demografia

Lepiej mieć wielką armię robotników kopiących rowy za miskę ryżu czy wąskie grono wysoko wykwalifikowanych i przede wszystkim zdrowych jak najdłużej specjalistów, żeby być bogatym krajem, w którym dobrze się żyje? Oczywiście, że to drugie! To dlaczego jęczymy, że nam się rodzi mało dzieci, zamiast po prostu zadbać o te, które się jednak rodzą?

Demografia wcale rynkowi pracy jakoś szczególnie nie ciąży – przekonują ekonomiści Banku Pekao, którzy przeanalizowali wpływ starzenia się społeczeństwa na podaż pracy w Polsce. Zaskoczeni?

Niemal 40-milionowy kraj. Takie określenie Polski właściwie straciło już rację bytu, a jest już nieuniknione, że za kilkadziesiąt lat liczba mieszkańców spadnie najpierw poniżej 30, a potem nawet poniżej 20 milionów. Najnowsze dane Eurostatu mówią, że Polska obecnie liczy już tylko 36,6 mln mieszkańców, a według ONZ w 2100 r. będzie nas zaledwie 19,5 mln. Szokujące? Demografowie i tak uważają, że liczba ta może być przeszacowana.

Polska jako kraj liczący prawie 40 mln mieszkańców? Jeszcze kilka lat i takie określenie będzie już mocno na wyrost, a z każdym rokiem będziemy zbliżać się do 30 mln mieszkańców. Kryzys demograficzny Polski trwa od wielu lat, choć dotąd za bardzo nie odczuwaliśmy jego bezpośrednich efektów, ale ten „okres ochronny” właśnie mija. Główny Urząd Statystyczny prognozuje, że w 2060 r. Polska będzie liczyć 30,9 mln mieszkańców, a to będzie mieć poważne konsekwencje gospodarcze.

Wiek emerytalny 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet politycznie jest w Polsce nie do ruszenia, ale zmiany demograficzne następują tak szybko, że niedługo będziemy mieć duży kłopot z tymi reliktami przeszłości. Wraz z wydłużaniem się średniego trwania życia oraz starzeniem się społeczeństw na świecie coraz częściej dyskutuje się o konieczności podniesienia wieku emerytalnego powyżej granicy 70 lat. Co ciekawe, właściwie nikt nie wie, skąd wziął się pomysł, by wiek emerytalny umieścić w okolicach 65. roku życia.

Dzietność w Polsce w 2022 r. wyniosła 1,46 dziecka na kobietę w wieku rozrodczym. To znacznie mniej niż 2,1 wymagane do osiągnięcia poziomu pozwalającego na zastępowalność pokoleń. W tym kontekście wiele mówi się o niedostatkach polityki społecznej. Równie istotne są tu jednak przemiany kulturowe. Jakże inna była sytuacja demograficzna Polski po II wojnie światowej. Dane z tamtego okresu budzą zdumienie. W 1950 r. wskaźnik dzietności wynosił 3,7 dziecka na kobietę i przekraczał 3 aż do 1961 r. – pisze Marcin Jendrzejczak w „Obserwatorze Finansowym”.

Od lat Polska stoi nad demograficzną przepaścią. Utarło się, że to wina głównie polityków, którzy z polityki prokreacyjnej i rodzinnej robią często wyborczy plebiscyt. Pożytku z tego tyle, co kot napłakał, ale zawsze można błysnąć w świetle fleszy i jupiterów. Co gorsza programy, które mają to zmienić, jak Rodzina 500+ też wycelowane są w pierwszej kolejności w sondażowy efekt. Tymczasem okazuje się, że rękę do tego mógł też przyłożyć smog. Naukowcy wszak donoszą, że brudne powietrze obniża płodność. Dlatego w tym kontekście informacja rządu o pieniądzach na Czyste Powietrze cieszą podwójnie.

Wielka koreańska spółka działająca na rynku nieruchomości będzie płacić równowartość około 300 tys. zł każdemu pracownikowi, któremu urodzi się dziecko. Firma deklaruje też, że wypłaci becikowe nawet trzy lata wstecz, co będzie ją kosztowało równowartości ponad 21 mln zł. Tak niezwykłe programy pronatalistyczne nie dziwią jednak w kraju o najniższym współczynniku dzietności na świecie.

W Polsce w błyskawicznym tempie rośnie popyt na miejsca w domach dla seniorów. Tymczasem w przeliczeniu na liczbę mieszkańców mamy ich najmniej w Europie. W efekcie w niektórych regionach kraju czas oczekiwania na miejsce w placówce wydłużył się do kilku lat. Tak, dobrze widzicie – kilku lat.

Chiny nie tylko nie są już najludniejszym państwem świata, bo ten tytuł na dobre oddały już Indiom, ale liczba osób zamieszkujących Państwo Środka kurczy się coraz szybszym tempie. Polityka jednego dziecka zaczyna zbierać swoje żniwo i Pekin będzie musiał dostosować gospodarkę do nowych realiów starzejącego się społeczeństwa. Na razie Chiny próbują walczyć z wewnętrznym kryzysem gospodarczym, którego skutki odczuwamy także w Polsce.

W Polsce, podobnie jak niemal w całej Europie, borykamy się z niżem demograficznym, a co za tym idzie znacznym wzrostem liczby seniorów. W 2022 rok nastąpił przełom, bo właśnie wtedy odnotowano, że na świecie żyło więcej osób powyżej 65. roku życia niż dzieci poniżej 5 lat. Grupa Progres podaje, że co czwarty mieszkaniec Polski jest seniorem, a 14,4 mln należy do grupy wiekowej 50+. Wynika z tego, że wraz ze starzeniem się społeczeństwa nastąpił wzrost zapotrzebowania na usługi dla seniorów. Niestety chętnych do pracy w tej branży brak.

Czyżby Czeszki nagle zaczęły „dawać w szyję” - jak zapewne zdiagnozowałby tę sytuację Jarosław Kaczyński? Nie. Ale fakt, że Polska traci teraz mniej dzieci, wcale nie oznacza, że przestaliśmy bić niechlubne rekordy.

Właściwie jeszcze nie do końca wiadomo, czy to będzie 10 tys. czy 20 tys. zł, ale wiadomo, pod jaką nazwą te pieniędzy miałyby być rozdawane - to Bon Rodzicielski. A zatem nie dostanie go każdy, tylko rodzice, a właściwie ci, co rodzicami chcą zostać, ale nie mogą. Wiadomo więc na co te pieniądze, ale premier boi się wypowiedzieć to trudne słowo na „i”.

Trwający od kilku lat gwałtowny spadek liczby urodzeń w Polsce jeszcze przyspieszył i osiągnął już tempo dwucyfrowe. W ostatnich dwunastu miesiącach urodziło się w naszym kraju tylko 280 tys. dzieci, czyli aż o 11 proc. mniej niż w poprzednim rocznym okresie. Tymczasem liczba zgonów powoli, ale stale rośnie, a to oznacza, że nasze społeczeństwo zaczyna starzeć się w błyskawicznym tempie. To będzie mieć daleko idące skutki nie tylko społeczne, ale także ekonomiczne.

Jeśli nie przyzwyczaicie się do rzeszy imigrantów o innym kolorze skóry i religii, przyzwyczajcie się do myśli o wyludnionych osiedlach, biedzie, bo gospodarka będzie się zwijać i dyktacie seniorów, którzy będą układać Polskę.

Nie ma żadnego zagrożenia dla stabilności polskiego systemu emerytalnego w ciągu kolejnych dekad, a obecna sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest bardzo dobra – w dużej mierze dzięki składkom odprowadzanym od dochodów legalnie pracujących cudzoziemców. Straszenie zbliżającym się upadkiem systemu emerytalnego w Polsce oraz twierdzenia, że ZUS to „piramida finansowa” nie wytrzymują konfrontacji z liczbami.

Zastanawialiście się, co się stanie z cenami mieszkań, kiedy populacja Polski skurczy się o 2 mln ludzi? Ha! Pytanie, gdzie się skurczy, bo w takiej Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Trójmieście nie liczcie na wyludnianie, przeciwnie - prognozy demograficzne wyglądają tam imponująco. Podobnie zresztą jak na Podkarpaciu!

Ogłoszenie podwyższenia kwoty świadczenia wychowawczego z 500 zł do 800 zł od nowego roku zdominowało debatę publiczną w Polsce, ale praktycznie cała uwaga dyskutujących skupiła się na wymiarze finansowym tej operacji. Mało kto już pamięta, że celem wprowadzenia programu 500+ było zwiększenie dzietności. Co ciekawe, zdarzają się jeszcze osoby, które próbują przekonywać, że 500+ jednak zadziałał pronatalistycznie.

Od lat zasypywani jesteśmy informacjami na temat starzenia się polskiego społeczeństwa. Wobec małego przyrostu demograficznego coraz częściej zastanawiamy się nad tym, kto będzie pracował na nasze emerytury. Według badań Prudential Family Index tylko co ósma osoba w Polsce deklaruje, że oszczędza dodatkowe środki na emeryturę. Co trzecia dopiero planuje oszczędzać w przyszłości, a 14 proc. nie odkłada, bo sądzi, że nie musi.

Młodzi w ostatnich latach kupują tyle mieszkań, że deweloperzy nie nadążają z budowaniem. Nie tylko w Polsce. I banieczka się elegancko dmucha, a ceny rosną. Ale co się stanie, kiedy pokolenie baby boomersów zacznie umierać, a dzieci rodzi się tak mało, że nie mamy zastępowalności pokoleń? Zobaczymy dziesiątki tysięcy pustych mieszkań, z którymi nie ma co zrobić i jest to perspektywa już najbliższej dekady.