normy jakości

Resort klimatu i środowiska pod ciągłym naciskiem Ministerstwa Przemysłu dalej wykonuje serię uników względem nowych norm jakości paliw stałych, w tym węgla. Takie plany rozsierdziły górników, którzy uparcie twierdzą, że taka zmiana będzie potężnym ciosem w całą branżę, po którym nie wiadomo, czy się jeszcze podniesie. Aktywiści klimatyczni twierdzą, że to bzdura na resorach i innej drogi do czystszego powietrza nad Polską nie ma. A smog? Na początku wakacji ma się u nas bardzo dobrze: normy przekroczone są nawet o ponad 7000 proc.

Mijają kolejne tygodnie, a rząd nie potrafi dojść do porozumienia, co zrobić z nowymi normami jakości paliw stałych, w tym węgla. Ministerstwo Przemysłu występuje w roli adwokata górników i przekonuje, że przez te regulacje trzeba będzie zamykać szybciej niektóre kopalnie, a sam węgiel będzie jeszcze droższy. Argumenty o demolującym zdrowiu i życiu Polaków smogu są cały czas bagatelizowane. Kilkadziesiąt tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie, kto by się tym przejmował?

Trwa przeciąganie liny między górnikami a Ministerstwem Klimatu i Środowiska w sprawie nowych norm jakości paliw stałych, w tym węgla. Rządowi bardzo zależy na kompromisie, ale może być o niego wyjątkowo trudno. Bo obie strony sporu niby mówią o tym samym, ale zupełnie innym językiem. I jak się nie dogadają, to zrobi się niewesoło.

Przyznam szczerze, że czekałem na to z utęsknieniem. Bo że górnicy zaczną znowu atakować nowe normy jakości paliw stałych, w tym węgla i straszyć przy tej okazji kolejny raz zamykaniem kopalń i górniczym bezrobociem - byłem pewny. Co tam zdrowie Polaków i ich demolowane przez smog płuca, ważne, żeby przemalowany na zielono ekogroszek dalej był w sprzedaży, bo od niego zależy los całej branży. I wreszcie na związkowców wylano kubeł zimnej wody. Eksperci i organizacje pozarządowe napisały w tej sprawie do premiera Donalda Tuska i przypominają, że na jednej szali jest węglowy zysk, a na drugiej ludzkie życie. Tak po prostu.

Tu nie może być żadnego przypadku. Już parę lat temu nad polskim górnictwem zbierały się bardzo czarne chmury, które - jak przekonują związkowcy górniczy - właśnie wracają. O co chodzi? O nowe normy jakości paliw stałych, w tym węgla. Przez te regulacje, jak słyszymy, nasze kopalnie będą liczyły spore straty, a do tego wszystkiego będą musiały zwalniać pracowników. Ale spokojnie, poprzedni rząd wystraszył się tych górniczych pretensji i obecny takę w tej sprawie robi krok do tyłu.

Parę dni temu w przygranicznym Cieszynie normy jakości powietrza dla pyłów zawieszonych PM10 przekroczone były o 2189 proc. Ale w Polsce na nikim nie robi to już żadnego wrażenia, a na pewno nie na rządzie, który kolejny raz w strachu przed górniczym gniewem modyfikuje swoje pierwotne plany. Kosztem naszego zdrowia.

Będzie bardzo źle albo jeszcze gorzej: polskie kopalnie nie będą miały innego wyjścia, jak tylko zamknąć swoje podwoje na wiele lat przed harmonogramem z umowy społecznej rządu z górnikami. Na bruk przez to wylądują dziesiątki pracowników, a co jeszcze gorsze: Polskę zaleje węgiel z importu, co zepchnie polskie górnictwo na skraj bankructwa. Taką argumentację słyszeliśmy, jak nowe normy jakości paliw stałych chciał wprowadzić rząd Zjednoczonej Prawicy. I słyszymy też je teraz po tym, jak dowiedzieliśmy się o najnowszych planach Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Normy jakości paliw stałych, w tym węgla, przesuwaliśmy w czasie głównie przez kryzys energetyczny i w obawie przed tym, żeby nowe regulacje nie zablokowały dostępu Polakom do niektórych rodzajów opału. Teraz jednak Ministerstwo Klimatu i Środowiska zdecydowało się na przyspieszone ich wprowadzenie. Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa twierdzi, że przez nowe prawo trzeba będzie zamknąć wcześniej kopalnie, a górników zwolnić.

Już tak jest, że kłótnie aktywistów z rządem o dalsze finansowanie programu Czyste Powietrze z automatu nie wpływają na jakość tego, czym oddychamy. A jest z tym bardzo źle. Normy przekraczane nawet w 6000 proc. i więcej na nikim nie robią już większego wrażenia. Wychodzi na to, że mamy do takiego zaduchu po prostu się przyzwyczaić.

Chociaż od dawna wiadomo, że ekogroszek z ekologią ma tyle wspólnego co pięść z nosem, to dalej tak nazwany opał jest w sprzedaży i robi w konia klientów. Miały z tym skończyć nowe normy jakości paliw stałych, w tym węgla. Ale poprzedni rząd je zawiesił. Najpierw bowiem przestraszył się najpierw górników, a po wybuchu kryzysu energetycznego – że Polacy nie będą mieli czym się ogrzewać zimą. Teraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada zwrot w tej sprawie.

Chociaż za nami kolejny tydzień, w którym liczba składanych włosków w ramach programu Czyste Powietrze przekracza 6000, to jednak ciągle trudno mówić o jakimś przełomie w walce ze smogiem. Tymczasem brudne powietrze ciągle dusi cała Polskę aż miło. No chyba że odwiedzimy Piastów nieopodal Warszawy. Tamtejsi samorządowcy, pod rękę z ekspertami, udowadniają, że walka z zanieczyszczeniami powietrza nie dość, że jest możliwa, to w dodatku przynosi odczuwalne efekty.

Od lat eksperci powtarzają, że smog w Polsce dusi bardziej, niż nam się wydaje. Bo też nasze normy jakości powietrza odbiegają od tych proponowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Ale w Unii Europejskiej właśnie doszli do porozumienia, żeby to raz na zawsze zmienić. Dostosowanie do nowych kryteriów ma zakończyć się w tej dekadzie. W szczególnych przypadkach kraje członkowskie dostaną czas do 2040 r.

Po tym, jak okazało się, że rząd Mateusza Morawieckiego nie zabezpieczył finansowo programu Czyste Powietrze, nad systemem dopłat zbierają się coraz czarniejsze chmury. Ministerstwo Klimatu i Środowiska dwoi się i troi, żeby zasypać cały czas powiększającą się dziurę finansową. A Polski Alarm Smogowy ostrzega, żeby po środki unijne w tej kwestii sięgać ostrożnie i w odpowiedniej kolejności, bo będzie kłopot.

Ważą się losy nowych unijnych przepisów dotyczących jakości powietrza, które w końcu mają szansę być zgodne z najnowszymi wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W nowej kampanii społecznej Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi aktywiści apelują w tej sprawie do rządu Donalda Tuska. Bo dalsze opóźnienia będą kosztować życie dziesiątek tysięcy Polaków.

Opublikowano trzecie wydanie opracowania „Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie” od Polskiego Alarmu Smogowego we współpracy z Grupą LUX MED. Wnioski są przerażające: brudne powietrze ma wpływ na człowieka przez całe jego życie, czyli od etapu płodowego do później starości. Tymczasem w pierwszej połowie lutego br. czujki smogowe wykazały w naszym kraju przekroczenie norm aż o ponad 8000 proc.

Boję się, że jak nawet połączone siły Ministerstwa Przemysłu oraz resortu aktywów państwowych wrócą z brukselskich rozmów na temat umowy społecznej z górnikami z tarczą i będzie zgoda na przekazanie 5,5 mld zł Polskiej Grupy Górniczej (PGG), to i tak nie ma już ratunku dla największej spółki wydobywczej w UE. Dlaczego? Otóż spełnia się najczarniejszy sen górników, w którym z naszej rzeczywistości znika nazwa „ekogroszek”. Pamiętam dobrze, jak związkowcy straszyli, że w takiej sytuacji zaczną szybko padać nasze kopalnie. I pomoc publiczna w niczym tu nie pomoże. Tak mówili.

Coraz bardziej duszący i zabijający smog jest jednym z ważniejszych wyzwań dla nowego rządu, który ma być zaprzysiężony w przyszłym tygodniu. Bo im zimniejsza aura w Polsce, tym bardziej dają o sobie znać kotły węglowe, które smrodzą niemiłosiernie. Efekt? Przed chwilą Kraków razem z Delhi w Indiach i Lahore w Pakistanie był najbardziej zanieczyszczonym miastem na świecie. Jednak w całym kraju normy dla pyłów zawieszonych przekraczane są o tysiące procent.

Od końca jednego sezonu grzewczego do początku kolejnego smog wcale nie odpuścił Polsce. Przez te miesiące zanieczyszczone powietrze dotarło do wszystkich zakątków kraju, a normy jakości powietrza (ciągle zaniżone względem tych z WHO) przekraczane były w setkach, a nawet w tysiącach procent. Teraz, kiedy za oknem już czuć pierwsze przymrozki i większość z nas odkręca kaloryfery, tego brudnego powietrza pewnie będzie jeszcze więcej. Wyniki na starcie sezonu grzewczego niestety nie napawają optymizmem.

Mamy cały czas zaniżone normy jakości powietrza względem tych od Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a do końca roku rząd zawiesił także nowe normy dla paliw stałych, w tym węgla. I przez to smog dusi nas przez okrągły rok. Jak zła jest kondycja polskiego powietrza świadczy o tym pierwsza połowa października, która zbliża nas do startu sezonu grzewczego. Normy już teraz przekraczane są o ponad 1000 proc.

Chociaż eksperci już wcześniej wskazywali, że dalsza sprzedaż kiepskiej jakości węgla skazuje nas wszystkich na oddychanie brudnym powietrzem, to i tak Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedłużyło do końca roku zawieszenie nowych norm jakości paliw, w tym węgla. Rozporządzenie w tej sprawie już pojawiło się w Dzienniku Ustaw. Resort swoją decyzję tłumaczy przygotowaniem do sezonu grzewczego.