gaz ziemny

Putin liczył, że nakaże Zachodowi rozliczenia w rublach, a ten podkuli ogon i posłusznie zastosuje się jego widzimisię. Rosyjski satrapa liczył, że w ten sposób uratuje rubla i narobi kłopotu krajom wspierającym Ukrainę. Jednak wszystko wskazuje na to, że jego pomysł, by za gaz i ropę nieprzyjazne Rosji kraje płaciły w rublach, a nie dolarach, zakończy się efektowną klapą.

Putin aż tak bardzo nie spodziewał się zachodniej solidarności i szerokiego wachlarza sankcji, nałożonych za agresję na Ukrainę - że długo się wygrażał rewanżem. W końcu postanowił dopiec Zachodowi nie tylko słowami i domaga się, żeby za chwilę nieprzyjazne kraje płaciły za dostawy rosyjskiego gazu ziemnego w rublach, a nie w euro czy dolarach. Pierwszym efektem tych zapowiedzi jest skok cenowy surowca.

Rosyjska gospodarka chyli się ku upadkowi, w sklepach coraz częściej brakuje podstawowych produktów, a rubel pogrąża się ku nicości... Niestety akurat to ostatnie to nieprawda – kurs rosyjskiej waluty od przeszło tygodnia stopniowo umacnia się wobec dolara. Przecież nie tak to miało wyglądać, można by stwierdzić z zawodem. Niestety taki jest efekt dalszego kupowania przez Unię Europejską od Rosji za twardą walutę surowców energetycznych.

Chcąc uniezależnić się energetycznie od Rosji, Wielka Brytania znosi zakaz wierceń w poszukiwaniu gazu łupkowego. Jeszcze dekadę temu Polska pod tym względem miała być światową potęgą. Ostatecznie nasze złoża okazały się znacznie trudniej dostępne, a więc droższe w eksploatacji niż pierwotnie wskazywano. Ale może w dobie odwracania się od rosyjskiej energii warto do tematu wrócić?

Nie trzeba się bać zakręcenia przez Rosję kurka z gazem, bo Stany Zjednoczone mogą z łatwością dostarczyć więcej tego surowca, niż jesteśmy w stanie zużyć. EQT, największy amerykański producent gazu przekonuje, że USA do 2030 roku są w stanie zwiększyć wydobycie tego surowca aż czterokrotnie, a już dziś rezerwy tego przemysłu są gigantyczne, a jedynym istotnym ograniczeniem jest obecna przepustowość terminali LNG. (Fot. Gaz-System)

Aż o dwie trzecie mniejszy import gazu z Rosji w tym roku, a docelowo całkowita rezygnacja z tego kierunku dostaw. Wiceszef Komisji Europejskiej Franz Timmermans przedstawił ambitny plan odejścia Europy od rosyjskiego gazu, co jeszcze dwa tygodnie temu na Zachodzie nikomu nie mieściło się w głowie. Operacja będzie trudna, ale jest realna. Nie obędzie się jednak bez „wkładu własnego” ze strony zwykłych obywateli. (Fot. PGNiG)

Putin bez problemu mógłby napisać poradnik, jak przegrać z kretesem wygrany mecz. Mógł cierpliwie poczekać kilka miesięcy i dzięki Nord Stream 2 już całkowicie uzależnić Europę, ale wolał napaść na Ukrainę i zniszczyć w ten sposób misternie układany od lat plan. W efekcie ruszyły wyścigi o to, kto pierwszy się od energii z Rosji odczepi.

Po agresji wojsk Putina na Ukrainę Niemcy początkowo były niechętne nakładaniu daleko idących sankcji na Rosję, ale dość szybko zmieniły zdanie, dokonując historycznego zwrotu w swojej polityce energetycznej, deklarując uniezależnienie się od surowców z Rosji. Minął tydzień i Berlin znowu powraca do roli hamulcowego, sprzeciwiając się nakładaniu embarga na rosyjski gaz i ropę, bo za bardzo boi się, że Niemcy na tym same stracą. Miejmy nadzieję, że ten upór minie podobnie szybko jak sprzeciw wobec odcięcia Rosji od systemu SWIFT.

Rosja mogła przez Nord Stream 2 jeszcze bardziej uzależnić od siebie energetycznie Europę. Ale po tym jak Putin zdecydował się bezpardonowo zaatakować Ukrainę, gospodarcze i energetyczne klocki zdają się układać na nowo. Międzynarodowa Agencja Energii (MAE) ma nawet plan, jak zmniejszyć dominującą w tym względzie pozycję Rosji i ograniczyć jej dostawy gazu.

Europejski think tank ekonomiczny Bruegel pokazuje, jakie kwoty Unia Europejska płaci Rosji każdego dnia za dostawy gazu ziemnego. Nie dość, że mowa jest o astronomicznych kwotach, to dodatkowo te po rozpoczęciu rosyjskiej agresji na Ukrainie jeszcze skoczyły w górę. 

Zbanować rosyjski gaz i węgiel jest łatwo werbalnie, ale gorzej z przekuciem tego w działanie. W rzeczywistości to arcytrudne zadanie, zwłaszcza dla gospodarki, która od wschodniej energii uzależniona jest od lat. Premier Mateusz Morawiecki w sprawie uzupełniających dostaw węgla rozmawia już m.in. z Australią. Ale trzeba pamiętać, że nasze ciepłownictwo potrzebuje szczególnego rodzaju surowca, który nie zawsze jest w ofercie.

Władimir Putin ma już coraz mniej opcji na stole. Nawet postraszenie Zachodu atomem nie poskutkowało i zbyt dużego wrażenia na nikim nie zrobiło. Rosyjskiemu prezydentowi pozostaje uderzyć w Europę energetycznie. Ale tutaj też go może czekać srogi zawodów. Bo Bruksela ma już plan w razie kolejnych, rosyjskich manipulacji z dostawami gazu.

Rosja już przegrała. I nie chodzi tutaj o zamrażane majątki kolejnych oligarchów ze Wschodu. Rzecz w nowym układzie gospodarczym, który będzie omijać Moskwę szerokim łukiem. On już się zarysowuje, widać to najlepiej w energetyce. Tutaj nawet stali w uczuciach Niemcy bardzo możliwe, że zmienią strategię energetyczną na kolejne lata, co może dla Rosji być wyjątkowo bolesne.

Po nałożeniu sankcji na Rosję i nagłej wolcie Niemiec jednym z wiodących tematów stało się szukanie alternatywy dla rosyjskich surowców energetycznych.

Rosja może zemścić się na Unii Europejskiej za sankcje i zakręcić kurek z gazem. Polska ze swoimi zapasami ma wytrzymać co najmniej miesiąc, ale Ukraina tylko tydzień. Putin może też zdecydować się na inne rozwiązanie i niektórym państwom będzie surowce energetyczne dostarczał nadal, a niektórym wcale. Pewne jest jedno: nie po to Kreml latami uzależniał Europę, żeby teraz z tym nic nie robić.

Trwają już pierwsze kuluarowe rozmowy, ale negocjacje rządowe w ramach Forum Krajów Eksportujących Gaz (GECF) wystartują 22 lutego. Główne tematy są dwa: co zrobić, żeby jak najszybciej zwiększyć ilość gazu ziemnego na rynku. A także jak na te finansowe mechanizmy wpłynie ewentualna agresja Rosji na Ukrainę. Nic więc dziwnego, że Władymir Putin ma w tym spotkaniu nie wziąć udziału.

Unijna taksonomia otwiera drzwi dla gazu ziemnego i dzięki temu Polska szybciej odejdzie od węgla. Ale zapłacimy za to wysoką cenę. Carbon Tracker wylicza, że nowe źródła odnawialne będą zdecydowanie tańsze niż nowe elektrownie gazowe. Co gorsza: Polska koncentrując się głownie na gazie, nie ma szans na osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r.

Po tym, jak budowa nowego bloku węglowego w Elektrowni Ostrołęka, a następnie zakończenie prac i rozbiórka pochłonęły w sumie jakieś 1,5 mld zł – teraz chcemy wydać ponad dwa razy więcej, ale tym razem na moce gazowe. Na szczęście podobnym tropem nadążają Niemcy, którzy wbrew sprzeciwowi kilku państw, do unijnej taksonomii wpychają na siłę gaz ziemny. Taki scenariusz najbardziej podoba się Rosji.

Nie od dzisiaj mówi się, że bez Niemców w Unii Europejskiej niczego nie można przeprowadzić. Trudno się z tym stwierdzeniem nie zgadzać, zwłaszcza w dobie ostatecznego opracowania unijnej taksonomii przez Komisję Europejską. Berlin od początku upierał się na uznanie gazu ziemnego za paliwo zrównoważone i właśnie dopiął swego.

I niby ceny gazu na świecie ostatnio trochę się uspokoiły i przerażające rekordy z grudnia mamy za sobą. I niby do końca sezonu grzewczego już bliżej niż dalej. Ale to wcale nie koniec strachów - ostrzega jedna z najpotężniejszych instytucji finansowych na świecie. Rosja może nam robić gazowe psikusy jeszcze długo, a jak kolejne zimy będą srogie, to biada Europie. I na nic tu uspokajający ton ministra Sasina.