węgiel

Rano za oknem temperatura coraz częściej spada poniżej 10 st. C., w mieszkaniach jest mniej niż 20 st. To jasny sygnał, że dosłownie za chwilę zacznie się kolejny sezon grzewczy. Zdają sobie doskonale sprawę z tego poszczególne przedsiębiorstwa ciepłownicze, które już czekają na sygnał w blokach startowych. Wie o tym dobrze też Polska Grupa Górnicza (PGG), która właśnie z tego względu obiecała zwiększyć liczbę Kwalifikowanych Dostawców Węgla do 250. To było miesiąc temu i od tego czasu nic się nie zmieniło.

Dlaczego Ministerstwo Przemysłu ma siedzibę w Katowicach? Najpierw myślałem, że premier Donald Tusk sprytnie ulokował resort w Katowicach, żeby przy okazji organizowania protestów, górnicy nie musieli już nękać Warszawy, tylko mogli zostać u siebie, na Śląsku. Ale potem kapnąłem się, że przecież ten rząd z górnikami o nic się nie kłóci i o żadnych manifestacjach nie może być mowy. I wtedy zrozumiałem prawdziwą, o co chodzi. Ministerstwo Przemysłu ma dbać o dobry nastrój górniczej braci i jak trzeba, być jej rzecznikiem. Trzeba przyznać, że ministerstwo wywiązuje się z tych zadań znakomicie.

Odchodzenie od węgla to problem, z którym rząd nie potrafi sobie poradzić. Resort klimatu chce przyspieszenia i celuje w wrzucenie węgla z miksu energetycznego w 2040 r. Podobno przychyla się do tego również Ministerstwo Aktywów Państwowych. Gorzej z Ministerstwem Przemysłu, które od momentu powstania, powtarza górnikom, że podpisana w maju 2021 r. umowa społeczna jest obowiązująca w pierwotnej wersji, tym samym harmonogram zamykania kopalni kończy się za ćwierć wieku 

Polska jest jednym z ostatnich krajów w Unii Europejskiej, który jeszcze nie wyznaczył daty odejścia od węgla, co podobno ma się w najbliższych tygodniach zmienić. Czy to w ogóle ma sens? Reszta świata raczej na rozwód z czarnym złotem nie stawia. Wystarczy zerknąć w stronę Chin czy Indii, żeby się przekonać, że węgiel wcale jeszcze nie jest pieśnią przeszłości.

Do tej pory sam wielokrotnie wieszałem psy na obecnym rządzie za brak jednoznacznej strategii energetycznej. Koronnym dowodem była mnie była między innymi przedłużająca się ciągle nowelizacja ustawy wiatrakowej i uparte obiecywanie górnikom przez Ministerstwo Przemysłu dochowanie umowy społecznej w pierwotnej wersji i wydobywanie węgla jeszcze przez 25 lat. Ale teraz biję się w piersi, bo wychodzi na to, że władza ma plan i nie będzie bała się go pokazać. Jestem przekonany, że ten bardzo nie spodoba się górnikom. O sprawie napisał Bloomberg.

Już wiadomo, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE), która miała posprzątać aktywa węglowe po spółkach energetycznych, koniec końców nie powstanie. Ale to wcale nie znaczy, że rząd z tą węglową kulą u nogi nic nie chce zrobić. Prowadzone są już rozmowy na ten temat. Ale nawet jak się przedłużą, to same spółki mają kilka scenariuszy na pozbycie się tego balastu. Niestety, w jednym z nich główną rolę odgrywa inne paliwo kopalne - gaz ziemny.

Ustawa wiatrakowa to doskonały przykład na to, jak Polska - czy to pod rządami konserwatystów, czy liberałów - traktuje transformację energetyczną. Tutaj absurd goni absurd. Dlatego, kiedy usłyszałem z ust przedstawiciela Ministerstw Aktywów Państwowych, że rząd w ciągu kilku tygodni przedstawi strategię odejścia od węgla, to szybko zakreśliłem w kalendarzu ten deadline czerwonym kółkiem. Chcę wziąć wtedy wolne i obserwować ten cyrk na żywo.

Na rządzie Mateusza Morawieckiego wieszano psy za brak konkretnej, rozpisanej rok po roku, transformacji energetycznej. Gabinet Donalda Tuska wcale nie jest lepszy. Nasi politycy kombinują jak koń pod górę, a państwo traci czas i pieniądze. Wystarczyłoby podpatrzeć, jak to robią Niemcy. Nasi sąsiedzi cały realizują szczegółowy plan odejścia od węgla i to szybciej niż na początku.

Polska Grupa Górnicza (PGG) zaprzecza, jakoby występowały obecnie jakieś problemy z dostawami węgla w sklepie PGG. A to, że każdego dnia zmienia się liczba dostępnych dla klientów Kwalifikowanych Dostawców Węgla (KDW), nie jest niczym zaskakującym, to raczej norma. Spółka przekonuje, że do tego typu roszad dochodzi za każdym razem na początku miesiąca.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska uchyliło rąbka tajemnicy w sprawie działań rządu w znowelizowanym Krajowym Planie w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) do 2030 r. To kiepska wiadomość dla górników i ich umowy społecznej, która zakładała zamknięcie ostatniej kopalni dopiero w 2049 r. Wychodzi bowiem na to, że rząd Donalda Tuska zamierza o wiele szybciej zepchnąć węgiel na boczny tor.

Czy koncesja na nowe złoża uratuje JSW? Nikt się nie spodziewa cudów po wynikach JSW za pierwsze półrocze. To kolejna spółka wydobywcza, która zaczyna szorować po dnie, co też widać po kursie jej akcji. Ale w przypadku jastrzębskiego producenta węgla koksowego jest spora szansa na zmianę trendu. Wszystko za sprawą nowych-starych złóż w obszarze Dębieńsko. Jak się dowiadujemy: spółka jest na ostatniej prostej, żeby uzyskać koncesję badawczą.

W kolejnych dniach i tygodniach zainteresowanie węglem - w związku ze zbliżającym się sezonem grzewczym - będzie tylko narastać. Dlatego sklep PGG jakieś dwa tygodnie temu zapowiedział zwiększenie swojej bazy Kwalifikowanych Dostawców Węgla (KDW) do 250. Przez pewien czasu byliśmy jednak jesteśmy świadkami zgoła odwrotnego procesu.

Akcje takich spółek jak PGE, Tauron i Enea ponownie zaczęły tracić na wartości, po tym jak Andrzej Domański, minister finansów, powiedział, że w przygotowanym właśnie projekcie budżetu państwa na 2025 r. nie ma ani złotówki na proces wydzielenia aktywów węglowych, do którego tym samym może w ogóle nie dojść. Eksperci przewidują jednak inny scenariusz.

Już pierwszy kwartał 2024 r. jednoznacznie wskazuje, że dla Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW) nadeszły wyraźnie gorsze czasy. Wyniki za drugi, trzymiesięczny okres roku również pozostawiają wiele do życzenia. Ale dokładne informacje, jak JSW minęło pierwsze półrocze roku, poznamy z miesięcznym opóźnieniem - poinformowała spółka. Jej kondycję odzwierciedla również kurs akcji, najniższy od lat.

Od początku roku w naszym miksie energetycznym widać wyraźny trend: z miesiąca na miesiąc mniejszy udział mają paliwa emisyjne, rosną w siłę za to odnawialne źródła energii. Czerwiec, jak się jednak okazuje, był całkiem inny. Pierwszy raz w 2024 r. węgiel, gaz i biomasą mogą poszczycić się pierwszym wzrostem, bo też OZE zrobiły więcej miejsca. Pocieszające jest to, że przynajmniej na chwilę przestały puchnąć zapasy węgla przy kopalniach.

Od dłuższego czasu zakupy w sklepie PGG można realizować wyłącznie za pośrednictwem Kwalifikowanych Dostawców Węgla. Klienci średnio lubią taką formę sprzedaży, ale nie mają innego wyjścia. Przy okazji godzą się na podwójne stawki i też na kłopoty w przypadku gwarancji, kiedy mogą liczyć wyłącznie na dobrą wolę KDW. Ale chyba jednak wszystko jest w najlepszym porządku, bo PGG ogłosiła poszerzenie bazy dostawców węgla.

Polskie górnictwo węgla kamiennego jeszcze w całej swojej historii nie miało tak fatalnego pierwszego półrocza, jak w 2024 r. Branża wydobywcza jest w totalnej zapaści, co wcale jej przedstawicielom nie przeszkadza zarabiać krocie i patrzyć na resztę zawodów z finansowej góry. Trzeba w końcu związkowcom powiedzieć prawdę w twarz: podpisanej w maju 2021 r. umowy społecznej - która cały czas nie doczekała się notyfikacji przez Komisję Europejską – nie da się obronić.

W ciągu ostatnich niespełna trzech lat staliśmy się świadkami jednego z największych w historii kryzysów energetycznych, który wywindował ceny gazu, ropy i węgla do nigdy nie oglądanych poziomów. Dość powiedzieć, że tona węgla energetycznego w pewnym momencie potrafiła kosztować nawet 430 dol. Dzisiaj to raptem 146 dol. Polityka Moskwy wywołała w UE gremialny odwrót od paliw kopalnych, co przełożyło się na spadek cen energii.

Sezon grzewczy nadchodzi wielkimi krokami, a to oznacza, że szukający opału w najbliższych miesiącach będą musieli coraz głębiej sięgać do kieszeni. Gdzieniegdzie jeszcze kuszą promocje, ale i tak tanio nie jest. W portach ARA cena węgla rośnie już bez przerwy od pierwszej połowy lipca i za chwilę u nas też będzie drożej. W PGG i innych spółkach wydobywczych, oraz niezależnych składach opału też będzie coraz drożej, bo to schemat, który przerabiamy już od lat.

Ważą się losy umowy społecznej między górnikami a rządem, którą podpisano ponad trzy lata temu. Związkowcy boją się, że za chwilę ustalone tam zapisy przestaną obowiązywać i nasza transformacja energetyczna pójdzie zupełnie inną ścieżką, niż to wcześniej ustalono. Warto jednak pamiętać, że już przy okazji sygnowania tego dokumentu nie brakowało ekspertów, którzy twierdzili, że wydobywanie węgla w Polsce przez następne 25 lat to raczej bujda na resorach. Rozmawiam z jednym z nich - z prof. Konradem Świrskim, prezesem Zarządu Grupy Transition Technologies i wykładowcą na Politechnice Warszawskiej.