jakość powietrza

Idzie wiosna. Dosłownie i w przenośni. Zanim jednak wyruszysz na spacer, trening czy wycieczkę, sprawdź jakość powietrza, którym będziesz oddychać. Teraz dzięki nowej usłudze w aplikacji mObywatel możesz w każdej chwili uzyskać aktualne informacje o stanie powietrza w różnych miejscach Polski. To przydatne narzędzie nie tylko dla alergików czy osób z chorobami układu oddechowego, ale także dla każdego, kto chce świadomie dbać o swoje zdrowie.

Niestety, ale w Polsce władza cały czas nie traktuje smogu zbyt poważnie. Bo też brudne powietrze od dawna z nami było, jest i pewnie jeszcze długo będzie. Po co więc ten hałas? Pojawiają się kolejne analizy wskazujące wprost, jak zanieczyszczone powietrze demoluje zdrowie naszych dzieci. Tylko, czy to cokolwiek zmieni?

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) kolejny dzień rozsyła do Polaków alerty. Ostrzeżenia dotyczą fatalnej jakości powietrza. „Zrezygnuj ze spacerów na świeżym powietrzu, zrezygnuj z uprawiania sportu na zewnątrz, ogranicz wietrzenie pomieszczeń” - brzmią zalecenia dla mieszkańców części pięciu województw.

W Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zorganizowano pierwszy raz od czasu uruchomienia wsparcia w ramach projektu Czyste Powietrze spotkanie z branżą kominkową. Powód: wciąż nie do końca wiadomo, jaki los spotka kominki i kotły na pellet w nowej odsłonie programu. Wcześniejsze zielone światło nie oznacza wcale, że poziom emisji zostanie obniżony.

Polski smog jest coraz lepiej rozpoznawalny na świecie. Nie dość, że w czwartek Kraków od wczesnych godzin rannych pnie się w górę tabeli dużych miast z najgorszą jakością powietrza, to w dodatku Niemcy skarżą się na brudne powietrze z naszego kraju. W internecie zawrzało, chociaż eksperci twierdzą, że to nie wymysł naszych zachodnich sąsiadów.

Za nami już 74 dni od zawieszenia programu Czyste Powietrze, który na nowo uruchomi nabór wniosków dopiero 31 marca br. Niestety, na próżno szukać alternatywnego, ogólnopolskiego instrumentu wycelowanego w smog. W efekcie jakość powietrza w Polsce znowu pozostawia wiele do życzenia. Kraków jest na 2. miejscu, a Warszawa właśnie zajęła 5. lokatę wśród miast Europy z najbardziej brudnym powietrzem.

Za nami już pierwsza tura tegorocznych ferii zimowych, teraz trwa druga dla woj. podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Niestety, nie ma za bardzo powodów do radości z powodu wylatania się najmłodszych na powietrzu. Nie tylko dlatego, że kolejny raz aura w lutym bardziej przypomina przedwiośnie niż środek zimy. Problem też w tym, że to powietrze znowu zaczęło dusić, jak Polska długa i szeroka. Bo smog u nas cały czas ma się bardzo dobrze i nie ma zamiaru nigdzie się ruszać.

Historia, które zaczęła swój bieg w październiku 2015 r., właśnie zatoczyła koło. Sąd Najwyższy ostatecznie potwierdził odpowiedzialność władzy za zaniechania w zakresie poprawy jakości powietrza. Tylko co z tego wynika? To tak jakby zakaz jazdy na podwójnym gazie miałby całkowicie wyeliminować pijanych za kierownicą. Niestety, ale smog był, jest i cały czas będzie z nami.

Jeszcze ponad dwa tygodnie zostały do końca licytacji, na rzecz WOŚP, w której zwycięzca będzie miał przywilej spacerowania nad Morskim Okiem w towarzystwie minister klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Na razie cena za tę przyjemność dobija powoli do 6500 zł. Ale mogę się założyć, że ostateczny wygrany wysupła z portfela znacznie grubszą kasę. Taki spacer, w takich krajobrazowych okolicznościach z członkiem rządu odpowiedzialnym za to środowisko i jeszcze klimat w ogóle, to nie lada gratka. Licząc, jaką kwotą zamknie się ta licytacja, do mojej pomylonej głowy wpadł pomysł, żeby w rewanżu za tak szlachetny czyn, samemu później zaprosić panią minister na spacer ze mną. Wiem, wiem, zdecydowanie nie ta liga, nie śmiem się w ogóle porównywać. Ale za to obiecuję jeszcze większe atrakcje. Krajobrazowe i nie tylko.

Czyste Powietrze nie ma ponoć kłopotu z pieniędzmi. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) utrzymuje, że zawieszenie programu związane jest z bałaganem, jaki mieli po sobie zostawić poprzednicy. Szkoda tylko, że taka narracja coraz mniej się klei, na co zwracają uwagę ci, którzy o nieprawidłowościach informowali już miesiące temu.

Przez kilka słonecznych dni można było żałować wymiany opon już w listopadzie, ale po tym, jak ostatnio każdego ranka trzeba skrobać szyby w samochodach, jest już jasne, że zimna aura została z nami na dłużej. Dowodem jest też coś innego: gęste od dymu i pyłu powietrze. To znak, że Polacy zaczęli rozgrzewać swoje domowe piece, a smog znowu wyszedł na polowanie. W Europie trudno znaleźć drugi kraj z takimi emisjami CO2 jak Polska. (fot. Electricity Maps)

To trzeba przyznać bardzo uczciwie: Polska, niezależnie od tego, kto akurat jest przy władzy, tylko udaje walkę ze smogiem, a tak naprawdę nic nie robi, żebyśmy wreszcie zaczęli oddychać czystszym powietrzem. Politycy sięgają po taką narrację jedynie przed wyborami, żeby zdobyć poklask wyborców. Ale potem o smogu po prostu zapominają, bo tak wygodniej. Ale nie dla wielu z nas, w tym chorych na astmę, którzy właśnie postanowili wziąć sprawy we własne ręce.

Liczba składanych tygodniowo wniosków w ramach programu Czyste Powietrze znowu przebiła poziom 5000 i bardzo możliwe, że 2024 r. okaże się pod tym względem rekordowy. Ale to może nieco zniekształcać rzeczywistość i sugerować, że rządowi walka ze smogiem idzie coraz sprawniej. Z taką opinią jednak bardzo trudno się zgodzić. Owszem, można chwalić ostatnio ustanowione nowe normy jakości paliw stałych, w tym węgla. Cały czas jednak zaniechań w tym względzie jest jeszcze więcej.

Tego można było się spodziewać: po 20 latach kraje członkowskie UE przyjęły nowe normy jakości powietrza, które mają zacząć obowiązywać od 2030 r. Wychodzi na to, że w Polsce mamy raptem pięć lat z okładem na opanowanie smogu. Być może dzięki temu i politycy zaczną w końcu serio traktować brudne powietrze, które zbiera coraz bardziej ponure żniwo.

Ruszył sezon grzewczy i już mamy pierwsze ofiary zatrucia tlenkiem węgla. Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej nie jest na to obojętna i już skierowała swoje propozycje legislacyjne do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Pomysł na obowiązkowe czujniki może jest i dobry, ale martwię się o jego realizację, gdy pomyślę, jak służby w naszym kraju zajmują się smogiem.

Może i liczba składanych tygodniowo wniosków w ramach programu Czyste Powietrze bije na łeb i szyję średnią z zeszłego roku i regularnie już przewyższa 5000, ale i tak tego w danych o jakości powietrza wcale nie widać. Smog cały czas ma się u nas bardzo dobrze i nigdzie się nie wybiera. A im zimniej, tym bardziej przydusza. Wystarczy spojrzeć na rekordzistę z początku października - we wsi w woj. śląskim przekroczono normy o ponad sześć tysięcy procent.

Chociaż Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej kolejny raz spóźnia się z miesięczną statystyką programu Czyste Powietrze, to liczba składanych tygodniowo wniosków, jak wynika to z barometru od Polskiego Alarmu Smogowego, cały czas przekracza średnią za ubiegły rok. To dobrze, bo przecież nie ma tygodnia, żeby normy jakości powietrza nie były przekraczane nie w setkach, a w tysiącach procent. Niezależnie kiedy i gdzie ustawimy czujki.

Polskie uzdrowiska postanowiły drzeć łacha z Polaków i robić ich w konia. Raport NIK, w którym padają wprost zarzuty do włodarzy naszych kurortów, że nie zadbali odpowiednio o jakość powietrze - nie zrobił na nikim jakiegokolwiek wrażenia. Co gorsza: urzędnicy z tych uzdrowisk uparcie zakrzywiają rzeczywistość i dalej przekonują, że mają prawo pobierać opłaty klimatyczne, nawet jak ich kuracjuszów dusi smog, którego niby nie ma.

Raport NIK opisujący fatalną jakości powietrza w naszych kurortach, stawia spory znak zapytania nad samym statusem uzdrowisk i pobieraną od turystów opłatą klimatyczną. Resort zdrowia bacznie się temu przygląda i nie wyklucza zmiany prawa, ale w zakresie działalności jednostek uprawnionych do badań właściwości leczniczych klimatu i zakresu tych dociekań. Bo na razie dla ministerstwa „współczesna klimatoterapia nie jest podstawową metodą terapii uzdrowiskowej”. A uzdrowiska? Wiadomo, nie mają sobie nic do zarzucenia.

Od wielu lat przybywający do uzdrowisk płacą tzw. opłatę klimatyczną. Przede wszystkim za to, że mogą regenerować się na łonie natury i oddychać czystym powietrzem. Tylko że z tą jakością powietrza w ostatnich latach, kiedy całą Polskę dusi smog, jest fatalnie. Teraz wskazuje na to też najnowszy raport Najwyższej Izby Kontroli (NIK), w którym padają wprost zarzuty do włodarzy naszych kurortów, że nie zadbali odpowiednio o jakość powietrze, czym wystawiają zdrowie kuracjuszy na szwank.