recykling

Opóźnić wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce - to nie był wyłącznie argument producentów napojów. Z takim apelem do Ministerstwa Klimatu i Środowiska zwróciła się cała Polska Izba Handlu. Jej zdaniem w projekcie regulacji mają czyhać błędy, które narażą branżę na miliardowe straty. Ale resort tych obaw nie podziela i nie rozważa jakiegokolwiek przesunięcia w czasie.

Już od nowego roku uruchomimy zostanie system kaucyjny i pod względem recyklingu zaczniemy gonić kilkanaście innych państw UE, w których takie rozwiązanie jest już znane i praktykowane od lat. Ale w Polsce przedstawiciele organizacji samorządowych, przedsiębiorcy branży gospodarki odpadami i strona społeczna zwracają uwagę, że warto, by część tego legislacyjnego ciężaru spadła również na barki samych producentów. I apelują o pilne wdrożenie systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP).

Polski system kaucyjny już coraz bliżej. Nadal nie słabnie lobbing, żeby te przepisy weszły w życie z co najmniej rocznym opóźnieniem. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydaje się nieprzejednane i o żadnych poślizgu czasowym nie może być mowy. Do rozstrzygnięcia pozostają jednak inne sprawy, jak chociażby butelek szklanych i tego, jak swoje opakowania, które później trafią do systemu, mają znakować producenci.

Chociaż część branży nadal opowiada się za opóźnieniem systemu kaucyjnego w Polsce o co najmniej rok, to Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) absolutnie nie widzi takiej możliwości. Za to przygotowania do debiutu zaplanowanego na 1 styczeń 2025 r. idą pełną parą. Już wiadomo, że kaucja będzie różna dla różnych opakowań. Zdaniem ekspertów na początku najwięcej będzie zbiórek manualnych.

Bank PKO BP postanowił wypuścić kartę wykonaną w 100 proc. z pochodzącego z recyklingu (rPVC). Pierwsi klienci banku już pod koniec 2023 r. otrzymali karty debetowe i kredytowe, które docelowo zastąpią karty wyprodukowane ze standardowego tworzywa PVC. Według danych PKO BP w portfelach ich klientów znajduje się 10 milionów kart płatniczych wykonanych z ok. 50 t plastiku.

W Polsce dopiero w przyszłym roku po oficjalnym starcie systemu kaucyjnego zaczniemy traktować gospodarkę odpadami na poważnie. Wątpliwości ciągle nie brakuje, ale zawsze lepiej uczyć się na własnych błędach, niż tracić czas z założonymi rękami. Ale równolegle trwają na ten temat negocjacje unijne i wychodzi na to, że producenci opakowań niedługo będą mieć jeszcze bardziej pod górkę.

Polska dopiero zaczyna porządkować gospodarkę odpadami. Rodzący się w bólach system kaucyjny ma zadebiutować na początku przyszłego roku. Tymczasem w Europie coraz bardziej popularny staje się inny trend. Chodzi o kupowanie produktów sypkich na wagę do własnego pojemnika. Ten rynek do końca obecnej dekady ma osiągnąć obroty w wysokości 1,2 mld euro.

Do startu polskiego systemu kaucyjnego zostało 10 miesięcy. Pojawiają się pierwsi jego organizatorzy, chociaż oficjalnych wskazań Ministerstwa Klimatu i Środowiska jeszcze nie ma. Cały czas spore wątpliwości budzi zaproponowana przez resort wysokość kaucji. Do ekspertów wzywających do jej podwyższenia dołącza Marcel Rakowski, prezes zarządu spółki PolKa - Polska Kaucja.

Najnowszy tygodnik Polskiego Instytutu Ekonomicznego zwraca uwagę, że pod względem odpadów komunalnych, które trafiają do recyklingu, cały czas mamy sporo do poprawienia, chociaż w ostatnich latach odnotowaliśmy wyraźny wzrost. Ale eksperci nie mają żadnych wątpliwości: albo rząd zajmie się kompleksowo gospodarka odpadami, albo trafimy do recyklingowego ogona UE.

W Polsce system kaucyjny ma ruszyć 1 stycznia 2025 r. Przygotowują się do tego i producenci i dystrybutorzy, a także sprzedawcy. Roboty naprawdę jest sporo, dlatego nikt nie chce marnować czasu. Stąd też wspólna inicjatywa Grupy Biosystem oraz Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Ochrony Środowiska, dotycząca utworzenia Systemu Kaucyjnego Zwrotka.

Proces przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną generuje niespotykany dotąd popyt na zielone metale i inne minerały. To może być wąskie gardło transformacji. Aby zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia w skali globalnej, potrzeba istotnych inwestycji i innych działań dostosowawczych.

Poprzednie szefostwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) na odchodnym opublikowało rozporządzenie w sprawie wysokości stawek opłat produktowych. Przy tej okazji nie wzięto pod uwagę żadnych zgłoszeń, jakie padły w trakcie prowadzonych konsultacji społecznych. I przez to łatwe w recyklingu puszki aluminiowe zagrożone są sankcyjną opłatą produktową blisko trzy razy większą niż opakowania po substancjach niebezpiecznych. Fundacja RECAL wzywa nowe szefostwo resortu do weryfikacji zaproponowanych stawek.

Niby czasu jest całkiem sporo, bo system kaucyjny w Polsce ma wystartować za niecałe 13 miesięcy, z początkiem 2025 r. I chociaż producenci opakowań, jak i przyszli operatorzy systemu, uczą się powoli reakcji konsumentów, to i tak wszystko może pójść na marne. A to dlatego, że zdaniem ekspertów założona przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska wysokość kaucji jest po prostu za mała. I wychodzi na to, że możliwe, że trzeba będzie zaproponować więcej pieniędzy, żeby nam się chciało wyjść z domu i oddać jakieś butelki. Inaczej cały ten system kaucyjny nie będzie miał najmniejszego sensu.

System kaucyjny tylko wtedy ma sens, kiedy nad producentami opakowań wisi zastraszająca, finansowa sankcja. Wtedy funkcjonowanie poza systemem jest dla firmy tak kosztowne, że ta w końcu się do niego dołącza. Tylko żeby taki mechanizm mógł być zastosowany, trzeba ustalić na odpowiednim poziomie sankcję, czyli opłatę produktową. Kiedy eksperci poznali propozycje Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wybuchnęli śmiechem, żeby zaraz potem zacząć sobie wyrywać włosy z głów.

Organizacje zajmujące się ochroną środowiska i prawami konsumentów mają już powyżej uszu wykorzystywania ekologii w celu robienia klientów na szaro. Wystosowały ostrzeżenie do Komisji Europejskiej i Sieci Współpracy w zakresie Ochrony Konsumentów przeciwko firmom w związku z podejrzeniem powszechnego naruszenia prawa ochrony konsumentów. Oskarżenia padają w kierunku największych graczy na rynku, którzy wykorzystują recykling marketingowo.

System kaucyjny rodzi się u nas w wyjątkowych bólach, a wystartować na całego ma dopiero od 1 stycznia 2025 r. Branża zwraca uwagę, że tego czasu wcale nie jest tak dużo, jak się spojrzy na to, ile trzeba jeszcze zrobić i przygotować. W przepisach ma nie brakować też pułapek, przez które cały system może dostać potężnej zadyszki. Tak jak ma to miejsce w przypadku propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie opłaty produktowej.

Wydawać się mogło, że bój o system kaucyjny w Polsce jest już zakończony. Wszystko ruszy od 1 stycznia 2025 r. i już nie ma absolutnie o co kruszyć kopie. Ale przedstawiciele branży są zgoła odmiennego zdania. Owszem, jedna bitwa już za nimi, ale do końca wojny — ich zdaniem — jeszcze daleka droga. Bo ciągle jest sporo wątpliwości. Tych m.in. dotyczących naliczania od kaucji podatku VAT, dopuszczania do systemu mniejszych sklepów i tego, czy aby zbiórka manualna nie była ślepą uliczką.

Bardzo długo trwało opracowywanie i przyjmowanie regulacji wprowadzających w życie system kaucyjny. W końcu udało się przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2025 r. I mogłoby się wydawać, że te ponad 15 miesięcy to zdecydowanie wystarczający czas, żeby właściwie się do startu systemu przygotować. Okazuje się, że najprawdopodobniej trzeba kolejny raz pochylić się nad wysokością kaucji.

Bardzo długo trwało w Polsce uzgadnianie kształtu systemu kaucyjnego, który wystartuje 1 stycznia 2025 r. Wydawać by się mogło, że 15 miesięcy, które pozostają do tego terminu, to odpowiedni czas, żeby się do tego przygotować. Sieci handlowe mają różne podejście, część już w wybranych lokalizacjach stawia na takie maszyny, część jeszcze cierpliwie czeka. Okazuje się, że sami oddawanie butelki czy puszki do automatów też możemy już teraz ćwiczyć. Tylko pamiętajmy: na razie za zwrot opakowania dostaniemy od 5 do 15 gr i to nie w gotówce.

Chociaż przedstawiciele producentów opakowań od miesięcy jak jeden mąż twierdzą, że na dostosowanie się do nowych przepisów wprowadzających u nas system kaucyjny potrzebują zdecydowanie więcej czasu, to zgodnie z przyjętymi w sierpniu regulacjami, ten ma zacząć działać od 2025 r. Ile będzie u nas punktów zbiórki? Czy kaucja będzie tylko w postaci gotówki, czy bonu?