniec.