TSUE

Jesteśmy mistrzami. Miała być katastrofa, tsunami, pożoga z powodu korzystnego dla zwykłych ludzi zamiast dla banków wyroku TSUE. A tymczasem zupełnie nic się nie stało. Przeciwne, wyceny banków na giełdzie rosną jak opętane.

Z ogromnym zainteresowaniem obserwuję, jak rozwija się i jak szerokie kręgi zatacza płynąca z sektora bankowego narracja o bezwzględnym Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który swoimi wyrokami wpycha banki w coraz większe tarapaty.

Jeśli myślicie, że oferta ugody frankowej wymyślonej przez KNF, czyli po prostu przewalutowanie kredytu tak, jakby od początku był udzielony w złotym, jest dla każdego taka sama, to się grubo mylicie. Ten, kto zdecydował się zawrzeć rozejm z bankiem dwa lata temu, kiedy ruszyły masowe ugody, mógł się trochę sfrajerzyć.

Jeśli umowa kredytowa została uznana za nieważną, bo zawierała klauzule niedozwolone, to bank nie może żądać od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Tak postanowił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydając bardzo ważny wyrok w niekończącym się sporze banków z frankowiczami.

A jednak. TSUE rozjechał banki. Trybunał raz na zawsze rozwiązał największą zagadkę frakowego węzła gordyjskiego, uznając, że bankom nie należy się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. To oznacza, że frankowicze, których umowa kredytowa została unieważniona przez sąd, mają kredyty za darmo. A jeszcze sami mogą pozwać bank, by to on zapłacił im za korzystanie z ich kapitału, jeśli nadpłacali raty. Ale czy ten wyrok to jakiś kataklizm? Nie! Nie dajcie się nabrać.

Mówię o prawie do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Bo przecież, żeby bank dostał te pieniądze od frankowicza, musi założyć osobną sprawę w sądzie. To kosztuje, a okazuje się, że banki również i te sprawy masowo przegrywają. To niechże w końcu ktoś im powie wprost, że nie mają szans — przestaną przynajmniej zatykać sądy i wyrzucać pieniądze w błoto.

Dalsze uproszczenie rozliczania podatku od towarów i usług, czyli wprowadzenie trzeciego pakietu Slim VAT oraz dostosowanie polskich przepisów do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2021 roku. Takie są główne cele ustawy podatkowej, którą w piątek podpisał prezydent. TSUE orzekł, że polskie przepisy umożliwiające skarbówce nakładanie 20 proc. sankcji VAT bez rozróżnienia, czy błąd podatnika wynika z oszustwa, czy pomyłki, są niezgodnie z prawem unijnym.

Zdaniem Jacka Jastrzębskiego to zwyczajnie niesprawiedliwe, że kredytobiorcy, których umowy sąd uzna za nieważne, będą mieć darmowy kredyt. Jednocześnie nic złego nie widzi w tym, by banki, którym sądy udowodniły łamanie prawa, czerpały z tego zyski. O co tu w ogóle chodzi?

Właśnie dowiedzieliśmy się, że tego dnia TSUE wyda wyrok, który z dużym prawdopodobieństwem doprowadzi banki do płaczu. I kilku urzędników, którzy martwią się zbyt dobrą passą frankowiczów, również. Ciekawe, czy będą na to gotowi, bo można było zakładać, że ta gilotyna spadnie raczej ze dwa miesiące później.

Chyba zaczyna do wszystkich docierać, że wyrok TSUE, który zapadanie za kilka miesięcy, naprawdę może być ekstremalnie prokonsumencki. Ale jednocześnie państwo wydaje się bezsilne i nie wie, jak zarządzić bankową rzezią. Nałożenie 100 proc. podatku od korzyści z unieważnienia umowy frankowej wydaje się niemożliwe. Zamiast tej bazooki w ustawie frankowej, która właśnie powstaje, może być raczej schowany scyzoryk. Więc premier zaczął potajemne rozmowy z EBC, bo cóż innego robić?

Sytuacja frankowiczów w Polsce w ostatnich latach zmieniła się diametralnie. Korzystne dla nich orzeczenia Trybunał Sprawiedliwości UE wpłynęły na linię orzeczniczą sądów w Polsce i to teraz kredytobiorcy są górą, a banki znalazły się w głębokiej defensywie. TSUE właśnie wyprowadził kolejny cios: stwierdził, że w przypadku unieważnienia umowy trzeba przywrócić taką sytuację, jaka istniałaby przy legalnej umowie kredytowej. Eksperci nie mają wątpliwości, że będzie to mieć daleko idące skutki dla sytuacji frankowiczów i banków w Polsce.

Zaczyna się ostra gra. Politycy i bankowcy naprawdę solidnie przestraszyli się wyroku TSUE, który zapadnie za pół roku, a już w czwartek Rzecznik Generalny TSUE zasugeruje, jaki on będzie. Jeśli będzie pozytywny dla kilkuset tysięcy frankowiczów, a tego należy się spodziewać, to może się skończyć porządnym kryzysem finansowym. Żeby tego uniknąć, politycy chcą zniechęcić frankowiczów do sądowych batalii. Proponują: jeśli wygrasz z bankiem w sądzie, zapłacisz 100 proc. podatku od wygranej.

Jeśli unieważnienie umowy kredytowej nastąpiło ze względu na jej nieuczciwe zapisy, to bank nie ma prawa żądać od kredytobiorcy niczego ponad zwrot wypłaconego kapitału z odsetkami. Taką opinię właśnie wydał rzecznik TSUE, stwierdzając, że banki nie mogą czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji powstałej na skutek własnego bezprawnego działania. Warto zaznaczyć, że na wyrok trybunału musimy jeszcze poczekać, ale opinii jego rzecznika bardzo przyklasnął UOKiK, przypominając, że od kilku tak prezentował takie samo stanowisko.

Europejski trybunał stanął jednoznacznie po stronie frankowiczów i mówi: bankom nie należy się żadne wynagrodzenie za to, że pożyczyły pieniądze na zakup mieszkania na podstawie nielegalnej umowy. Żadne! Bo nie pozwala na to europejskie prawo. Ha! Ale za to jakby frankowicz miał ochotę jeszcze czegoś dodatkowo żądać od banku, to śmiało, droga wolna. Dziś chyba nie tylko banki, ale i złotówkowicze wyrywają sobie włosy z głowy, że naiwni płacą bankom odsetki od pożyczonych pieniędzy, a nie musieliby, gdyby nie byli tacy grzeczni.

Sądy zakorkowane przez frankowiczów? Nie dajcie się zwieść. Owszem, może i zrobił się korek i trzeba było wyrzucić frankowiczów z Warszawy do lokalnych sądów, ale tak naprawdę w 2022 r. na tym froncie nic wielkiego się nie stało. Za to 2023 r. może być prawdziwym przełomem w tej sprawie. Już zaraz, w lutym zbierze się TSUE, żeby zdecydować, co z wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału. I (niestety dla banków) to może być moment, w którym frankowicze wykrzykną: YOLO!

Frankowicze i prawnicy, którzy ich reprezentują, są przekonani, że TSUE ostatecznie wybije bankom z głowy próby zastraszania próbujących dochodzić swoich praw pozwami za tzw. bezumowne korzystanie z kapitału. Chociaż do wydania wiążącego orzeczenia jeszcze daleka droga, to już pojawiają się jaskółki zwiastujące zmiany na korzyść kredytobiorców. O tym, czego możemy spodziewać się przed i po wydaniu orzeczenia przez TSUE rozmawiamy z mec. Marcinem Szołajskim z Szołajski Legal Group.

O frankowiczach ostatnio jakoś cichutko, ale to tylko pozorna cisza. Rosnący kurs franka i wyższe stopy procentowe w Szwajcarii znowu pchają ich do sądów. W ciągu roku liczba spraw w sądowych wzrosła o 70 proc., 98 proc. prawomocnych wyroków zapada na korzyści kredytobiorców, a bankom puchną rezerwy na przegrane sprawy. Największy bank w Polsce zamroził już na ten cel 44 proc. wartości całego swojego portfela kredytowego. I pewnie czeka na 8 września, licząc że TSUE pozwoli bankowcom trochę się odkuć kosztem kredytobiorców.

To może być przełomowa opinia rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Także dla Polski. Wychodzi bowiem na to, że mieszkańcy UE mogą pozywać swoje kraje za zbyt zanieczyszczone powietrze. Biorąc pod uwagę to czym oddychamy w naszym kraju, trzeba na poważnie brać pod uwagę scenariusz, w którym za chwilę sądy zaleje fala pozwów od Polaków, którzy będą żądać odszkodowania za smog.

Prawnicy, których obserwuję w sieciach społecznościowych twierdzą, że wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie legalności tak zwanego mechanizmu warunkowości był pierwszym, który można było oglądać live. A zatem to moment rewolucyjny.

Na razie 15 mln euro oraz karne odsetki zostaną potrącone z wypłaty funduszy europejskich dla Polski. Komisja Europejska wysłała polskiemu rządowi pismo, w którym informuje o rozpoczęciu egzekwowania kar za niewykonanie postanowienia TSUE o zawieszeniu działalności kopalni Turów. Przedstawiciele rządu wielokrotnie zapewniali, że nie zapłacimy eurocenta, ale Bruksela nie musi w tej sprawie nikogo pytać o zdanie i działa jak komornik zajmujący pensję dłużnika.